Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt V CZ 62/12
POSTANOWIENIE
Dnia 17 kwietnia 2013 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Anna Owczarek (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Katarzyna Tyczka-Rote
SSN Bogumiła Ustjanicz
w sprawie z wniosku J. O.
przy uczestnictwie H. W., Z. W. i P. K.
o zniesienie współwłasności nieruchomości,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 17 kwietnia 2013 r.,
zażalenia uczestnika postępowania P. K. na postanowienie Sądu Okręgowego w K.
z dnia 28 października 2011 r. w części dotyczącej odrzucenia apelacji (punkt 1
sentencji postanowienia)
1) oddala zażalenie,
2) zasądza od P. K. na rzecz J. O. kwotę 900, - (dziewięćset) zł
tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w
postępowaniu zażaleniowym przed Sądem Najwyższym.
Uzasadnienie
2
Sąd Okręgowy w K. postanowieniem z dnia 28 października 2011 r. odrzucił
apelację uczestnika postępowania P. K. od postanowienia Sądu Rejonowego w S.
z dnia 2 lutego 2011 r. w zakresie żądania rozliczenia nakładów, sprostował
powyższe postanowienie w części dotyczącej oznaczenia nieruchomości będącej
przedmiotem zniesienia współwłasności, oddalił apelację uczestnika postępowania
P. K. w pozostałym zakresie.
Uzasadniając stanowisko w przedmiocie odrzucenia apelacji Sąd wskazał,
że żądanie rozliczenia nakładów (kosztów remontów), jakkolwiek poniesionych
przez córki uczestnika postępowania J. B. i M. K., zostało zgłoszone przez
pełnomocnika uczestnika postępowania w jego imieniu na rozprawie w dniu 19
stycznia 2011 r. i w tym dniu Sąd na rozprawie wydał postanowienie o oddaleniu
wskazanego wniosku. Postanowienie powyższe nie zostało zaskarżone.
Postanowienie kończące postępowanie w sprawie, wydane w dniu 2 lutego 2011 r.,
nie zawiera rozstrzygnięcia w zakresie żądania rozliczenia nakładów.
Orzeczenie powyższe zostało zaskarżone przez uczestnika postępowania P.
K.:
- skargą kasacyjną w zakresie oddalającym apelację. Sąd Najwyższy
postanowieniem z dnia 21 stycznia 2013 r . odmówił przyjęcia skargi kasacyjnej do
rozpoznania,
- zażaleniem w zakresie odrzucającym apelację.
Zażalenie zarzuca naruszenie przepisów postępowania, tj. art. 373 k.p.c.
w zw. z art. 351 § 1 k.p.c., art. 13 § 2 i art. 618 § 3 k.p.c. mające istotny wpływ na
wynik sprawy poprzez przyjęcie, że brak w sentencji postanowienia sądu pierwszej
instancji rozstrzygnięcia w przedmiocie rozliczenia nakładów uzasadnia odrzucenie
apelacji w tym zakresie, jako środka odwoławczego dotyczącego przedmiotu
nieobjętego rozstrzygnięciem.
Wnioskodawczyni J. O. wniosła o odrzucenie zażalenia względnie jego
oddalenie i zasądzenie zwrotu kosztów postępowania zażaleniowego.
Sąd Najwyższy zważył:
W toku postępowania w tzw. sprawach działowych (o zniesienie
współwłasności, dział spadku, podział majątku wspólnego) dopuszczalne jest
wydawanie na zasadach ogólnych postanowień częściowych, jeżeli zostają
3
spełnione przesłanki wskazane w art. 317 § 1 w zw. z art. art. 13 § 2 k.p.c., tj. do
rozstrzygnięcia nadaje się tylko część żądania lub niektóre z żądań wniosku
(por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 4 lipca 1983 r., III CRN 129/83,
OSNC 1984, nr 5, poz. 75, postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 9 kwietnia
2010 r., III CSK 178/09, niepubl.). Jedynym ograniczeniem jest aby przedmiotem
takiego postanowienia częściowego było rozstrzygnięcie całkowite odnoszące się
do danego żądania, tj. w wypadku pozytywnego rozstrzygnięcia o przyznaniu
określonego składnika majątkowego równoległe orzeczenie o rozliczeniach z tego
tytułu obejmujących należne spłaty lub dopłatach (por. uchwałę Sądu Najwyższego
z dnia 8 czerwca 1977 r., III CZP 40/77, OSNCP z 1978r., nr 2, poz. 24, uchwałę
Sądu Najwyższego z dnia 16 stycznia 1984 r., III CZP 72/83, OSNC 1984, nr 7,
poz. 83). Postanowienie częściowe ma charakter samoistny, co oznacza że
podlega samodzielnemu zaskarżeniu na zasadach ogólnych. Takiego charakteru
procesowego wskazanego orzeczenia nie zmienia ani pominięcie w jego
oznaczeniu zwrotu „częściowe”, ani wydanie na rozprawie. Postanowienie
częściowe może mieć również charakter negatywny i obejmować swoją treścią
oddalenie wniosku w części. Wydanie takiego orzeczenia jest szczególnie
pożądane w odniesieniu do wniosków i dodatkowych rozstrzygnięć z tytułu
wzajemnych roszczeń współwłaścicieli przewidzianych w art. 618 § 1 k.p.c. ze
względów ekonomii procesowej, gdyż zapobiec może prowadzeniu zbędnego
postępowania dowodowego. Uczestnikom postępowania dostateczną ochronę praw
zapewnia możliwość wywiedzenia środka odwoławczego.
Prawomocne postanowienie częściowe, jako orzekające co do istoty sprawy
wiąże Sąd oraz strony postępowania i gdy jego treść obejmuje oddalenie wniosku
może być zmienione bądź uchylone jedynie w razie zmiany okoliczności sprawy
(art. 523 k.p.c.). Oznacza to, że niedopuszczalne jest ponowne orzekanie co do
kwestii objętych jego treścią w postanowieniu kończącym postępowanie w sprawie
bez zgłoszenia wniosku o zmianę orzeczenia.
Biorąc powyższe pod rozwagę wskazać należy, że postanowienie
o oddaleniu wniosku uczestnika postępowania P. K. o rozliczenie nakładów,
wydane na rozprawie w dniu 19 stycznia 2011 r. miało charakter postanowienia
4
częściowego, a uczestnik postępowania nie złożył wniosku o zmianę tego
orzeczenia.
W tym stanie rzeczy postanowienie powyższe kończyło postępowanie
w zakresie żądania rozliczenia nakładów i zbędne jest odnoszenie się do, spornej
w orzecznictwie i doktrynie, kwestii istnienia substratu zaskarżenia
i dopuszczalności samodzielnego zaskarżania postanowienia kończącego
postępowanie, w którym nie zamieszczono dodatkowych rozstrzygnięć dotyczących
wzajemnych roszczeń przewidzianych w art. 618 k.p.c. Z tych względów zarzuty
naruszenia art. 373 k.p.c. w zw. z art. 351 § 1 k.p.c., art. 13 § 2 i art. 618 § 3 k.p.c.
nie mogły być skuteczną podstawą zaskarżenia.
Zwrócić ponadto należy uwagę, że w postępowaniu o zniesienie
współwłasności wszystkie spory mogą być rozstrzygane tylko między
współwłaścicielami, a nie między nimi a osobami trzecimi.
Z powołanych przyczyn zażalenie jako bezzasadne podlega oddaleniu
(art. 3941
§ 3 k.p.c. w zw. z art. 39814
k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c.).
O zwrocie kosztów postępowania odwoławczego poniesionych przez
wnioskodawczynię od uczestnika postępowania P. K., przyjmując że interesy jej i
uczestnika postepowania są sprzeczne, orzeczono na podstawie art. 520 § 3 k.p.c.
w zw. z art. 3941
§ 3 k.p.c. w zw. z art. 39821
k.p.c. i art. 391§ 1 k.p.c. w zw. z art.
13 § 2 k.p.c.
db