V CZ 74/12
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Izby:
-
Jednostka obsługująca sprawę:
-
Forma orzeczenia:
-
Typ składu:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Informacje o źródle orzeczenia:
- Link do źródła orzeczenia
-
Data publikacji:29-07-2013
Dodatkowe informacje:
-
Sprawy przywołane w treści orzeczenia:
Pełny tekst orzeczenia
Sygn. akt V CZ 74/12
POSTANOWIENIE
Dnia 17 kwietnia 2013 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Anna Owczarek (przewodniczący)
SSN Katarzyna Tyczka-Rote (sprawozdawca)
SSN Bogumiła Ustjanicz
w sprawie z powództwa Powszechnej Kasy Oszczędności Banku Polskiego S.A.
w Warszawie
przeciwko B. Z.
o zapłatę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 17 kwietnia 2013 r.,
zażalenia strony powodowej na postanowienie o kosztach, zawarte w punkcie 2
wyroku Sądu Apelacyjnego
z dnia 8 grudnia 2011 r.,
oddala zażalenie.
Uzasadnienie
2
Sąd Apelacyjny wyrokiem z dnia 8 grudnia 2011 r. oddalił apelację pozwanej
B. Z. i nie obciążył jej kosztami postępowania apelacyjnego powodowej
Powszechnej Kasy Oszczędności Banku Polskiego S.A. w Warszawie z uwagi na
złą sytuację materialną pozwanej.
Powódka zażaliła się na zawarte w wyroku postanowienie o kosztach
postępowania. Zarzuciła naruszenie art. 98 k.p.c. przez jego niezastosowanie,
naruszenie art. 102 k.p.c. przez jego błędną wykładnię i zastosowanie oraz
uchybienie art. 328 § 2 w związku z art. 357 k.p.c. przez niewskazanie przesłanek
faktycznych i prawnych, które były postawą do odstąpienia przez Sąd od
obciążenia pozwanej kosztami. Wniosła o zmianę zaskarżonego postanowienia
przez zasądzenie od pozwanej na rzecz powódki kwoty 5400 zł tytułem zwrotu
kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym oraz zasądzenie
od pozwanej na rzecz powoda kosztów postępowania zażaleniowego według norm
przepisanych.
Sąd Najwyższy zważył co następuje.
Artykuł 102 k.p.c. realizujący zasadę słuszności umożliwia odstąpienie od
obciążenia kosztami strony, która przegrała proces, jeżeli zachodzi „wypadek
szczególnie uzasadniony”. Użyta klauzula pozostawia suwerennej ocenie sądu
ustalenie, czy w sprawie wystąpiły okoliczności pozwalające na uwolnienie strony
od obowiązku zwrotu przeciwnikowi części, a nawet całości poniesionych przez
niego kosztów procesu, jednakże zajęte stanowisko nie może być dowolne.
W orzecznictwie wyjaśniono już, że samo korzystanie przez stronę ze zwolnienia
od kosztów sądowych nie uzasadnia zastosowanie art. 102 k.p.c.
(por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 11 lutego 2010 r., I CZ 112/09, nie
publ. poza bazą elektroniczną Lex, nr 564753). Taki wniosek wysnuć można
z treści art. 108 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach
cywilnych (jedn. tekst Dz. U. z 2010 r., Nr 90, poz. 594 ze zm.). Wymóg wystąpienia
szczególnie uzasadnionego wypadku wyklucza automatyzm stosowania art. 102
k.p.c., jednakże sytuacja materialna i życiowa strony przegrywającej może stanowić
przesłankę uwzględnianą przy badaniu podstaw do jej szczególnego potraktowania
3
w zakresie obowiązków związanych z kosztami procesu. Z oświadczeń
majątkowych pozwanej wynika, że utrzymuje się ona wraz z mężem jedynie z jej
emerytury w wysokości 1112,92 zł miesięcznie. Mąż pozwanej bardzo poważnie
choruje. Cierpi na chorobę nowotworową, na choroby serce oraz zaawansowaną
cukrzycę. Często jest hospitalizowany, wymaga operacji i specjalistycznego
leczenia. Wszystkie te elementy łącznie czynią sytuację życiową pozwanej i jej
rodziny szczególnie ciężką i przemawiają za trafnością stanowiska Sądu
odwoławczego o wystąpieniu wypadku, o którym mowa w art. 102 k.p.c.
Zastosowanie tego przepisu było więc prawidłowe, a lapidarne uzasadnienie
orzeczenia nie uniemożliwiało przeprowadzenia oceny prawidłowości rozumowania
Sądu, zwłaszcza że – z uwagi na dyskrecjonalny charakter art. 102 k.p.c. -
ewentualna zmiana orzeczenia o kosztach wydanego z jego zastosowaniem
powinna następować jedynie wyjątkowo (por. postanowienia Sądu Najwyższego
z dnia 25 marca 2011 r., IV CZ 136/10, z dnia 11 maja 2011 r., I CZ 34/11, z dnia
19 października 2011 r., II CZ 68/11 i z dnia 9 lutego 2012 r., III CZ 2/12, niepubl.).
Z przedstawionych powodów Sąd Najwyższy oddalił zażalenie jako
nieuzasadnione (art. 39814
w związku z art. 3941
§ 3 k.p.c.). O kosztach
postępowania zażaleniowego Sąd Najwyższy orzekł na podstawie art. 98 k.p.c.
w związku z art. 391 § 1 i art. 3941
§ 3 k.p.c.
es
POSTANOWIENIE
Dnia 17 kwietnia 2013 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Anna Owczarek (przewodniczący)
SSN Katarzyna Tyczka-Rote (sprawozdawca)
SSN Bogumiła Ustjanicz
w sprawie z powództwa Powszechnej Kasy Oszczędności Banku Polskiego S.A.
w Warszawie
przeciwko B. Z.
o zapłatę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 17 kwietnia 2013 r.,
zażalenia strony powodowej na postanowienie o kosztach, zawarte w punkcie 2
wyroku Sądu Apelacyjnego
z dnia 8 grudnia 2011 r.,
oddala zażalenie.
Uzasadnienie
2
Sąd Apelacyjny wyrokiem z dnia 8 grudnia 2011 r. oddalił apelację pozwanej
B. Z. i nie obciążył jej kosztami postępowania apelacyjnego powodowej
Powszechnej Kasy Oszczędności Banku Polskiego S.A. w Warszawie z uwagi na
złą sytuację materialną pozwanej.
Powódka zażaliła się na zawarte w wyroku postanowienie o kosztach
postępowania. Zarzuciła naruszenie art. 98 k.p.c. przez jego niezastosowanie,
naruszenie art. 102 k.p.c. przez jego błędną wykładnię i zastosowanie oraz
uchybienie art. 328 § 2 w związku z art. 357 k.p.c. przez niewskazanie przesłanek
faktycznych i prawnych, które były postawą do odstąpienia przez Sąd od
obciążenia pozwanej kosztami. Wniosła o zmianę zaskarżonego postanowienia
przez zasądzenie od pozwanej na rzecz powódki kwoty 5400 zł tytułem zwrotu
kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym oraz zasądzenie
od pozwanej na rzecz powoda kosztów postępowania zażaleniowego według norm
przepisanych.
Sąd Najwyższy zważył co następuje.
Artykuł 102 k.p.c. realizujący zasadę słuszności umożliwia odstąpienie od
obciążenia kosztami strony, która przegrała proces, jeżeli zachodzi „wypadek
szczególnie uzasadniony”. Użyta klauzula pozostawia suwerennej ocenie sądu
ustalenie, czy w sprawie wystąpiły okoliczności pozwalające na uwolnienie strony
od obowiązku zwrotu przeciwnikowi części, a nawet całości poniesionych przez
niego kosztów procesu, jednakże zajęte stanowisko nie może być dowolne.
W orzecznictwie wyjaśniono już, że samo korzystanie przez stronę ze zwolnienia
od kosztów sądowych nie uzasadnia zastosowanie art. 102 k.p.c.
(por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 11 lutego 2010 r., I CZ 112/09, nie
publ. poza bazą elektroniczną Lex, nr 564753). Taki wniosek wysnuć można
z treści art. 108 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach
cywilnych (jedn. tekst Dz. U. z 2010 r., Nr 90, poz. 594 ze zm.). Wymóg wystąpienia
szczególnie uzasadnionego wypadku wyklucza automatyzm stosowania art. 102
k.p.c., jednakże sytuacja materialna i życiowa strony przegrywającej może stanowić
przesłankę uwzględnianą przy badaniu podstaw do jej szczególnego potraktowania
3
w zakresie obowiązków związanych z kosztami procesu. Z oświadczeń
majątkowych pozwanej wynika, że utrzymuje się ona wraz z mężem jedynie z jej
emerytury w wysokości 1112,92 zł miesięcznie. Mąż pozwanej bardzo poważnie
choruje. Cierpi na chorobę nowotworową, na choroby serce oraz zaawansowaną
cukrzycę. Często jest hospitalizowany, wymaga operacji i specjalistycznego
leczenia. Wszystkie te elementy łącznie czynią sytuację życiową pozwanej i jej
rodziny szczególnie ciężką i przemawiają za trafnością stanowiska Sądu
odwoławczego o wystąpieniu wypadku, o którym mowa w art. 102 k.p.c.
Zastosowanie tego przepisu było więc prawidłowe, a lapidarne uzasadnienie
orzeczenia nie uniemożliwiało przeprowadzenia oceny prawidłowości rozumowania
Sądu, zwłaszcza że – z uwagi na dyskrecjonalny charakter art. 102 k.p.c. -
ewentualna zmiana orzeczenia o kosztach wydanego z jego zastosowaniem
powinna następować jedynie wyjątkowo (por. postanowienia Sądu Najwyższego
z dnia 25 marca 2011 r., IV CZ 136/10, z dnia 11 maja 2011 r., I CZ 34/11, z dnia
19 października 2011 r., II CZ 68/11 i z dnia 9 lutego 2012 r., III CZ 2/12, niepubl.).
Z przedstawionych powodów Sąd Najwyższy oddalił zażalenie jako
nieuzasadnione (art. 39814
w związku z art. 3941
§ 3 k.p.c.). O kosztach
postępowania zażaleniowego Sąd Najwyższy orzekł na podstawie art. 98 k.p.c.
w związku z art. 391 § 1 i art. 3941
§ 3 k.p.c.
es