Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt III KZ 17/13
POSTANOWIENIE
Dnia 26 kwietnia 2013 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Andrzej Stępka
po rozpoznaniu w Izbie Karnej na posiedzeniu bez udziału stron
w dniu 26 kwietnia 2013 r.,
w sprawie W. M.
zażalenia skazanego na zarządzenie Zastępcy Przewodniczącego II Wydziału
Karnego Sądu Apelacyjnego w G. z dnia 29 stycznia 2013 r., o odmowie
przyjęcia wniosku skazanego o wznowienie postępowania,
na podstawie art. 437 § 1 k.p.k.
p o s t a n o w i ł
utrzymać w mocy zaskarżone zarządzenie.
UZASADNIENIE
W toku postępowania przed Sądem Rejonowym w B. w sprawie o sygn.
akt III Ko […] dotyczącej zarządzenia wykonania kary pozbawienia wolności
uprzednio warunkowo zawieszonej, skazany złożył w dniu 23 października
2012 r. pisemny wniosek o wznowienie postępowania w sprawie zakończonej
przed tym Sądem o sygnaturze akt III K […]. Swoje stanowisko w tym zakresie
podtrzymał w czasie posiedzenia przed Sądem Rejonowym w dniu 25
października 2012 r. We wniosku podał jedynie, że dysponuje nowymi
dowodami, które uzasadniają twierdzenie, iż jest niewinny, przy czym w
żaden sposób nie sprecyzował bliżej tego stanowiska.
Zarządzeniem z dnia 29 listopada 2012 r. skazany został wezwany w trybie
art. 120 § 1 k.p.k. i art. 545 § 2 k.p.k. do usunięcia w terminie 7 dni od daty
otrzymania pisma braku formalnego poprzez sporządzenie i podpisanie
wniosku o wznowienie postępowania przez adwokata albo radcę prawnego,
2
pod rygorem odmowy przyjęcia tego wniosku. To wezwanie skazany odebrał
osobiście w dniu 7 grudnia 2012 r. Nie usunął jednak w zakreślonym terminie
powyższego braku formalnego, lecz nadesłał pismo z dnia 9 grudnia 2012 r.
(które wpłynęło do Sądu Apelacyjnego 14 grudnia) informujące, że ponieważ
nie ma ustanowionego z wyboru adwokata, wnosi osobisty wniosek o
wznowienie postępowania i prosi o jego przyjęcie oraz uwzględnienie.
W tej sytuacji, wobec nieusunięcia braku formalnego, zarządzeniem Zastępcy
Przewodniczącego II Wydziału Karnego Sądu Apelacyjnego w G. z dnia 29
stycznia 2013 r., na podstawie art.120 § 2 k.p.k. i art. 545 § 1 k.p.k. w zw. z
art. 530 § 2 k.p.k. odmówiono przyjęcia wniosku skazanego W. M. o
wznowienie postępowania.
Odpis zarządzenie doręczono skazanemu w dniu 11 lutego 2013 r. Zażalenie
na to zarządzenie skazany złożył w dniu 17 lutego 2013 r., a wpłynęło ono do
Sądu Apelacyjnego w dniu 26 lutego 2013 r.
W zażaleniu skazany podniósł, że sporządził osobiście wniosek o
wznowienie postępowania, gdyż nie ma ustanowionego z wyboru obrońcy, bo
go na to nie stać, natomiast w Sądzie Apelacyjnym „nikt nie pomyślał”, aby
wyznaczyć skazanemu obrońcę z urzędu, jeśli „jest to potrzebne”. W konkluzji
wniósł o uchylenie zaskarżonego zarządzenia i przyznanie mu obrońcy z
urzędu przez Sąd Najwyższy – „jeśli jest taka potrzeba”.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zażalenie skazanego nie zasługuje na uwzględnienie.
W pierwszej kolejności należy podnieść, że przepis art. 545 § 2 k.p.k.
stwierdza jednoznacznie, że jeśli wniosek o wznowienie postępowania nie
pochodzi od prokuratora, powinien być sporządzony i podpisany przez
adwokata albo radcę prawnego. W doktrynie oraz orzecznictwie obowiązek
ten określany jest powszechnie jako przymus adwokacki, chodzi bowiem o to,
by przedmiotowy wniosek opracował podmiot fachowy.
Użyte w tym przepisie sformułowanie „powinien” jest równoznaczne z
bezwzględną koniecznością realizacji nakazu w nim zawartego. A zatem
złożenie wniosku o wznowienie postępowania sporządzonego osobiście przez
samego wnioskodawcę (skazanego), jest czynnością prawnie bezskuteczną.
3
(zob. T. Grzegorczyk, Kodeks postępowania karnego. Komentarz, Warszawa
2008, s. 1153, postanowienia Sądu Najwyższego: z dn. 13 września 2012 r.,
III KZ 67/12, Lex Nr 1220908, z dn. 21 listopada 2012 r., IV KZ 65/12, Lex Nr
1228644, z dn. 30 września 1996 r., V KZ 47/96, OSNKW 1996, Nr 11 – 12,
poz. 88).
W tej sytuacji, w przedmiotowej sprawie skazany W. M. nie był
uprawniony do sporządzenia osobiście wniosku o wznowienie postępowania.
Brak formalny wniosku polegający na niesporządzeniu i jego niepodpisaniu
przez adwokata mógł być usunięty przez skazanego tylko poprzez
ustanowienie przez niego pełnomocnika w osobie adwokata lub radcy
prawnego z wyboru, gdyż został prawidłowo do tego wezwany w trybie art.
120 § 1 k.p.k. Należy zauważyć, iż wezwanie do usunięcia braku formalnego
zawiera wyczerpujące pouczenie, w tym również o konsekwencjach
nieusunięcia tego braku.
Co prawda w orzecznictwie przyjmuje się, że przy rozpoznawaniu
zażalenia na zarządzenie o odmowie przyjęcia wniosku o wznowienie
postępowania z uwagi na niedopełnienie wymogu związanego z przymusem
adwokackim skarżący ma prawo powołać się na bezzasadną odmowę
wyznaczenia mu obrońcy z urzędu, która spowodowała, iż nie mógł on
dopełnić tego wymogu formalnego, czego z kolei konsekwencją było
nieprzyjęcie wniosku, ale tylko wtedy, gdy odmowa ta nastąpiła pomimo
wykazania istnienia warunków do wyznaczenia skazanemu takiego obrońcy,
wymienionych w art. 78 § 1 k.p.k., a więc gdy była ona efektem wadliwego
działania organu procesowego. Taka sytuacja w przedmiotowej sprawie
jednak nie wystąpiła (por.: postanowienia Sądu Najwyższego; z dnia 31
sierpnia 2010 r., V KZ 48/10, Lex Nr 844240, z dnia 29 października 2010 r.,
III KZ 74/10, Lex Nr 843571). Trzeba też podkreślić, iż strona występując z
własnym wnioskiem o wznowienie nie może ograniczać się do ogólnikowego
stwierdzenia, że doszło w jej sprawie do niesłusznego skazania, zaś ona
obecnie dysponuje nowymi dowodami mającymi wykazać brak jej winy – bez
jakiegokolwiek sprecyzowania tychże „nowych dowodów” - i z tego tytułu
domagać się wyznaczenia obrońcy z urzędu dla wypełnienia wymogu
4
przymusu adwokackiego. Taka strona winna podać mieszczące się w ramach
art. 540 k.p.k. okoliczności, które w jej ocenie stanowią podstawę do
wznowienia postępowania i dopiero wtedy może także występować o
ustanowienie obrońcy z urzędu. W niniejszej sprawie skazany formalnie nigdy
nie wystąpił o przydzielenie mu obrońcy z urzędu błędnie domniemując, iż to
Sąd winien niejako z góry, bez jakiejkolwiek inicjatywy skazanego w tym
zakresie, poszukiwać okoliczności przemawiających za ewentualną potrzebą
przyznania mu takiego obrońcy. Niezamożność uzasadniającą przyznanie
stronie obrońcy z urzędu w celu sporządzenia i podpisania wniosku o
wznowienie postępowania należy wykazać występując o takiego obrońcę, ze
wskazaniem i odpowiednim udokumentowaniem sytuacji materialnej i
osobistej. Natomiast powoływanie się na okoliczności związane z tą sytuacją
przy skarżeniu odmowy przyjęcia osobistego wniosku o wznowienie
praktycznie już nie jest dopuszczalne.
Należy zauważyć, iż złożenie wniosku o wznowienie postępowania na
korzyść skazanego nie jest ograniczone żadnym terminem, zatem skazany
może to uczynić po zebraniu odpowiednich środków i zleceniu sporządzenia
wniosku ustanowionemu przez siebie adwokatowi, o ile obrońca uzna, że
powody do wznowienia rzeczywiście zachodzą.
Ponieważ jednak skazany mimo wezwania nie usunął braku
formalnego, wydanie zaskarżonego zarządzenia stało się konieczne.
Zarządzenie to jest w pełni zasadne i jako takie należało utrzymać w
mocy.