Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt I CZ 35/13
POSTANOWIENIE
Dnia 8 maja 2013 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Anna Owczarek (przewodniczący)
SSN Wojciech Katner
SSN Agnieszka Piotrowska (sprawozdawca)
w sprawie z powództwa Z. A.
przeciwko Skarbowi Państwa reprezentowanemu przez Ministra Sprawiedliwości,
Dyrektora Zakładu Karnego we W., Dyrektora Zakładu Karnego w W. i Dyrektora
Zakładu Karnego w R.
o zadośćuczynienie,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej w dniu 8 maja 2013 r.,
zażalenia powoda na postanowienie Sądu Apelacyjnego
z dnia 22 lutego 2013 r.,
1. oddala zażalenie,
2. odmawia adw. W. O. przyznania od Skarbu Państwa kosztów
nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu powodowi w
postępowaniu zażaleniowym.
2
Uzasadnienie
Postanowieniem z 22 lutego 2013 roku Sąd Apelacyjny, rozpoznając sprawę
po raz drugi, po uchyleniu poprzedniego postanowienia przez Sąd Najwyższy
postanowieniem z dnia 23.11.2012 roku, odrzucił wniosek powoda Z. A. o
przywrócenie terminu do złożenia wniosku o doręczenie odpisu wyroku Sądu
Apelacyjnego z 3 sierpnia 2011 r. w sprawie I A Ca 174/11 z uzasadnieniem oraz
odrzucił wniosek o doręczenie odpisu wyroku Sądu Apelacyjnego z 3 sierpnia 2011
r. w sprawie I A Ca 174/11 z uzasadnieniem jako spóźniony. W uzasadnieniu Sąd
Apelacyjny podniósł, że stosownie do wskazań Sądu Najwyższego wezwał
profesjonalnego pełnomocnika powoda do wskazania, kiedy Z. A. powziął
informację o potrzebie złożenia wniosku o doręczenie wyroku Sądu Apelacyjnego z
3 sierpnia 2011 roku z uzasadnieniem. W piśmie z dnia 5.02.2012 roku
pełnomocnik powoda wyjaśnił, że powód zaczął podejmować kroki mające na celu
otrzymanie uzasadnienia wyroku od dnia otrzymania od pełnomocnika z urzędu
pisma z dnia 14 września 2011 roku, informującego powoda o treści zapadłego w
dniu 3.08.2011 roku orzeczenia. Pełnomocnik wskazał, że ze względu na niskie
wykształcenie powoda, brak znajomości przepisów prawa oraz nieporadność
językową wnioski złożone przez niego w dniach 16.09.2011 roku i 28.09.2011 roku
należało traktować jako wnioski o sporządzenie i doręczenie uzasadnienia
wskazanego wyżej wyroku.
Odrzucając oba wnioski Z. A. Sąd II instancji podniósł w zaskarżonym
postanowieniu, że pisma wnoszone przez powoda po otrzymaniu przez niego
pisma jego pełnomocnika z urzędu z dnia 14.09.2011 roku nie świadczą o tym, że
wnosi on o doręczenie odpisu wyroku z uzasadnieniem. Ich treść nie wskazuje
również na to, aby powód wiedział, że uzyskanie uzasadnienia wyroku Sądu
Apelacyjnego wymaga złożenia odrębnego wyraźnego wniosku w określonym
przez ustawę terminie i trybie. Jednakże w ocenie Sądu Apelacyjnego, powód
uzyskał tę wiedzę w momencie doręczenia mu w dniu 25.11.2011 roku pisma Sądu
Apelacyjnego z dnia 21.11.2011 roku. W tym dniu ustała przyczyna uchybienia
terminu do złożenia wniosku o doręczenie powodowi wyroku z dnia 3.08.2011 roku
3
z uzasadnieniem. Powód złożył wniosek o przywrócenie terminu do złożenia
wniosku o doręczenie wyroku z uzasadnieniem w dniu 7.12.2012 roku, a więc po
upływie 7-dniowego terminu, o którym mowa w art. 169 § 1 k.p.c., co stosownie do
art. 171 k.p.c. implikowało odrzucenie wniosku o przywrócenie terminu jak
spóźnionego. Odrzucenie wniosku o przywrócenie terminu skutkowało w
konsekwencji odrzuceniem wniosku powoda o doręczenie wyroku z uzasadnieniem
na podstawie art. 328 § 1 k.p.c. w związku z art. 391 § 1 k.p.c. jako spóźnionego.
W zażaleniu powód, reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika
ustanowionego z urzędu, domagał się uchylenia postanowienia i przywrócenia
terminu do złożenia wniosku o doręczenie wyroku Sądu Apelacyjnego z dnia
3 sierpnia 2011 roku z uzasadnieniem oraz o doręczenie mu tego wyroku
z uzasadnieniem. Zakwestionował ustalenie Sądu, że z pisma Sądu Apelacyjnego
z dnia 21.11.2011 roku powód dowiedział się o konieczności złożenia wniosku
o doręczenie wyroku z uzasadnieniem, wskazując, ze stanowiło ono odpowiedź na
pismo powoda z dnia 2.11.2011 roku skierowane do Sądu Najwyższego, w którym
powód zawarł wniosek o doręczenie mu odpisu wyroku z uzasadnieniem.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zażalenie powoda nie zasługuje na uwzględnienie. Mimo wezwania
ze strony Sądu Apelacyjnego w ramach ponownego rozpoznania wniosków
powoda, powód nie wskazał konkretnej daty, w której dowiedział się o tym,
że wniosek o doręczenie mu wyroku Sądu Apelacyjnego z uzasadnieniem
powinien być złożony w terminie 7 dni od daty ogłoszenia wyroku. W związku z tym
prawidłowo przyjął Sąd Apelacyjny, że powód uzyskał informację o sposobie
i terminie złożenia wniosku o doręczenie wyroku z uzasadnieniem z pisma Sądu
Apelacyjnego, doręczonego mu w dniu 25.11.2011 roku, stąd złożony przez niego
wniosek o przywrócenie uchybionego terminu był faktycznie spóźniony i podlegał
odrzuceniu na podstawie art. 171 k.p.c. Konsekwencją było zasadne i zgodne
z prawem odrzucenie przez Sąd II instancji wniosku o doręczenie wyroku
z uzasadnieniem jako spóźnionego (art. 328 § 1 k.p.c. w związku z art. 391 § 1
k.p.c.). Niezależnie od powyższego podnieść należy, że w postępowaniu
apelacyjnym powód był reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika
4
procesowego ustanowionego z urzędu. Wprawdzie istotnie pełnomocnictwo to nie
obejmowało sporządzenia i wniesienia skargi kasacyjnej (por. uchwała składu
7 Sędziów SN z dnia 5.06.2008 roku, III CZP 142/07, OSNC 2008/11/122),
ale brak jest podstaw do przyjęcia, że pełnomocnik z urzędu strony traci z chwilą
ogłoszenia orzeczenia Sądu II instancji wszelkie uprawnienia do reprezentowania
strony. Przeciwnie, nadal jest uprawniony do zaskarżenia orzeczenia o kosztach
postępowania, jak też do zgłoszenia wniosku o sporządzenie uzasadnienia
i doręczenie orzeczenia wraz z uzasadnieniem. Jego obowiązkiem jest także
udzielenie reprezentowanej stronie informacji odnoszących się do sposobu
i terminu wywiedzenia ewentualnej skargi kasacyjnej, ponieważ są to informacje
dotyczące orzeczenia, które wydane zostało w postępowaniu drugoinstancyjnym
objętym umocowaniem pełnomocnika. Niedopełnienie tych obowiązków przez
pełnomocnika nie upoważnia strony do powoływania się na niezawinione przez nią
niedotrzymanie terminu do złożenia wniosku o sporządzenie i doręczenie jej
uzasadnienia wyroku sądu drugiej instancji, ponieważ wina pełnomocnika jest winą
strony (por. postanowienie SN z dnia 18.01.2012 roku, II CZ 148/11, Lex
nr 1162662), może natomiast rodzić odpowiedzialność pełnomocnika zawodowego
wobec strony za skutki uchybienia terminowi do złożenia wniosku o doręczenie
wyroku z uzasadnieniem. Wniosku o przywrócenie terminu nie można opierać
na tym, że to nie strona, a jej pełnomocnik zaniedbał dokonania czynności
procesowej. W takiej sytuacji skarżący winien uprawdopodobnić, że uchybienie
terminu nastąpiło z przyczyn niezawinionych przez pełnomocnika strony (por.
postanowienie SN z dnia 27.10.2009 roku, II UZ 35/09, Lex nr 564801). Działanie
uprawnionego pełnomocnika procesowego jest działaniem za stronę, utożsamiane
z działaniem samej strony (zob. orzeczenia Sądu Najwyższego z dnia 7 września
1936 r., C.III.1439/35 – OSP 1936, poz. 674, z dnia 1 lutego 1962 r., 4 CZ 113/61
– NP. 1964, z.1, str. 49 oraz z dnia 15 maja 1962 r., 1 CR 993/61 – PUG 1963, z. 5,
str. 145). Czynności podejmowane przez pełnomocnika oraz zaniechanie podjęcia
czynności przez pełnomocnika procesowego rodzą skutek w stosunku do strony
procesowej w imieniu której pełnomocnik działa (postanowienie SN z dnia
13.04.2005 roku, V CZ 20/05, nie publikowane). Zawinione przez pełnomocnika
procesowego uchybienie terminu uniemożliwia więc przywrócenie terminu na
5
żądanie strony (postanowienie SN z dnia 13.04.2005 roku, V CZ 35/05,
nie publikowane).
W tym stanie rzeczy zażalenie powoda jako nieuzasadnione podlegało
oddaleniu na podstawie art. 3941
§ 3 k.p.c. w związku z art. 39814
k.p.c. Sąd
Najwyższy odmówił przyznania pełnomocnikowi powoda kosztów nieopłaconej
pomocy prawnej udzielonej powodowi z urzędu w postępowaniu zażaleniowym
z uwagi na nieprofesjonalny sposób sporządzenia zażalenia, które nie zawiera
jakichkolwiek zarzutów naruszenia przepisów postępowania ze wskazaniem
sposobu ewentualnego naruszenia tych przepisów przez Sąd II instancji oraz jego
konsekwencji. Tymczasem istotą przymusu adwokacko-radcowskiego
obowiązującego w postępowaniu przed Sądem Najwyższym jest potrzeba
zapewnienia profesjonalnego sporządzania środków prawnych kierowanych
do Sądu Najwyższego na najwyższym poziomie prawniczym.