Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt V CSK 277/12
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 16 maja 2013 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Krzysztof Strzelczyk (przewodniczący)
SSN Anna Kozłowska (sprawozdawca)
SSN Bogumiła Ustjanicz
w sprawie z powództwa Przedsiębiorstwa Robót Komunikacyjnych S.A. w K.
przeciwko E.B. S.A. w L.
o zapłatę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej w dniu 16 maja 2013 r.,
skargi kasacyjnej strony pozwanej od wyroku Sądu Okręgowego w L.
z dnia 16 grudnia 2011 r.,
1. oddala skargę kasacyjną,
2. zasądza od pozwanego na rzecz powoda kwotę 1800
(jeden tysiąc osiemset) zł tytułem zwrotu kosztów
zastępstwa procesowego w postępowaniu kasacyjnym.
2
Uzasadnienie
Wyrokiem z dnia 16 grudnia 2011 r. Sąd Okręgowy w L. oddalił apelację
pozwanej E. B. SA z siedzibą w L. od wyroku Sądu Rejonowego w L.
zasądzającego na rzecz Przedsiębiorstwa Robót Komunikacyjnych SA w K. kwotę
94.583,23 zł z ustawowymi odsetkami tytułem odszkodowania za szkodę
poniesioną przez powoda w następstwie zastępczego usunięcia wad materiału
budowlanego dostarczonego powodowi przez poprzednika prawnego pozwanej, Ł.
Kopalnię […]” SA w L.
Z ustaleń Sądu pierwszej instancji, zaaprobowanych przez Sąd Okręgowy
wynikało, że Przedsiębiorstwo Robót Kolejowych i Inżynieryjnych SA zleciło
powodowi, w ramach projektu unijnego, modernizację linii kolejowej na odcinku L.-
M. Do wykonania robót powód wykorzystał materiał budowlany – tłuczeń bazaltowy,
dostarczony przez pozwaną. W dniu 17 lutego 2006 r. Przedsiębiorstwo Robót
Kolejowych i Inżynieryjnych SA zawiadomiło pozwaną o wadach tłucznia
bazaltowego. Polegały one na rozsypywaniu się tłucznia, który zamieniał się w
niesort. W piśmie z dnia 22 lutego 2006 r. pozwanej została zgłoszona oficjalna
reklamacja. Pismem z dnia 19 czerwca 2006 r. Przedsiębiorstwo Robót Kolejowych
i Inżynieryjnych SA zawiadomiło pozwaną, iż stan tłucznia pochodzącego z jej
kopalni, wykorzystanego do budowy toru w roku 2004 na odcinku L.-M. i stacji M.
uległ dalszemu pogorszeniu. Zażądano usunięcia powstałych zanieczyszczeń
tłucznia na całym odcinku i wymiany tłucznia w torze nr 3 stacji M. W dniu 13 lutego
2007 r., w wyniku oględzin, komisja inwestora zastępczego sporządziła notatkę
służbową stwierdzając konieczność wymiany, oczyszczenia i uzupełnienia posypki
tłuczniowej w miejscach szczegółowo opisanych, a inwestor zastępczy wezwał
Przedsiębiorstwo Robót Kolejowych i Inżynieryjnych SA do usunięcia usterek.
Wezwanie do pozwanej skierowano w dniu 24 kwietnia 2007 r. W dniach 21
sierpnia 2007 r. i 10 grudnia 2007 r. powód sporządził kosztorysy ustalające koszty
oczyszczania tłucznia na kwotę 36.774.31 zł i na kwotę W dniu 57,809,23 zł. W
wyniku badań próbek tłucznia, wykonanych przez Instytutu Badawczego Dróg i
Mostów w Warszawie w dniu 24 kwietnia 2008 r., stwierdzono, iż nie spełnia on
3
podstawowych wymagań ścieralności. Inwestor zastępczy polecił wymianę
całkowitą zabudowanej podsypki tłuczniowej. Powód dokonał oczyszczania tłucznia
na własny koszt. Pismami z dnia 21 września 2007 r. i z dnia 15 stycznia 2008 r.
powód wezwał pozwaną do zapłaty kwot 36.774 zł oraz 57.809,23 zł, łącznie
94.583,54 zł, jako odszkodowania za dostarczenie wadliwego tłucznia bazaltowego.
Ustalenia rozmiaru rzeczywistych kosztów usunięcia tłucznia i niezbędnych,
związanych z tym robót budowlanych, dokonał też Zakład Dróg Kolejowych i
Przewozów w Warszawie określając te koszty na kwotę 95.579,59 zł. Była to kwota
wyższa o 996,05 zł niż w kosztorysie powoda. Roszczenie powoda o zapłatę
94.583,54 zł Sąd ocenił jako uzasadnione roszczenie odszkodowawcze,
realizowane na podstawie art. 471 k.c., a pozostające w związku z prowadzoną
przez powoda działalnością gospodarczą. W związku z zarzutem przedawnienia
podniesionym przez pozwaną Sąd Okręgowy wskazał, że roszczenie to ulega
trzyletniemu przedawnieniu, a bieg tego przedawnienia rozpoczął z dniem, w
którym pozwana otrzymała reklamacje dotyczącą tłucznia, to jest z dniem 22 lutego
2006 r. W dacie przeto wniesienia pozwu, co nastąpiło 11 kwietnia 2008 r.
roszczenie nie było przedawnione.
W skardze kasacyjnej od wyroku Sądu Okręgowego, opartej na obu
podstawach z art. 3983
§ 1 k.p.c. pozwana, w ramach podstawy naruszenia prawa
materialnego, zarzuciła naruszenie:
- art. 118 w związku z art. 612, art. 554, art. 568 oraz art. 471 k.c. przez
przyjęcie, iż roszczenie powoda nie uległo przedawnieniu mimo upływu roku
od dokonania ostatniej dostawy i 3-letniego okresu od wykonania umowy;
- art. 612 i następnych oraz art. 471 k.c. przez przyjęcie, że powód wybudował
w całości na szlaku kolejowym E 30 odcinek L.-M. tor nr 1 i tor nr 2
z wyrobów bazaltowych dostarczonych przez pozwanego i dostarczone
przez skarżącego wyroby były wadliwe oraz, że powód dokonał wymiany
tłucznia w torze nr 1 i w torze nr 2, a tym samym skarżący ponosi
odpowiedzialność za skutki robót związanych z wymianą tłucznia
w wysokości dochodzonej w postępowaniu;
4
W ramach podstawy naruszenia przepisów postępowania skarżąca zarzuciła
naruszenie art. 233 § 1 oraz art. 245, 328 § 2 i art. 382 k.p.c. przez zaniechanie
wszechstronnego rozważenia zebranego w sprawie materiału dowodowego
i wykroczenie poza swobodę oceny materiału dowodowego, a w rezultacie
niewłaściwą ocenę materiału dowodowego prowadzącą do błędnego stwierdzenia,
że powód wykazał okoliczności faktyczne, na których oparł żądanie.
We wnioskach skarżąca domagała się „zmiany wyroku przez oddalenie
powództwa” ewentualnie uchylenia zaskarżonego wyroku i przekazania sprawy
Sądowi drugiej instancji do ponownego rozpoznania.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Oceniając zasadność postawionych w skardze kasacyjnej zarzutów wypada
wskazać, że skarga kasacyjna jest nadzwyczajnym środkiem zaskarżenia
o zaostrzonych wymogach formalnych i służy kontroli prawidłowości stosowania
prawa przez sądy. Stąd też nie wystarczy wskazanie podstaw kasacyjnych,
lecz niezbędne jest również ich uzasadnienie. Zarzuty niepoparte należytym
uzasadnieniem nie nadają się w ogóle do rozważenia (por. orzeczenie Sądu
Najwyższego z dnia 7 kwietnia 1936 r., III C 83/35, Zb. Urz. 1937, nr 3, poz. 82;
wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 stycznia 2001 r., V CKN 499/00, niepubl.)
W skardze kasacyjnej brak jest jakiegokolwiek wyodrębnionego wywodu
prawnego stanowiącego uzasadnienie zarzutu naruszenia art. 245, art. 328 § 2
i art. 382 k.p.c. Można zatem ograniczyć się do stwierdzenia, iż zarzuty te, jako
niepoparte należytym uzasadnieniem, nie mogą zostać poddane kontroli.
Dodać jednak wypada, że powyższe przepisy zostały wskazane jako podstawy
kasacyjne łączenie z art. 233 § 1 k.p.c., a wszystkie zarzuty naruszenia prawa
procesowego zostały przywołane jedynie w celu zakwestionowania ustalonego
przez Sąd II instancji stanu faktycznego sprawy. Przepis art. 3983
§ 3 k.p.c. wprost
stanowi, że podstawą skargi kasacyjnej nie mogą być zarzuty dotyczące ustalenia
faktów lub oceny dowodów, a w myśl art. 39813
§ 2 in fine k.p.c. Sąd Najwyższy
jest związany ustaleniami faktycznymi stanowiącymi podstawę zaskarżonego
orzeczenia. W tej sytuacji zarzut naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. oraz powołanych
łącznie z nim przepisów uchyla się spod kontroli kasacyjnej.
5
Przechodząc do oceny zasadności zarzutów naruszenia prawa materialnego
podkreślić należy, że pod pozorem naruszenia „art. 612 i następnych” oraz art. 471
k.c. skarżąca w istocie również kwestionuje ustalenia faktyczne dokonane przez
Sąd II instancji. Należy przeto raz jeszcze wskazać, że każdy zarzut skargi
kasacyjnej, który ma na celu polemikę z ustaleniami faktycznymi sądu drugiej
instancji, chociażby pod pozorem błędnej wykładni lub niewłaściwego zastosowania
określonych przepisów prawa materialnego, z uwagi na jego sprzeczność z art.
3983
§ 3 k.p.c. jest niedopuszczalny (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia
4 stycznia 2007 r., V CSK 364/06, niepubl., postanowienie Sądu Najwyższego
z dnia 28 listopada 2008 r., IV CSK 394/08, niepubl.).
Nietrafny jest zarzut naruszenia art. 118 k.c. przez wadliwe jego
zastosowanie to jest nieprzyjęcie przedawnienia roszczenia. Ubocznie należy
zauważyć, że jeżeli skarżąca zarzuca, iż Sąd wadliwie określił początek biegu
terminu przedawnienia, prawidłowo postawiony zarzut kasacyjny winien wskazywać
na naruszenie art. 120 § 1 k.c. i art. 455 k.c.
Stanowisko Sądu, że w okolicznościach sprawy wymagalność roszczenia
powoda należy wiązać ze złożeniem przez powoda reklamacji wzywającej pozwaną
do wymiany wadliwego tłucznia i odmową skarżącej, w marcu 2006 r., wymiany
tłucznia, nie jest nieprawidłowe. Reklamacja wskazuje, że powód w dacie jej
złożenia, to jest w dniu 22 lutego 2006 r., wiedział już o wadliwości przedmiotu
świadczenia wynikającego z zawartej z pozwaną umowy dostawy. Powziąwszy
zatem wiedzę o wadliwości przedmiotu świadczenia i uzyskawszy w marcu 2006 r.
odpowiedź odmawiającą uznania reklamacji, powód mógł najwcześniej w tej
właśnie dacie wezwać pozwaną do naprawienia szkody jaką poniósł przez to,
że pozwana wykonała umowę nienależycie dostarczając wadliwy tłuczeń.
Wymagalność i początek biegu terminu przedawnienia roszczenia
odszkodowawczego, dochodzonego na zasadach ogólnych (art. 471 k.c.) ustalane
są przy zastosowaniu reguł określonych w art. 455 k.c. w związku z art. 120 § 1 k.c.
Art. 455 k.c. wyraża zasadę, że gdy termin spełnienia świadczenia nie jest
oznaczony ani nie wynika z właściwości zobowiązania, świadczenie winno być
spełnione niezwłocznie po wezwaniu dłużnika do wykonania. Po wezwaniu zatem,
roszczenie staje się wymagalne. Jeżeli więc wymagalność roszczenia zależy
6
od podjęcia określonej czynności (wezwania) przez uprawnionego, to bieg terminu
przedawnienia rozpoczyna się, zgodnie z art. 120 § 1 zdanie 2 k.c., od dnia,
w którym roszczenie stałoby się wymagalne, gdyby uprawniony podjął tę czynność
(dokonał wezwania) w najwcześniej możliwym terminie. Inaczej mówiąc,
bieg przedawnienia roszczenia wynikającego z zobowiązania bezterminowego
rozpoczyna się w dniu, w którym świadczenie powinno być spełnione, gdyby
wierzyciel wezwał dłużnika do wykonania zobowiązania w najwcześniej
możliwym terminie.
Podzielić należy stanowisko Sądu Najwyższego wyrażone w uzasadnieniu
wyroku z dnia 29 listopada 1999 r. III CKN 474/98 (niepubl.), że dla wymagalności
takiego roszczenia nie ma znaczenia data, w której wierzyciel, tu: powód, spełnił
swoje świadczenie w stosunku do osoby trzeciej, choćby powstanie jego
zobowiązania wobec tej osoby pozostawało w związku z niewłaściwym
wykonaniem umowy przez dłużnika, tu: pozwanego, od którego następnie domaga
się odszkodowania w ramach łączącego ich stosunku umownego.
Jeżeli przeto powód mógł wezwać skarżącą do zapłaty odszkodowania za
szkodę jaką poniósł na skutek wadliwego wykonania przez nią zobowiązania
najwcześniej już w marcu 2006 r., to trzyletni termin przedawnienia upływał
w marcu 2009 r. Zważywszy, że pozew wpłynął 11 kwietnia 2008 r., brak było
podstaw do przyjęcia przedawnienia roszczenia.
Z przedstawionych przeto przyczyn Sąd Najwyższy na podstawie art. 39814
k.p.c. orzekł jak w sentencji.
O kosztach postępowania kasacyjnego orzeczono na podstawie art. 98 § 1
i 3 k.p.c. w związku z § 6 pkt 6 i § 12 ust. 4 pkt 2 rozporządzenia Ministra
Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców
prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej
udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U. Nr 163, poz.
1349 ze zm.).
jw