Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II CZ 52/13
POSTANOWIENIE
Dnia 25 lipca 2013 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Antoni Górski (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Maria Szulc
SSN Dariusz Zawistowski
w sprawie ze skargi J. K. i W. K.
o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego
postanowienia Sądu Okręgowego w P.
z dnia 10 grudnia 2010r., wydanego
w sprawie z wniosku J. K. i W. K.
przy uczestnictwie B. S. i R. S.
o częściowy podział majątku wspólnego B. S. i Z. S.
oraz o zniesienie współwłasności nieruchomości,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej w dniu 25 lipca 2013 r.,
zażalenia wnioskodawców
na postanowienie Sądu Okręgowego w P.
z dnia 8 marca 2013 r.,
oddala zażalenie.
2
UZASADNIENIE
Sąd Okręgowy w P. postanowieniem z dnia 8 marca 2013 r. odrzucił skargę
wnioskodawców J. K. i W. K. o stwierdzenie niezgodności z prawem
prawomocnego orzeczenia – postanowienia Sądu Okręgowego z dnia 10 grudnia
2010 r., jako nienależycie opłaconą.
W zażaleniu na to postanowienie skarżący wnieśli o jego uchylenie w całości
i przekazanie sprawy Sądowi Okręgowemu do ponownego rozpoznania i
rozstrzygnięcia o kosztach postępowania.
Ponadto wnieśli o skierowanie przez Sąd Najwyższy skargi konstytucyjnej do
Trybunału Konstytucyjnego o zbadanie zgodności z Konstytucją RP przepisu art.
3941
§ 2 i art. 3942
§ 1 k.p.c. w brzmieniu ustalonym przez art. 1 pkt 12 ustawy z
dnia 22 grudnia 2004 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz
ustawy – Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz. U. Nr 13, poz. 98), w zakresie,
w jakim uniemożliwia zaskarżenie postanowienia o odmowie zwolnienia od kosztów
sądowych wydanego po raz pierwszy przez sąd drugiej instancji twierdząc, że jest
on niezgodny z art. 78 w zw. z art. 176 ust. 1 oraz art. 45 ust. 1 Konstytucji RP.
Sąd Najwyższy zważył co następuje:
Zgodnie z treścią art. 4246
§ 3 k.p.c. skargę nieopłaconą, skargę wniesioną
z naruszeniem art. 871
§ 1 oraz skargę, której braków strona nie usunęła w terminie,
sąd odrzuca na posiedzeniu niejawnym.
Według art. 112 ust. 3 u.k.s.c. - w brzmieniu nadanym ustawą z dnia
17 grudnia 2009 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz
niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 7, poz. 45), która weszła w życie z dniem
19 kwietnia 2010 r. – jeżeli pismo podlegające opłacie w wysokości stałej lub
stosunkowej obliczonej od wskazanej przez stronę wartości przedmiotu sporu lub
wartości przedmiotu zaskarżenia, zostało wniesione przez adwokata, radcę
prawnego lub rzecznika patentowego i wniosek o zwolnienie od kosztów sądowych
złożony przed upływem terminu do opłacenia pisma został oddalony, tygodniowy
termin do opłacenia pisma biegnie od dnia doręczenia stronie postanowienia, a gdy
postanowienie zostało wydane na posiedzeniu jawnym - od dnia jego ogłoszenia.
Wyłączona została przy tym zasada przewidziana w art. 112 ust. 2 u.k.s.c., wedle
której, jeżeli wniosek o zwolnienie od kosztów sądowych zgłoszony przed upływem
3
terminu do opłacenia pisma został prawomocnie oddalony, przewodniczący wzywa
stronę do opłacenia złożonego pisma na podstawie art. 130 k.p.c.
Zmiana treści art. 112 u.k.s.c. dokonana wzmiankowaną ustawą miała na
celu przyspieszenie postępowania w sytuacji, w której czynności za stronę
wykonuje profesjonalny pełnomocnik, a charakter tych czynności nie wymaga
dodatkowych wskazówek ze strony sądu. Pełnomocnik taki ma - co do zasady -
obowiązek samodzielnego określenia i wniesienia opłaty stałej lub stosunkowej,
obliczonej od podanej przez stronę wartości przedmiotu sporu (art. 1302
§ 1 k.p.c.).
Artykuł 112 ust. 3 u.k.s.c. nie tylko wyznacza termin do uiszczenia opłaty
w razie prawomocnego oddalenia wniosku o zwolnienie od kosztów sądowych, ale
jednocześnie wyłącza możliwość wdrożenia postępowania naprawczego
określonego w art. 130 § 1 k.p.c., co oznacza, że profesjonalny pełnomocnik
powinien sam obliczyć i uiścić należną opłatę (zob. postanowienie Sądu
Najwyższego z dnia 21 lipca 2011 r., V CZ 30/11, niepubl.).
W przedmiotowej sprawie w skardze o stwierdzenie niezgodności z prawem
prawomocnego orzeczenia zawarto wniosek o zwolnienie od kosztów sądowych.
Wniosek ten został oddalony postanowieniem Sądu Okręgowego z dnia 18 grudnia
2012 r. Tym samym tygodniowy termin do opłacenia skargi rozpoczął bieg z chwilą
doręczenia pełnomocnikowi skarżących postanowienia z dnia 18 grudnia 2012 r. tj.
od dnia 10 stycznia 2013 r. i upłynął w dniu 17 stycznia 2013 r.
Wniesione przez skarżącego zażalenie na postanowienie Sądu Okręgowego
o oddaleniu wniosku o zwolnienie od kosztów, jak słusznie zaznaczył Sąd
Okręgowy, nie ma wpływu na bieg terminu do uiszczenia opłaty od skargi.
Na postanowienie to nie przysługuje bowiem zażalenie.
Nie oznacza to jednak, że z powodu niedopuszczalności zażalenia na
postanowienie Sądu Okręgowego oddalające wniosek o zwolnienie od obowiązku
uiszczenia opłaty od skargi żalący się zostali pozbawieni prawa do rozpatrzenia tej
skargi przez sąd (art. 6 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych
wolności, Dz. U. z 1993 r. Nr 61, poz. 284 ze zm.). Na tym tle nie powstają jednak
sugerowane w zażaleniu wątpliwości natury konstytucyjnej. Rozpoznając
zażalenie na postanowienie odrzucające skargę o stwierdzenie niezgodności
z prawem prawomocnego orzeczenia, Sąd Najwyższy, na wniosek żalącego,
4
rozpoznaje również te postanowienia sądu drugiej instancji, które nie podlegały
zaskarżeniu w drodze zażalenia, a miały wpływ na rozstrzygnięcie sprawy.
Przy rozpoznawaniu zażalenia na postanowienie sądu drugiej instancji odrzucające
nieopłaconą skargę o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego
orzeczenia, na wniosek żalącego, rozpoznaniu podlega zatem także postanowienie
oddalające wniosek o zwolnienie od obowiązku uiszczenia opłaty od skargi
(art. 380 w związku z art. 42412
, art. 39821
i art. 3941
§ 3 k.p.c.).
Poza jednak ogólnym sformułowaniem, że skarżący wniosek taki składają,
w zażaleniu nie przytoczyli żadnych skonkretyzowanych zarzutów, które mogłyby
świadczyć o wadliwości tego postanowienia.
Wywody zawarte w zażaleniu dotyczą jedynie kwestii dopuszczalności
zażalenia na postanowienie Sądu Okręgowego oddalające wniosek o zwolnienie
od kosztów sądowych. W tej sytuacji zażalenie na postanowienie odrzucające
skargę ulega oddaleniu jako pozbawione uzasadnionych podstaw.
Mając powyższe na uwadze, na podstawie art. 39814
, 39821
, 391 § 1 k.p.c.
w zw. z art. 3941
§ 3 k.p.c., orzeczono jak w sentencji postanowienia.
db