Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt III KK 208/13
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 8 sierpnia 2013 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Małgorzata Gierszon (przewodniczący)
SSN Józef Dołhy (sprawozdawca)
SSN Zbigniew Puszkarski
Protokolant Jolanta Włostowska
w sprawie A. M.
skazanej z art. 278 § 1 kk
po rozpoznaniu w Izbie Karnej na posiedzeniu w trybie art. 535 § 5 kpk,
w dniu 8 sierpnia 2013 r.,
kasacji, wniesionej przez Prokuratora Generalnego na korzyść skazanej,
od wyroku Sądu Rejonowego w O.
z dnia 12 października 2009 r.,
uchyla zaskarżony wyrok w części dotyczącej orzeczenia
środka zabezpieczającego - umieszczenia oskarżonej w
zamkniętym zakładzie leczenia odwykowego (pkt II wyroku) i
sprawę w tym zakresie przekazuje do ponownego rozpoznania
Sądowi Rejonowemu w O.
UZASADNIENIE
Akt oskarżenia zarzucał A. M. popełnienie przestępstwa z art. 278 § 1 k.k.,
polegającego na tym, że w dniu 16 kwietnia 2009 roku w O., przy ul. P. 16, na
2
terenie CH A. w sklepie H&M, działając wspólnie i w porozumieniu z M. M.
dokonała zaboru w celu przywłaszczenia koszuli męskiej, bluzy dziecięcej, koszuli
dziecięcej o łącznej wartości 259,50 zł. na szkodę sklepu H&M […].
W postępowaniu przygotowawczym dopuszczono dowód z opinii biegłych
lekarzy psychiatrów. Z opinii tej wynika, że A. M. nie jest chora psychicznie ani
upośledzona umysłowo, natomiast rozpoznano u niej zespół uzależnienia
spowodowany używaniem opiatów, zaburzenia osobowości i zaburzenia
adaptacyjne. Biegli uznali, iż w czasie popełnienia przestępstwa podejrzana mogła
rozpoznać znaczenie czynu i pokierować swoim postępowaniem, a nadto, że nie
było bezpośredniego związku między jej uzależnieniem a popełnionym czynem. Ze
względu jednakże na charakter uzależnienia biegli wskazali na konieczność
odbycia przez A. M. terapii w długoterminowym ośrodku terapii uzależnienia od
środków odurzających (k. 46-49).
Sąd Rejonowy w O. na rozprawie w dniu 12 października 2009 r. przesłuchał
oskarżoną, która przyznała się do popełnienia zarzuconego jej czynu. Nadto ujawnił
bez odczytywania – na podstawie art. 393 § 1 k.p.k. w zw. z art. 394 § 1 i 2 k.p.k. –
pozostałe dowody, w tym opinię psychiatryczną.
Wyrokiem z dnia 12 października 2009 r. Sąd Rejonowy w O. uznał
oskarżoną A. M. za winną popełnienia zarzucanego jej czynu i za to na mocy art.
278 § 1 k.k. skazał ją na karę 3 miesięcy pozbawienia wolności, na podstawie art.
96 § 1 k.k. orzekł wobec oskarżonej umieszczenie w zamkniętym zakładzie
leczenia odwykowego.
Wyrok ten uprawomocnił się w pierwszej instancji w dniu 20 października
2009 r.
Od tego wyroku kasację w trybie art. 521 § 1 k.p.k. wniósł Prokurator
Generalny. Zaskarżając wyrok w części dotyczącej orzeczenia o środku
zabezpieczającym na korzyść skazanej A. M., zarzucił rażące i mające istotny
wpływ na treść orzeczenia naruszenie art. 93 k.k. w zw. z art. 96 § 1 k.k.,
polegające na nieuprawnionym przyjęciu, iż zachodzą określone w tych przepisach
przesłanki do zastosowania - wobec oskarżonej A. M. - środka zabezpieczającego
w postaci umieszczenia w zamkniętym zakładzie leczenia odwykowego pomimo
3
tego, iż nie zasięgnięto opinii biegłego psychologa i nie wysłuchano biegłego tej
specjalności oraz biegłych lekarzy psychiatrów przed zastosowaniem tego środka.
W konkluzji wniósł o uchylenie orzeczenia w zaskarżonej części i
przekazanie w tym zakresie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi
Rejonowemu w O.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Kasacja jest zasadna w stopniu oczywistym.
Z regulacji art. 93 k.p.k., określającej zasady orzekania przewidzianych w
Kodeksie karnym wszystkich środków zabezpieczających związanych z
umieszczeniem w zakładzie zamkniętym, a więc także internowania osoby
skazanej na karę pozbawienia wolności bez warunkowego zawieszenia jej
wykonania za przestępstwo popełnione w związku z uzależnieniem od alkoholu lub
innego środka odurzającego, tj. sytuacji określonej w art. 96 § 1 k.k., jednoznacznie
wynika, że orzeczenie środka wskazanego w art. 96 § 1 k.k., możliwe jest tylko
wtedy, gdy jest to niezbędne, aby zapobiec ponownemu popełnieniu przez sprawcę
czynu zabronionego związanego z jego uzależnieniem od alkoholu lub innego
środka odurzającego, gdy zachodzi wysokie prawdopodobieństwo ponownego
popełnienia przestępstwa zawiązanego z tym uzależnieniem.
Przepis art. 93 k.k. zawiera normę procesową – przed orzeczeniem środka
zabezpieczającego w postaci umieszczenia w zakładzie zamkniętym, Sąd
obligatoryjnie wysłuchuje lekarzy psychiatrów i psychologa, co oznacza obowiązek
przeprowadzenia na rozprawie albo posiedzeniu dowodu z ustnej opinii biegłych
tych specjalności.
Skarżący zasadnie podnosi, że Sąd Rejonowy w O. nie dopełnił wskazanego
w art. 93 k.k. obowiązku, bowiem bezpodstawnie zaniechał zasięgnięcia opinii
psychologa oraz wysłuchania biegłych na rozprawie. Co więcej, w świetle pisemnej
opinii biegłych lekarzy psychiatrów, brak było podstaw do uznania, że zostały
spełnione, wskazane w art. 93 k.k. i w art. 96 § 1 k.k., przesłanki materialne
uzasadniające orzeczenie o internacji.
Oczywiste jest zatem, że procedowanie sądu w przedmiocie orzeczenia
wobec A. M. środka zabezpieczającego rażąco naruszało art. 93 k.k. i art. 96 § 1
k.k., a uchybienie to, z uwagi na naruszenie praw gwarancyjnych oskarżonej oraz
4
zaniechanie weryfikacji istnienia przesłanek do orzeczenia umieszczenia w
zakładzie zamkniętym, miało istotny wpływ na treść orzeczenia.
Podzielając w pełni zasadność zarzutu i wnioski kasacji, Sąd Najwyższy
orzekł jak na wstępie.