Pełny tekst orzeczenia

1
Sygn. akt II KK 224/12
POSTANOWIENIE
Dnia 19 września 2013 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Jarosław Matras (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Marian Buliński
SSA del. do SN Dariusz Czajkowski
Protokolant Marta Brylińska
przy udziale prokuratora Prokuratury Generalnej Krzysztofa Parchimowicza,
w sprawie A. T. D.
skazanego z art. 53 ust. 2 Ustawy z dn. 29.07.2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii,
M. J. W.
skazanego z art. 55 ust. 1 i 3 ustawy z dn. 29.07.2005 r. o przeciwdziałaniu
narkomanii
po rozpoznaniu w Izbie Karnej na rozprawie
w dniu 19 września 2013 r.,
kasacji, wniesionych przez obrońców skazanych
od wyroku Sądu Apelacyjnego w […]
z dnia 12 kwietnia 2012 r., sygn. akt II AKa 254/11
utrzymującego w mocy wyrok Sądu Okręgowego w Ł.
z dnia 20 maja 2011 r.,
I. oddala obie kasacje jako oczywiście bezzasadne;
II. zwalnia skazanych od kosztów sądowych postępowania
kasacyjnego.
UZASADNIENIE
Wyrokiem Sądu Okręgowego z dnia 20 maja 2011 r., M. W. został uznany za
winnego tego, że w maju 2008 r. , wbrew przepisom ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o
przeciwdziałaniu narkomanii, działając wspólnie i w porozumieniu z innymi osobami o
2
ustalonej i nieustalonej tożsamości brał udział w wewnątrzwspólnotowym nabyciu
znacznej ilości substancji psychotropowej w postaci amfetaminy, w ilości co najmniej
2.000 g w ten sposób, że przywiózł ją z Amsterdamu w Holandii do Rzeczypospolitej
Polskiej, co wyczerpało znamiona czynu z art. 55 ust. 1 i 3 ustawy z dnia 29 lipca
2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii. Za ten czyn, na podstawie art. 55 ust. 3 tejże
ustawy, Sąd Okręgowy wymierzył mu karę 4 lat pozbawienia wolności oraz karę
grzywny w wysokości 150 stawek dziennych po 100 zł stawka.
Wyrok ten został zaskarżony w całości przez obrońcę oskarżonego.
Zarzucając wyrokowi:
I. naruszenie przepisów postępowania mające wpływ na treść
rozstrzygnięcia, a mianowicie:
1. art. 4 k.p.k., 5 § 2 k.p.k., 7 k.p.k., 410 k.p.k. i 424 k.p.k. - poprzez dowolną
analizę zebranego w sprawie materiału dowodowego w postaci wyjaśnień
oskarżonego M. W. i bezzasadne odmówienie im przymiotu wiarygodności oraz
błędną ocenę dowodu z wyjaśnień współoskarżonego P. O., będących dowodem z
tzw. „pomówienia", które winny zostać przez Sąd ocenione niezwykle rzetelnie i
rozważnie, zaś ich wartość dowodowa powinna zostać zweryfikowana szczególnie
wnikliwie;
2. art. 6 k.p.k. w zw. z art. 170 § 1 pkt 1 k.p.k. - przez oddalenie wniosku
dowodowego obrońcy oskarżonego o przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego
rzeczoznawcy z zakresu mechaniki samochodowej na okoliczność ustalenia czy
trapezowate wgłębienia występujące w części podłogowej samochodu marki Volvo
mogły stanowić specjalnie przygotowane miejsce do ukrycia narkotyków czy też
stanowią uwarunkowanie techniczne tego samochodu - w sytuacji gdy w/w wniosek
dowodowy wbrew ocenie Sądu miał na celu ustalenie okoliczności istotnych dla
rozstrzygnięcia niniejszej sprawy a w szczególności zmierzał do weryfikacji twierdzeń
pomawiającego P. O.;
3. art. 167 k.p.k. w zw. z art. 410 k.p.k. - poprzez zaniechanie inicjatywy
dowodowej i nie wyjaśnienie wszystkich istotnych okoliczności sprawy w tym -
zaniechanie przeprowadzenia eksperymentu procesowego mającego na celu
ustalenie czy zgodnie z depozycjami oskarżonego P. O. możliwym było
umieszczenie 2 kg amfetaminy w trapezowate wgłębienia występujące w części
3
podłogowej samochodu oskarżonego M. W. w sytuacji, w której oskarżony
konsekwentnie kwestionował swoje sprawstwo w zakresie przypisanego mu czynu;
a także niezależnie od w/w zarzutów:
II. Błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę skarżonego
rozstrzygnięcia i mający wpływ na jego treść, a polegający na uznaniu, iż oskarżony
M. W. dopuścił się zarzuconego mu czynu – w sytuacji, gdy z materiału dowodowego
wniosek taki jednoznacznie nie wynika.
Podnosząc takie zarzuty skarżący wnosił o zmianę wyroku i uniewinnienie
oskarżonego, ewentualnie o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do ponownego
rozpoznania.
Po rozpoznaniu tej apelacji (oraz innych oskarżonych) Sąd Apelacyjny
wyrokiem z dnia 12 kwietnia 2012 r., zaskarżony wyrok utrzymał w mocy oraz
rozstrzygnął o kosztach postępowania odwoławczego.
Kasację od tego wyroku wniósł obrońca skazanego.
Zaskarżając wyrok w całości zarzucił mu:
rażące naruszenie przepisów postępowania, mające istotny wpływ na treść
rozstrzygnięcia, a mianowicie:
1. Art. 4 k.p.k., art. 5 § 2 k.p.k., art. 7 k.p.k. oraz art. 410 k.p.k. i art.
424 k.p.k. w zw. z art. 433 § 2 k.p.k. i art. 457 § 3 k.p.k. – poprzez
powierzchowną i niepełną kontrolę odwoławczą zarzutu dowolnej a nie
swobodnej oceny zebranego w sprawie materiału dowodowego - i oparciu
ustaleń faktycznych w zakresie winy i sprawstwa M. W. wyłącznie na
dowodzie z pomówień współoskarżonego P. O.;
2. Art. 433 § 2 k.p.k. i art. 457 § 3 k.p.k. w zw. z art. 167 k.p.k. w
zw. z art. 410 k.p.k. poprzez brak prawidłowej kontroli odwoławczej zarzutu
zaniechania przez Sąd meriti inicjatywy dowodowej i nie wyjaśnieniu
wszystkich istotnych okoliczności sprawy w tym – zaniechanie
przeprowadzenia eksperymentu procesowego mającego na celu ustalenie czy
zgodnie z depozycjami oskarżonego P. O. możliwe było umieszczenie 2 kg
amfetaminy w trapezowate wgłębienia występujące w części podłogowej
samochodu oskarżonego M. W. i dokonanie przez Sąd odwoławczy de facto
samodzielnej oceny w/w okoliczności, wymagających wiedzy specjalnej w
zakresie w jakim Sąd uznał, iż możliwym było przewiezienie przez
oskarżonego M. W. narkotyków w ilości przypisanej mu wyrokiem Sądu
4
Okręgowego mimo, iż dla stwierdzenia powyższej okoliczności niezbędne było
w tym celu wydanie opinii przez biegłego lub przeprowadzenie stosownego
eksperymentu;
3. art. 452 § 2 k.p.k. w zw. z art. 193 § 1 k.p.k. oraz w zw. z art.
211 k.p.k. - poprzez nie skorzystanie przez Sąd odwoławczy z możliwości i
potrzeby dopuszczenia dowodu z opinii biegłego lub dowodu z eksperymentu
procesowego w formie doświadczenia, celem ustalenia czy możliwym było
umieszczenie 2 kg amfetaminy w trapezowatych wgłębieniach występujących
w części podłogowej samochodu M. W., co było z kolei konsekwencją
bezkrytycznej oceny i przyjęcia prawidłowości procedowania przez Sąd I
instancji w zakresie ustalenia w/w okoliczności wyłącznie w oparciu o dowód z
oględzin pojazdu w sytuacji, gdy ani Sąd Okręgowy ani Sąd Apelacyjny nie
posiadał dokładnych danych technicznych dotyczących gabarytów
przedmiotowych wgłębień pozwalających - ponad wszelką wątpliwość - na
przyjęcie prawdziwości przyjętej tezy, co rodzi konieczność zasięgnięcia
wiedzy specjalistycznej w postaci opinii biegłego, który potwierdziłyby lub
wykluczył możliwość umieszczenia 2 kg amfetaminy w przedmiotowych
zagłębieniach albo też, w przypadku braku możliwości jednoznacznej
odpowiedzi na tak postawione pytanie przez biegłego, zachodziłaby
konieczność przeprowadzenia doświadczenia (eksperymentu procesowego)
polegającego na próbie umieszczenia 2 kg amfetaminy w zagłębieniu
zabezpieczonego pojazdu M. W.
Podnosząc te zarzuty, skarżący wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i
przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania, ewentualnie o uchylenie
zaskarżonego wyroku oraz wyroku go poprzedzającego i przekazanie sprawy do
ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu.
W pisemnej odpowiedzi na kasację prokurator Prokuratury Apelacyjnej wniósł
o jej oddalenie jako oczywiście bezzasadnej. Do stanowiska tego przyłączył się
prokurator Prokuratury Generalnej w toku rozprawy kasacyjnej.
W toku postępowania kasacyjnego pismo procesowe złożył skazany,
wskazując na istnienie konfliktu interesów w zakresie obrony realizowanej przez tego
samego obrońcę, który bronił w tym procesie także skazanych W. B. i A. K. Skazany
podniósł, że ci skazani w innym postępowaniu karnym złożyli obciążające go
wyjaśnienia (k. 40 i nast. akt SN).
5
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Kasacja obrońcy skazanego M. W. jest oczywiście bezzasadna, albowiem
wszystkie jej zarzuty są chybione w stopniu oczywistym. Na wstępie jednak należy
ustosunkować się do kwestii wyartykułowanej w piśmie procesowym skazanego
złożonym w toku postępowania kasacyjnego, a dotyczącym kolizji interesów
procesowych oskarżonych, w trakcie wykonywanej obrony w postępowaniu przed
sądem I instancji. Konieczność odniesienia się do tego zarzutu zawartego w
pierwszej kolejności wynika chociażby z tego, iż wykonywanie przez jednego
obrońcę obrony kilku oskarżonych, których procesowe interesy są sprzeczne, w
sytuacji gdy obrona jest obligatoryjna (w tej sprawie co do skazanego obrona miała
taki charakter), jest ujmowane w orzecznictwie oraz piśmiennictwie, jako sytuacja,
która należy uznać za równoważną z tą, w której oskarżony nie ma obrońcy (art. 439
§ 1 pkt 10 k.p.k. – por. np. S. Zabłocki, Zakaz obrony kliku oskarżonych przez
jednego obrońcę w sytuacji kolizyjnej, Palestra 1993, nr 11 i 12; wyroki SN: z dnia 23
kwietnia 1979 r., I KR 50/79, PiP 1980, nr 11-12, s. 82; z dnia 15 stycznia 2008 r., V
KK 190/07, OSNKW 2008, z. 2, poz.19; z dnia 22 marca 2011 r., II KO 66/10,
OSNKW 2011, poz. 53). Jest zatem oczywiste, że z uwagi na treść art. 536 k.p.k.
oraz art. 439 § 1 pkt 10 k.p.k. sytuacja opisana w piśmie skazanego musi być
przedmiotem rozważań już na wstępie. Prawdą jest, iż w postępowaniu przed
sądem I instancji skazany był reprezentowany przez tego samego obrońcę co
występujący w tej samej roli procesowej W. B. oraz A. K. Rzecz jednak w tym, iż w
tym postępowaniu pomiędzy tymi oskarżonymi żadnej kolizji interesów procesowych
nie było. Skazanemu zarzucono zupełnie inne przestępstwo niż te, których zarzuty
sformułowano wobec tych dwóch skazanych. Także wyjaśnienia składane przez W.
B. oraz A. K. w tym toczącym się postępowaniu nie tylko nie dotyczyły czynu pod
zarzutem popełnienia którego stanął skazany M. W., ale także nie miały dla jego
sytuacji procesowej jakiegokolwiek znaczenia. W tym postępowaniu karnym nie
doszło więc do kolizji interesów pomiędzy tymi skazanymi, a więc obrona mogła być
wykonywana przez tego samego obrońcę. To, że w innym postępowaniu karnym
obaj ci skazani złożyli wyjaśnienia, które stanowiły dowód niekorzystny w swej treści
dla skazanego M. W., nie może być ujmowane jako fakt dowodzący naruszenia
przepisów postępowania w tym postępowaniu karnym. Co więcej, sąd I instancji
dostrzegł tę sytuację i do niej się trafnie ustosunkował (str. 55 uzasadnienia wyroku).
Kolizja interesów procesowych oskarżonych reprezentowanych przez jednego
6
obrońcę może skutkować wystąpieniem okoliczności z art. 439 § 1 pkt 10 k.p.k. tylko
wówczas, jeśli występuje co do tych oskarżonych w tym samym postępowaniu
karnym.
Odnosząc się do zarzutów zawartych w kasacji stwierdzić należy, że pierwszy
zarzut jest zwykłą próbą powielenia zarzutu apelacji, a przywołanie przepisów art.
433 § 2 k.p.k. oraz art. 457 § 3 k.p.k. ma jedynie nadać mu pozór zarzutu
kasacyjnego. Zarzut ten zresztą wskazując na naruszenie tych dwóch ostatnich
przepisów jest nieprawdziwy, albowiem z uzasadnienia wyroku sądu II instancji
wynika bezspornie, że sąd ten w sposób obszerny i wnikliwy odniósł się do kwestii
dowodów, których ocena była w apelacji kwestionowana (str. 42-44 uzasadnienia
wyroku). W kasacji tymczasem podniesiono te same okoliczności, które były
formułowane w apelacji, a z uzasadnienia tego nadzwyczajnego środka zaskarżenia
wynika, że skarżący nie podziela wprawdzie stanowiska sądu II instancji, ale też nie
przedstawia, w którym fragmencie stanowisko sądu II instancji i dlaczego stanowi o
naruszeniu prawa procesowego. Sama okoliczność, że skarżący ma odmienne
zdanie co do dokonanej oceny dowodów przez sąd I instancji nie oznacza, iż sąd II
instancji – akceptując ocenę dowodów – dopuścił się naruszenia prawa
procesowego. Podkreślić przy tym należy, że sąd I instancji dokonał bardzo
szczegółowej i wnikliwej oceny dowodów, które miały znaczenie dla rozstrzygnięcia
sprawy w odniesieniu do M. W. (str. 54-60 uzasadnienia wyroku), co w pełni
usprawiedliwiało zwrócenie zasadniczej uwagi w uzasadnieniu wyroku sądu
odwoławczego, na te elementy, które stanowiły o możliwości weryfikacji
prawdziwości relacji P. O. (dowód z oględzin samochodu skazanego). Dwa
pozostałe zarzuty kasacji stanowią także powtórzenie zarzutów apelacji. O ile w
apelacji kwestionowano oddalenie wniosku obrońcy o przeprowadzenie dowodu z
opinii biegłego co do ustalenia istnienia specjalnie przygotowanych miejsc do ukrycia
narkotyków w samochodzie (zarzut nr 2), a także nieprzeprowadzenie eksperymentu
procesowego co do możliwości umieszczenia 2 kg amfetaminy we wgłębieniach
podłogi samochodu Volvo V70 (zarzut nr 3), to w kasacji zarzucono z kolei
nieprzeprowadzenie w trybie art. 452 § 2 k.p.k. oraz art. 167 k.p.k. takiego dowodu z
opinii biegłego lub eksperymentu, przy czym już nie chodziło o ocenę czy miejsca
takie były specjalnie przygotowane (tak jak co do poprzednio złożonego wniosku o
dopuszczenie biegłego), ale o to, czy możliwe było umieszczenie we wgłębieniach
podłogi samochodu 2 kg amfetaminy. Autor kasacji pominął, iż w uzasadnieniu
7
wyroku do takich zarzutów apelacji sąd II instancji skrupulatnie i obszernie się
odniósł (str. 43-45 uzasadnienia wyroku), wykazując, iż nie zachodziły jakiekolwiek
przesłanki do dopuszczenia dowodu z opinii biegłego, albowiem dokumentacja z
oględzin wraz z dokumentacją fotograficzną daje wystarczające podstawy do
formułowania ocen w kontekście możliwości umieszczenia tam takiej ilości
amfetaminy. Skoro zatem sąd II instancji odnosząc się do zarzutu apelacji wykazał,
że dowód taki jest zbyteczny, to nie można zarzucać temu sądowi naruszenia art.
452 § 2 k.p.k. poprzez niedopuszczenie z urzędu takich dowodów. Nie sposób
zgodzić się ze skarżącym, że tylko wiedza specjalne daje podstawy faktyczne do
wyrażania poglądu co do możliwości przewiezienia we wskazany sposób 2 kg
amfetaminy. Wystarczy zapoznać się z dokumentacją fotograficzną na str. 47-50, a
zwłaszcza zdjęciami nr 5-7 (tom 9 akt), na których widoczna jest taśma z podziałką
centymetrową pozwalająca na ustalenia np. długości oraz głębokości tych zagłębień
pod fotelem pasażera (w niektórych miejscach nawet do 5 centymetrów), by
stwierdzić, że ustalenie takie nie wymaga wiedzy specjalnej.
Z tych wszystkich powodów należało orzec jak w postanowieniu.