Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II UZ 50/13
POSTANOWIENIE
Dnia 18 września 2013 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Krzysztof Staryk (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Beata Gudowska
SSN Zbigniew Myszka
w sprawie z wniosku C. G.
przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych
o prawo do emerytury z tytułu pracy w warunkach szczególnych,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń
Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 18 września 2013 r.,
zażalenia wnioskodawcy na postanowienie Sądu Apelacyjnego - Sądu Pracy i
Ubezpieczeń Społecznych […]
z dnia 21 grudnia 2012 r.,
uchyla zaskarżone postanowienie.
UZASADNIENIE
Postanowieniem z dnia 21 grudnia 2012 r. Sąd Apelacyjny– w sprawie z
odwołania C. G. przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych o prawo do
emerytury z tytułu pracy w warunkach szczególnych – na podstawie przepisu art.
373 k.p.c. odrzucił apelację C. G. od wyroku Sądu Okręgowego – Sądu Pracy i
Ubezpieczeń Społecznych w O. z dnia 27 kwietnia 2012 r.
W uzasadnieniu powyższego postanowienia Sąd Apelacyjny ustalił, że wyrok
Sądu Okręgowego w O. z dnia 27 kwietnia 2012 r. wraz z uzasadnieniem został
doręczony odwołującemu się w dniu 18 czerwca 2012 r.; termin do złożenia apelacji
upływał w dniu 2 lipca 2012 r. C. G. w dniu 4 lipca 2012 r. złożył apelację od wyroku
Sądu Okręgowego, która została odrzucona postanowieniem tego Sądu z dnia 16
2
lipca 2012 r. z uwagi na przekroczenie terminu do złożenia środka odwoławczego
(art. 369 § 1 i § 2 k.p.c.). W dniu 26 lipca 2012 r. odwołujący się złożył wniosek o
przywrócenie terminu do wniesienia apelacji, uzasadniając spóźnienie występującą
u niego chorobą, znacznie zaburzoną sprawnością postrzegania i rejestrowania
faktów, która spowodowała niewłaściwe obliczenie terminu do sporządzenia środka
odwoławczego. Postanowieniem z dnia 1 sierpnia 2012 r. Sąd Okręgowy – Sąd
Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w O. przywrócił wnioskodawcy termin do
wniesienia apelacji.
W ocenie Sądu Apelacyjnego przywrócenie wnioskodawcy terminu do
wniesienia apelacji nie było uzasadnione i apelacja ta podlegała odrzuceniu na
podstawie art. 373 k.p.c., jako wniesiona po upływie ustawowego terminu. Według
Sądu Apelacyjnego odwołujący się we wniosku o przywrócenie terminu nie
uprawdopodobnił, że uchybienie terminu do złożenia apelacji nastąpiło bez jego
winy (art. 168 § 1 k.p.c.) – nigdy wcześniej nie powoływał się na problemy ze
zdrowiem, czy kłopoty z pamięcią, które uniemożliwiałyby właściwe rozumienie
faktów i staranne prowadzenie własnej sprawy w postępowaniu przed Sądem.
Przeciwnie, C. G. w terminie dokonywał czynności procesowych, które były
odpowiednie dla danego etapu postępowania i zawierały merytoryczne zarzuty.
Sąd Apelacyjny powołał się na pogląd wyrażony przez Sąd Najwyższy w
postanowieniu z dnia 23 listopada 2005 r., II CZ 103/05 - LEX nr 188555,
wskazujący, że na stronie zobowiązanej do dokonania czynności procesowej ciąży
obowiązek zachowania należytej staranności, której miernikiem jest obiektywnie
oceniana staranność, jakiej można wymagać od strony właściwie dbającej o swoje
interesy procesowe. Uchybienie w tym względzie, spowodowane nawet lekkim
niedbalstwem, narusza obiektywny miernik staranności i stanowi podstawę do
oddalenia wniosku o przywrócenie terminu, skoro nawet lekkie niedbalstwo
świadczy o zawinionym niedokonaniu czynności w terminie (art. 168 § 1 k.p.c.).
Według Sądu Apelacyjnego wnioskodawca nie podał żadnych innych przyczyn
niedotrzymania terminu, dlatego Sąd Apelacyjny uznał, że uchybienie terminowi do
wniesienia apelacji było przez niego zawinione.
W zażaleniu na powyższe postanowienie Sądu Apelacyjnego odwołujący się
zarzucił naruszenie art. 168 § 1 k.p.c. w związku z art. 380 k.p.c. w związku z
3
art. 235 § 1 k.p.c. przez wadliwe przyjęcie przez ten Sąd, że Sąd pierwszej instancji
niezasadnie przywrócił wnioskodawcy termin do wniesienia apelacji. Tymczasem –
w ocenie żalącego się – Sąd pierwszej instancji realizując zasadę bezpośredniości
postępowania dowodowego powziął wiadomość o stanie zdrowia wnioskodawcy,
który bezpośrednio na rozprawie okazał Sądowi dokumenty dotyczące jego
leczenia, lecz z uwagi na ich nieprzydatność dla merytorycznego rozstrzygnięcia,
nie włączył ich do materiału dowodowego w sprawie, co jednak wzięte zostało pod
uwagę przy uwzględnieniu wniosku o przywrócenie terminu do wniesienia środka
zaskarżenia. Żalący się wniósł o uchylenie zaskarżonego postanowienia.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zażalenie jest uzasadnione. W ramach przewidzianej w art. 373 k.p.c. w
związku z art. 370 k.p.c. kontroli dopuszczalności apelacji m.in. ze względu na
zachowanie terminu do jej wniesienia Sąd drugiej instancji powinien dokonać oceny,
czy uchybiony przez skarżącego termin do wniesienia apelacji został zasadnie
przywrócony przez sąd pierwszej instancji. W orzecznictwie Sądu Najwyższego
przyjmuje się, że podważanie zasadności przywrócenia terminu w ramach
korzystania przez sąd drugiej instancji z tej kompetencji ograniczać się musi do
przypadków, gdy zachodzi ku temu pewna, jednoznaczna podstawa (por.
postanowienia Sądu Najwyższego: z dnia 19 grudnia 2012 r., II CZ 146/12, LEX nr
1288652, z dnia 6 września 2012 r., I CZ 95/12 – LEX nr 1231465). W ocenie Sądu
Najwyższego w niniejszej sprawie warunek ten nie został spełniony. Zaskarżone
rozpatrywanym zażaleniem postanowienie Sądu Apelacyjnego zasadza się na
stanowisku, że odwołujący się we wniosku o przywrócenie terminu do wniesienia
środka odwoławczego nie uprawdopodobnił, że uchybienie terminu do złożenia
apelacji nastąpiło bez jego winy (art. 168 § 1 k.p.c.). W związku z tym – w ocenie
Sądu Apelacyjnego – „Sąd Okręgowy niezasadnie przywrócił wnioskodawcy termin
do wniesienia środka odwoławczego, a zatem apelacja winna ulec odrzuceniu, jako
spóźniona”. W swoim stanowisku przedstawionym w uzasadnieniu zaskarżonego
rozpatrywanym zażaleniem postanowienia Sąd Apelacyjny – poza przedstawioną
wyżej oceną – nie odniósł się w ogóle do okoliczności, które stanowiły o zasadności
4
wniosku odwołującego się o przywrócenie terminu do wniesienia apelacji i w
konsekwencji przywrócenia tego terminu przez Sąd pierwszej instancji
postanowieniem z dnia 1 sierpnia 2012 r. Ma rację wnoszący zażalenie, że Sąd
pierwszej instancji dysponował większą wiedzą w przedmiocie stanu zdrowia
odwołującego się, dlatego też uznał zasadność przywrócenia terminu do wniesienia
środka odwoławczego na podstawie art. 168 § 1 k.p.c. Sąd Apelacyjny w swoim
rozstrzygnięciu nie uwzględnił w ogóle tych okoliczności – nieprawidłowo ustalając,
że „wnioskodawca nigdy wcześniej nie powoływał się na problemy ze zdrowiem”. Z
protokołu rozprawy z dnia 13 kwietnia 2013 r. wynika jednak, że wnioskodawca
aktualnie nie pracuje i nie ma przyznanych świadczeń z ubezpieczenia
społecznego mimo złego stanu zdrowia (wyjaśnienia wnioskodawcy - k.27 odwr.).
Kwestia ta powinna skłonić Sąd drugiej instancji, w przypadku wątpliwości, do
zażądania dodatkowych dokumentów lub wyjaśnień.
Ponadto dołączone do zażalenia zaświadczenia lekarskie wskazują na
występowanie u skarżącego zmian nowotworowych z przerzutami, co niewątpliwie
wpływa na poziom nastroju i może implikować gorsze funkcjonowanie postrzegania
zdarzeń i pamięci. Należy też wziąć pod uwagę, że skarżący prowadził proces bez
pomocy profesjonalnego pełnomocnika.
W tym stanie rzeczy nie istniała oczywista, jednoznaczna podstawa, która
uzasadniałaby podważenie przez Sąd Apelacyjny prawidłowości postanowienia
Sądu pierwszej instancji o przywróceniu odwołującemu się terminu do wniesienia
apelacji.
Z tych względów Sąd Najwyższy, na podstawie art. 3941
§ 3 w związku z
art. 39816
k.p.c., postanowił jak w sentencji.