Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 16 kwietnia 2013r.

Sąd Apelacyjny w Łodzi I Wydział Cywilny

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 16 kwietnia 2013r. w Łodzi

na rozprawie

sprawy z powództwa A. K. i J. K.

przeciwko M. K. (1) i M. K. (2)

o zapłatę

na skutek apelacji powodów

od wyroku Sądu Okręgowego w Łodzi

z dnia 29 lutego 2012r. sygn. akt I C 975/11

1. oddala apelację;

2. zasądza od powodów A. K. i J. K. solidarnie na rzecz M. K. (1) i M. K. (2) kwotę 5.400 (pięć tysięcy czterysta) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym.

Sygnatura akt I ACa 1412/12

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 29 lutego 2012 r. Sąd Okręgowy w Łodzi I Wydział Cywilny w sprawie I C 975/11 uchylił w całości nakaz zapłaty, wydany w postępowaniu nakazowym Sądu Okręgowego w Łodzi dnia 27 czerwca 2011 r. w sprawie I Nc 124/11 i oddalił powództwo A. K. i J. K., skierowane przeciwko M. K. (1) i M. K. (2), a nadto orzekł o kosztach procesu.

Powyższe rozstrzygnięcie poprzedziły ustalenia faktyczne, których najistotniejsze elementy są następujące :

Strony to byli wspólnicy (...) spółki jawnej w P.. W okresie funkcjonowania tej spółki w tym składzie osobowym, pozwany M. K. (1) wystawił weksel własny, którego poręczycielami byli powodowie oraz pozwana M. K. (2). Spółka (...), prowadząc działalność gospodarczą wystawiała weksle na rzecz swoich kontrahentów.

Powodowie weszli w posiadanie weksla załączonego pozwu, opiewającego na kwotę 400.000 zł, z datą płatności przypadającą na dzień 25 października 2010 r., wystawionego przez pozwanego M. K. (1), poręczonego przez pozostałe strony, płatnego na zlecenie powodów. Spółka jawna (...) pozostawała w stosunkach handlowych z K. A., który zmarł w dniu 13 sierpnia 2010 r.

Sąd Okręgowy uznał, że powodowie nie udowodnili swych twierdzeń o wykupie weksla, tj. dotyczących zapłaty K. A. kwoty 400.000 zł., a skoro wywodzą swoje roszczenie z zapłaty weksla, to na nich, zgodnie z art. 6 k.c. i art. 232 k.p.c, spoczywał ciężar dowodu tej okoliczności.

Oceniając zgromadzony w procesie materiał dowodowy Sąd uznał, że świadek A. P. posiadała wiedzę na temat sprawy jedynie od rodziców „z podsłyszanych rozmów" , świadek nie wiedziała, ile dokładnie pieniędzy rodzice przekazali K. A., jak też-dlaczego przekazali te pieniądze i o czym rozmawiali w czasie spotkania z K. A. i jej zeznania pozbawione są mocy dowodowej.

Analogicznie Sąd ocenił zeznania świadka A. A. , które nie wyjaśniły okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia.

Co do pochodzenia pieniędzy na wykup weksla powodowie przedstawili jedynie swoje gołosłowne twierdzenia.

Ostatecznie Sąd Okręgowy powództwo oddalił, przy czym w pierwszej kolejności zajął się zarzutem przedawnienia .Powodowie przedstawili weksel własny, a roszczenia wekslowe przeciwko wystawcy weksla własnego i poręczycielom takiego weksla przedawniają się z upływem lat trzech od dnia płatności weksla (art. 70 ust. 1 w zw. z art. 103 i 104 prawa wekslowego). Skoro termin płatności weksla upłynął w dniu 25 października 2010 r., to trzyletni termin przedawnienia jeszcze nie upłynął.

Sąd podkreślił, że dla dochodzenia roszczenia regresowego wystarczy samo posiadanie weksla, przy czym zgodnie z art.32 ust. 3 prawa wekslowego, poręczyciel, aby wykonywać prawo regresu, musi wykazać, że „zapłacił" weksel, a powodowie nie wykazali tej okoliczności, wobec czego w oparciu o przepis art. 32 ust 3 prawa wekslowego oddalił powództwo.

Bezzasadne było również roszczenie z weksla zgłoszone w pozwie, gdyż powodowie nie byli legitymowani formalnie, nie wykazali bowiem przejścia praw z weksla na swoją rzecz.

Apelację od tego wyroku wnieśli powodowie, a zaskarżonemu wyrokowi zarzucili:

1.  naruszenie prawa materialnego, to jest:

-

art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 28 kwietnia 1936 roku - Prawo wekslowe przez jego niezastosowanie, w sytuacji gdy M. K. (1) zeznał w niniejszym postępowaniu sądowym, iż był wystawcą weksla własnego in blanco,

-

art. 32 ust 3 ustawy z dnia 28 kwietnia 1936 roku - Prawo wekslowe przez błędną jego wykładnię, poprzez uznanie, że fakt posiadania weksla nie uprawnia poręczyciela wekslowego do wykonywania prawa regresu z weksla;

- art. 47 ust. 1 ustawy z dnia 28 kwietnia 1936 roku - Prawo wekslowe poprzez jego niezastosowanie, w sytuacji gdy M. K. (2) zeznała, iż podpisała weksel jako poręczyciel wekslowy,

2. naruszenie prawa procesowego, to jest art. 227 i 233 § 1 k.p.c. poprzez dowolną, a nie swobodną ocenę dowodów tj. stwierdzenie, że zeznania świadka A. P. pozbawione są mocy dowodowej, natomiast w rzeczywistości zeznania wskazanego świadka mają istotne znaczenie dla sprawy,

- art. 245 Kodeksu postępowania cywilnego poprzez jego niezastosowanie w sytuacji, gdy pozwany M. K. (1) potwierdził, że jest wystawcą weksla własnego in blanco oraz pozwana M. K. (2) potwierdziła, iż jest poręczycielem weksla własnego in blanco.

Apelujący wnieśli o zmianę zaskarżonego wyroku i uwzględnienie powództwa w całości alternatywnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy sądowi I instancji do ponownego rozpoznania, a nadto o zasądzenie od pozwanych kosztów zastępstwa procesowego w obu instancjach.

Sąd Apelacyjny zważył :

Nie podzielając zarzutów, zawartych w apelacji, orzekając na podstawie przepisu art. 385 k.p.c. Sąd Apelacyjny oddalił apelację powodów od wyroku Sądu Okręgowego w Łodzi .

Na wstępie zastrzec należy, że Sąd Apelacyjny w całej rozciągłości aprobuje i przyjmuje za własne prawidłowe i precyzyjne ustalenia faktyczne, poczynione przez Sąd I instancji uznając, że nie ma potrzeby ponownego ich przytaczania.

W pierwszej kolejności należy się odnieść do zarzutów naruszenia prawa procesowego, dotyczących w szczególności dowolnej , a nie swobodnej oceny dowodów poprzez stwierdzenie przez Sąd Okręgowy, że zeznania świadka A. P. pozbawione są mocy dowodowej. Zgodnie z przepisem art. 233 § 1 k.p.c. Sąd ocenia wiarygodność i moc dowodów według własnego przekonania, na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału. Ocena materiału dowodowego, dokonana przez Sąd I instancji jest zatem oceną swobodną i podlega ochronie prawnej. Należy podkreślić, iż tylko w przypadku, gdy brak jest logiki w wiązaniu wniosków z zebranymi dowodami lub gdy wnioskowanie Sądu wykracza poza schematy logiki formalnej albo - wbrew zasadom doświadczenia życiowego, innych źródeł wiedzy - nie uwzględnia jednoznacznych praktycznych związków przyczynowo-skutkowych, to przeprowadzona przez sąd ocena dowodów może być skutecznie podważona. Należy brać pod uwagę także prawdopodobieństwo wersji. Jeżeli z określonego materiału dowodowego sąd wyprowadza wnioski logicznie poprawne i zgodne z doświadczeniem życiowym, to ocena musi być uznana za prawidłową, chociażby w równym stopniu z tego samego materiału dowodowego można wysnuć zgoła odmienne wnioski. Dlatego zarzut apelacji dla swej skuteczności nie może ograniczać się do stwierdzenia, że ustalenia faktyczne są wadliwe.

Wbrew zarzutom apelującego Sąd Okręgowy dokonał szczegółowej rekonstrukcji stanu faktycznego sprawy, prawidłowo ocenił zebrane dowody, a rozstrzygnięcie swoje wyczerpująco uzasadnił. Sąd ten nie dopuścił się zatem naruszenia przepisu art. 233 § 1 k.p.c.

Zgodnie z art. 328 § 2 k.p.c. uzasadnienie wyroku w zakresie oceny dowodów powinno m.in. wskazywać dowody, na których Sąd się oparł, a także przyczyny, dla których innym dowodom odmówił wiarygodności i mocy dowodowej. Oznacza to, że Sąd nie ma obowiązku przedstawiać w pisemnych motywach orzeczenia rozważań w zakresie dowodów, którym dał wiarę, a jedynie zamieścić w nim uwagi co do dowodów, które uznał za niewiarygodne. Sąd Okręgowy w sposób precyzyjny i wyczerpujący wskazał , dlaczego odmówił wiarogodności zeznaniom świadka A. P.. (świadek A. P. posiadała wiedzę na temat sprawy jedynie od rodziców „z podsłyszanych rozmów" , nie wiedziała, ile dokładnie pieniędzy rodzice przekazali K. A. i z jakiego tytułu, jak też o czym rozmawiali w czasie spotkania z K. A., nie wiedziała też skąd jej rodzice mogliby wziąć 400.000 złotych). Apelacja zawiera stwierdzenie, że strona powodowa nie zgadza się z dokonaną przez sąd I Instancji oceną zeznań tego świadka, dodając jedynie ,że A. P. była świadkiem przekazania dużej kwoty pieniędzy przez rodziców K. A. i że było to w sierpniu 2010 roku. Zasadnie więc Sąd I instancji ocenił, że świadek nie wiedziała ani o jaką kwotę chodzi , ani z jakiego tytułu. Zeznała, że widziała samo przekazanie pieniędzy, ale jednocześnie twierdziła, że była w pokoju obok i tylko stamtąd mogła czynić obserwacje. Koperty z pieniędzmi widziała wcześniej. W świetle powyższego ocena dokonana przez Sąd I instancji była w pełni poprawna .

Co do naruszenia art. 245 k.p.c. to wbrew zarzutom apelacji Sąd I instancji wskazał, że M. K. (1) wystawił weksel własny, a jego poręczycielem była m.in. M. K. (2) . Zarzut pod adresem Sądu, że dokonał ustaleń sprzecznych z tym, co potwierdzili pozwani jest całkowicie pozbawiony jakichkolwiek podstaw.

Co do zarzutów, dotyczących naruszenia prawa materialnego –art. 9, 32 ust. 3 i 47 ust. 1 prawa wekslowego należy stwierdzić ,że i one są bezzasadne .

To, że wystawca weksla odpowiada za przyjęcie i za zapłatę weksla nie było przez nikogo kwestionowane . Także Sąd I instancji nie snuł rozważań przeciwnych . Nie ma też wątpliwości, że w świetle art. 47 ust. 1 prawa wekslowego wystawca weksla oraz poręczyciele odpowiadają wobec posiadacza weksla ( tu jak twierdzą powodowie K. A. ) solidarnie. Ciężar rozstrzygnięcia w tym procesie przerzucony jest jednak na inny etap rozliczeń- mianowicie powodowie, jako poręczyciele zobowiązania wekslowego występują z regresem wobec wystawcy i poręczyciela weksla . Analizy więc wymaga przepis art 32 prawa wekslowego. Wynika z niego, że poręczyciel wekslowy, który zapłacił weksel nabywa prawa , wynikające z weksla , przeciw osobie za która poręczył przeciw tym, którzy wobec tej osoby odpowiadają weksla.

Poręczyciel wekslowy, który weksel zapłacił ma prawo poszukiwania zwrotnego wobec osoby , za którą poręczył i wobec wszystkich jego poprzedników. Poręczyciel ma prawo regresu mimo braku indosu, gdyż wystarczy samo podsiadanie weksla . Poręczyciel nabywa z mocy ustawy prawa wynikające z weksla i odpowiada według treści weksla z czasu złożenia przez siebie podpisu w charakterze poręczyciela.

Jeżeli kilka osób udzieliło wspólnie poręczenia wekslowego za tego samego dłużnika, ich wzajemne roszczenia regresowe opierają się na przepisach kodeksu cywilnego, dotyczących dłużników solidarnych. Na mocy art. 376 § 1 k.c., jeżeli jeden z dłużników solidarnych spełnił świadczenie, treść istniejącego między współdłużnikami stosunku prawnego rozstrzyga o tym, czy i w jakich częściach może on żądać zwrotu od współdłużników. Jeżeli z treści tego stosunku nie wynika nic innego, dłużnik, który świadczenie spełnił, może żądać zwrotu w częściach równych (wyrok SA w Katowicach z dnia 25 września 2003 r., I ACa 1286/2002, OSA 2005, z. 4, poz. 20 baza LEX 149720)

Legitymacja procesowa poręczyciela nie wynika jednak bezpośrednio z weksla, bowiem nabywa on prawa wynikające z weksla dopiero wtedy, gdy za weksel zapłaci. Chcąc więc wykonać swoje uprawnienie do żądania zapłaty na swoją rzecz powinien dołączyć do pozwu pokwitowanie zapłaty weksla. ( I. Heropolitańska - Prawo wekslowe i czekowe. Praktyczny komentarz - LEX 2011).

Sąd Okręgowy zasadnie wywiódł, że skoro powodowie twierdzą, że spełnili za pozwanego świadczenie w relatywnie dużej wysokości i zamierzali wystąpić z roszczeniem regresowym - to powinni zażądać od K. A. pokwitowania, o którym mowa w art. 462 § 1 k.c. Każda osoba należycie dbająca o swoje interesy powinna w tej sytuacji, występując z roszczeniem regresowym, przedstawić pokwitowanie od wierzyciela. Istotne znaczenie miałyby także dowody na okoliczność pochodzenia pieniędzy, a takich dowodów powodowie również nie wskazali, pomimo że zgodnie z art. 495 § 3 k.p.c. powinni wskazać je już w pozwie, a najpóźniej w terminie tygodnia od doręczenia zarzutów, w których pozwani podnieśli, że powodowie nie udowodnili faktu zapłaty 400.000 zł.

Zresztą powodowie zachowali się biernie, bo działali w przeświadczeniu, że nie muszą udowadniać powyżej okoliczności, skoro przedstawili weksel. Należy podkreślić, że ani Sąd Okręgowy, ani Sąd Apelacyjny nie kwestionują, że dla dochodzenia roszczenia regresowego wystarczy samo posiadanie weksla , ale poręczyciel dla wykonania tego prawa musi wykazać, że zapłacił należność z weksla , a od tego obowiązku powodowie się uchylili, uznając że jest to zbędne.

Poza powyższymi aspektami, decydującymi o oddaleniu roszczeń powodów, wskazać należy, że powodowie zupełnie nie dostrzegają swej odmiennej sytuacji w relacji do wystawcy weksla i do pozwanej M. K. (2), która tak jak i oni była poręczycielem. Te relacje są rozstrzygane na mocy art. 376 §1 k.c., o czym była mowa wyżej i wobec niej powodowie nie mogliby skutecznie wystąpić o zapłatę całości świadczenia, spełnionego na rzecz wierzyciela wekslowego.

Oddaleniu podlegał także wniosek zawarty w piśmie procesowym pełnomocnika powodów z dnia 2 kwietnia 2013 roku o załączenie akt sprawy karnej IV K 166/12, w których miały znajdować się zeznania pozwanego w tej sprawie M. K. (1), dotyczące większej powierzchni domu i konieczności zaciągnięcia pożyczki na jego budowę. Jest to okoliczności nie mająca najmniejszego znaczenia dla rozstrzygnięcia niniejszego procesu.

Powodowie wypełnili weksel wpisując siebie, jako uprawnionych z weksla, pomijając zupełnie okoliczność, że w takim razie są jednocześnie wierzycielami wekslowymi ( bez żadnego nawiązania do wierzytelności przysługującej poprzedniemu posiadaczowi weksla, o ile był nim K. A. ) i awalistami wekslowymi wobec samych siebie.

Konkludując, Sąd Okręgowy w sposób uprawniony i należycie uzasadniony przyjął niewykazanie przez powodów, że dokonali zapłaty należności z załączonego weksla, wobec czego ich apelacja, zwalczająca zasadność tego rozstrzygnięcia podlegała oddaleniu.

O kosztach zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym Sąd orzekł na podstawie przepisu art. 108 § 1 k.p.c. w zw. z art 98 § 1 i 3 k.p.c. i w zw. z art. 391 § 1 k.p.c oraz w zw. z § 6 pkt. 7 oraz § 13 ust. 1 pkt 2 w zw. § 2 ust. 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu /Dz. U. Nr 163, poz. 1348 ze zm./ .

Zarządzenie : odpis wyroku wraz z uzasadnieniem doręczyć zgodnie z wnioskiem.