Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt III KK 379/13
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 4 grudnia 2013 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Andrzej Siuchniński (przewodniczący)
SSN Józef Szewczyk (sprawozdawca)
SSN Jarosław Matras
Protokolant Jolanta Włostowska
przy udziale prokuratora Prokuratury Generalnej Barbary Nowińskiej
w sprawie J. K.
oskarżonego z art. 200 § 1 k.k.
po rozpoznaniu w Izbie Karnej na rozprawie
w dniu 4 grudnia 2013 r.,
kasacji, wniesionej przez Prokuratora Okręgowego w S. na niekorzyść oskarżonego
od wyroku Sądu Okręgowego w S.
z dnia 25 czerwca 2013 r., zmieniającego wyrok Sądu Rejonowego w S.
z dnia 28 marca 2013 r.,
uchyla zaskarżony wyrok i sprawę przekazuje do ponownego
rozpoznania Sądowi Okręgowemu w S.
UZASADNIENIE
Wyrokiem Sądu Rejonowego w S. z dnia 28 marca 2013 r., oskarżony J. K.
uznany został za winnego tego, że w okresie między czerwcem a sierpniem 1998 r.
2
w S. poprzez dotykanie narządów płciowych M. B., pocieranie jej ręką swoich
narządów płciowych doprowadził małoletnią poniżej lat 15 M. B. do poddania się
innej czynności seksualnej, to jest występku z art. 200 § 1 k.k. i za to na podstawie
powołanego przepisu oraz art. 69 § 1 i 2 k.k. i art. 70 §1 pkt 1 k.k. skazany na karę
2 lat pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem wykonania na okres 4 lat
próby.
Ponadto na podstawie art. 71 § 1 k.k. wymierzono oskarżonemu karę
grzywny w ilości 100 stawek dziennych, ustalając wartość jednej stawki na kwotę
100 złotych.
Powyższy wyrok w całości zaskarżył obrońca J. K., który w apelacji zarzucił
błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia polegający na
uznaniu, iż ujawnione w sprawie dowody w postaci zeznań M. B. pozwalają na
stwierdzenie, że oskarżony jest sprawcą przestępstwa z art. 200 § 1 k.k., podczas
gdy prawidłowa ocena zebranego w sprawie materiału dowodowego, w tym zeznań
świadków i wyjaśnień oskarżonego, dokonana z uwzględnieniem zasad
prawidłowego rozumowania oraz wskazań wiedzy i doświadczenia życiowego
prowadzi do wniosku, że oskarżony przestępstwa tego nie popełnił.
Autor apelacji wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i uniewinnienie
oskarżonego.
Sąd Okręgowy w S. wyrokiem z dnia 25 czerwca 2013 r., po rozpoznaniu
apelacji, zmienił zaskarżony wyrok w ten sposób, że oskarżonego J. K. uniewinnił
od popełnienia przypisanego mu czynu.
Od przedstawionego wyroku Sądu odwoławczego kasację wywiódł
Prokurator Okręgowy w S.
Zaskarżył wyrok w całości na niekorzyść oskarżonego J. K., zarzucając
orzeczeniu rażące naruszenie prawa, które mogło mieć wpływ na treść wyroku, tj.
art. 457 § 3 k.p.k. w zw. z art. 424 § 1 k.p.k. i art. 7 k.p.k. polegające na tym, że w
sytuacji, kiedy Sąd odwoławczy orzekł w sprawie merytorycznie odmiennie niż Sąd
I instancji, rozstrzygnięcie Sądu odwoławczego nie odpowiada kryteriom
wynikającym z treści wymienionych przepisów, bowiem nie wskazuje wyczerpująco,
które fakty uznał za udowodnione lub nieudowodnione, na jakich w tej mierze oparł
się dowodach i dlaczego nie uznał dowodów przeciwnych za wiarygodne i co za
3
tym idzie, nie zawiera ono wszechstronnego odniesienia się do wszystkich faktów i
okoliczności mających znaczenie w sprawie, w zakresie oceny prawnej zachowania
oskarżonego odnośnie przypisanego mu przez Sąd Rejonowy przestępstwa z art.
200 § 1 k.k., a poza jego oceną pozostały w szczególności fragmenty zeznań
pokrzywdzonej oraz zeznań M. B., M. W. i M. ., jak również treść opinii biegłej
psycholog, które wskazują na to, że oskarżony J. K. miał wiedzę co do wieku M. B.
oraz, że doprowadził ją do poddania się innej czynności seksualnej, co w
konsekwencji spowodowało ocenę materiału dowodowego z naruszeniem zasady
określonej w art. 7 k.p.k.
Oskarżyciel publiczny wniósł o uchylenie wyroku Sądu Okręgowego w S. i
przekazanie sprawy temu Sądowi do ponownego rozpoznania.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Kasacja zasługuje na uwzględnienie.
Stosownie do treści art. 437 § 2 k.p.k. sąd odwoławczy zmienia zaskarżone
orzeczenie orzekając odmiennie co do istoty, jeżeli pozwalają na to zebrane w
sprawie dowody. W takim przypadku, tj. gdy orzeka merytorycznie, zmieniając
ustalenia faktyczne przyjęte za podstawę wyroku sądu I instancji lub uniewinnia
oskarżonego, dokonując odmiennej oceny prawnej jego działania, powinien
przedstawić szczegółową analizę materiału dowodowego, a w szczególności
wykazać, dlaczego dowody stanowiące podstawę dotychczasowych ustaleń na
wiarę nie zasługują. Uzasadnienie wyroku winno wtedy spełniać wymagania
stawiane uzasadnieniu wyroku sądu pierwszej instancji (por. wyrok Sądu
Najwyższego z dnia 2 marca 2005 r., IV KK 335/04, OSNKW 2005, z. 4, poz. 36).
Wskazanym wymogom nie sprostał Sąd Okręgowy w S. i to w stopniu
rażącym. Uzasadnienie zaskarżonego wyroku zostało sporządzone niezgodnie z
treścią art. 424 §1 k.p.k., bowiem nie wskazuje, które fakty Sąd uznał za
udowodnione lub nieudowodnione, na jakich w tej mierze oparł się dowodach i
dlaczego nie uznał dowodów przeciwnych za wiarygodne. Co gorsza uzasadnienie
wyroku Sądu odwoławczego jest fragmentami niezrozumiałe i wewnętrznie
sprzeczne. Na początku Sąd stwierdza, że zeznaniom pokrzywdzonej nie można
odmówić konsekwencji, żeby dalej wskazać, że Sąd Rejonowy dostrzegł różnice w
zeznaniach pokrzywdzonej na różnych etapach postępowania karnego, ale je
4
niesłusznie zbagatelizował. Sąd Okręgowy w S. wytykając Sądowi I instancji błędną
ocenę dowodów, uchylił się od kompleksowej oceny zeznań M. B., poza jego oceną
pozostały też wspierające treść zeznań pokrzywdzonej dowody z zeznań […], jak i
z opinii biegłej psycholog. Sąd odwoławczy wywodzi, że „kluczowe dla
odpowiedzialności karnej oskarżonego, za zarzucane mu przestępstwo było też
udowodnienie, iż obejmował zamiarem małoletniość M. B. i to poniżej 15 roku jej
życia” oraz „zdaniem Sądu Okręgowego wizerunek twarzy pokrzywdzonej zawarty
na karcie 78 akt nie pozwala na jednoznaczne przyjęcie jak Sąd I instancji, nie
można było zakładać, że ma więcej niż 13 lat” (s. 3 uzasadnienia). Zacytowana
myśl sugeruje, jakoby pomimo wcześniej przytoczonych uwag krytycznych
podważających wiarygodność zeznań pokrzywdzonej, Sąd odwoławczy na
podstawie jej zeznań jednak ustalił, iż oskarżony dopuścił się innej czynności
seksualnej wobec M. B. Jednakże wygląd i zachowanie pokrzywdzonej
(„zainteresowanie znajomym matki, młodym mężczyzną w towarzystwie również
drugiego atrakcyjnego, i to w lokalu” s. 4 uzasadnienia SO) zdaniem Sądu
odwoławczego nie pozwalają na jednoznaczne przypisanie J. K. przestępstwa
seksualnego wykorzystania małoletniej w rozumieniu art. 200 § 1 k.k.
Zaprezentowane stanowisko wymaga powtórnej wnikliwej analizy, gdyż treść
zeznań świadków […] oraz załączona do akt fotografia pokrzywdzonej (k. 78)
wskazują, że w okresie od czerwca do sierpnia 1998 r. M. B. nie wyglądała na
osobę mającą więcej niż 15 lat. Obowiązkiem sądu II instancji jest wnikliwe
rozważenie wszystkich dowodów i ich przeanalizowanie.
W opisanej sytuacji, skoro ocena dowodów została przez Sąd Okręgowy w S.
przeprowadzona z naruszeniem zasady swobodnej oceny dowodów o jakiej mowa
w art. 7 k.p.k., przy czym ocenie nie poddano wszystkich okoliczności ujawnionych
w toku rozprawy głównej (art. 410 k.p.k.), to Sąd Najwyższy uwzględnił kasację
Prokuratora Okręgowego i na podstawie art. 537 § 2 k.pk. orzekł jak w wyroku.