Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt: WK 16/13
POSTANOWIENIE
Dnia 9 stycznia 2014 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
Prezes SN Janusz Godyń (przewodniczący)
SSN Wiesław Błuś
SSN Marian Buliński
SSN Marek Pietruszyński
SSN Jacek Sobczak
SSN Jerzy Steckiewicz
SSN Andrzej Tomczyk (sprawozdawca)
Protokolant : Jarosław Górnicki
przy udziale prokuratora Naczelnej Prokuratury Wojskowej płk. Zbigniewa
Badelskiego,
w sprawie płk. rez. Z. S. oskarżonego z art. 228 § 1 k.k. w zw. z art. 12 k.k., po
rozpoznaniu w Izbie Wojskowej na rozprawie w dniu 9 stycznia 2014 r. kasacji,
wniesionej przez prokuratora Naczelnej Prokuratury Wojskowej na niekorzyść, od
wyroku Sądu Najwyższego Izba Wojskowa z dnia 28 sierpnia 2013 r., sygn. akt:
WA 11/13, zmieniającego wyrok Wojskowego Sądu Okręgowego w W. z dnia 27
lutego 2013 r.,
p o s t a n o w i ł:
1. oddalić kasację jako oczywiście bezzasadną;
2. stwierdzić, że koszty sądowe postępowania kasacyjnego
ponosi Skarb Państwa.
2
UZASADNIENIE
Płk rez. Z. S. pozostawał pod zarzutem dopuszczenia się przestępstwa
wypełniającego znamiona art. 228 § 1 k.k. w zw. z art. 12 k.k., mającego polegać
na tym, że „w bliżej nieustalonych datach na przełomie 2002 i 2003 r. w W.,
dwukrotnie działając z góry powziętym zamiarem, w krótkich odstępach czasu w
związku z pełnieniem funkcji publicznej Dyrektora […] przyjął od J. P.
przedstawiciela firmy <> korzyść majątkową w łącznej kwocie 8 000 $ USA”
(cytat z aktu oskarżenia).
Wyrokiem z dnia 21 czerwca 2010 r. Wojskowego Sądu Okręgowego w W.
oskarżony Z. S. został uniewinniony od popełnienia zarzucanego mu czynu.
Wyrok ten zaskarżył apelacją, wywiedzioną na niekorzyść oskarżonego,
prokurator Wojskowej Prokuratury Okręgowej, który zarzucił:
„ 1. błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę zaskarżonego
orzeczenia i mający wpływ na jego treść, polegający na niewłaściwej ocenie
zebranego materiału dowodowego, a w szczególności zeznań złożonych w toku
postępowania przygotowawczego przez świadka J. P. dotyczących wręczenia
przez tegoż świadka ówczesnemu Dyrektorowi W. […] – płk. Z. S. korzyści
majątkowej w łącznej kwocie 8 000.00 $ USA, w zamian za zawarte pomiędzy firmą
<> a W. kontrakty, poprzez uznanie ich jako niewiarygodnych, a tym samym
przyjęcie, że brak jest dowodów na popełnienie stawianego temuż oskarżonemu
zarzutu, podczas gdy właściwa ocena całości zebranego materiału dowodowego, a
w szczególności zeznań oficerów Żandarmerii Wojskowej oraz byłych oficerów
Wojskowych Służb Informacyjnych jak również złożone <marca 2004 r.>> przez J. P. świadczą, że świadek ten składając zeznania w
postępowaniu przygotowawczym nie był pod wpływem jakiejkolwiek presji, a tym
samym zeznania tegoż świadka złożone w toku śledztwa są pełnowartościowym
źródłem dowodowym i brak jest racjonalnych podstaw do ich kwestionowania, co w
3
konsekwencji doprowadziło do uniewinnienia płk. rez. Z. S. od popełnienia
występku z art. 228 § 1 k.k. w zw. z art. 12 k.k.,
2. obrazę przepisów prawa materialnego, tj. art. 228 § 1 k.k. poprzez jego
niezastosowanie w wyniku uznania, że udzielenie funkcjonariuszowi publicznemu w
związku z pełnioną funkcją publiczną nieoprocentowanej, bezterminowej pożyczki
w kwocie 8.000 $ USA nie stanowi korzyści majątkowej, co w konsekwencji
doprowadziło do uniewinnienia oskarżonego”.
Wyrokiem z dnia 7 września 2010 r. (sygn. akt: WA 24/10) Sąd Najwyższy –
Izba Wojskowa uchylił zaskarżony wyrok i przekazał sprawę Wojskowemu Sądowi
Okręgowemu w W. do ponownego rozpoznania. W uzasadnieniu tego judykatu
wywiódł, że sformułowanie w apelacji dwóch wykluczających się zarzutów
wymusza konieczność rozpoznania „… jako pierwszego zarzutu błędu w
ustaleniach faktycznych. Jego istota zasadza się na kwestionowaniu wątpliwości
Sądu a quo co do wiarygodności zeznań świadka J. P. złożonych w toku
postępowania przygotowawczego, w których świadek ten wprost wielokrotnie
zeznawał, że kwota 8.000 $ USA była przekazana oskarżonemu jako gratyfikacja
za dotychczas zrealizowane kontrakty.
W ocenie Sądu Najwyższego ostrożność Sądu pierwszej instancji i powzięte
przezeń wątpliwości, a w ich efekcie poczynione ustalenia, są w pełni uzasadnione
w świetle materiału dowodowego zebranego w sprawie. Kontekst sytuacyjny
wytworzony przez byłych oficerów Wojskowych Służb Informacyjnych,
niesprzecznie co do istoty, relacjonowany zarówno przez nich, jak i przez świadka J.
P. wskazuje, że nie można wykluczyć twierdzeń tego ostatniego o niemożności
dania odporu naciskom jakie na niego wywierano i w konsekwencji złożenia
częściowo nieprawdziwych zeznań. Wątpliwości te pogłębiają zeznania świadka […]
oraz treść oświadczenia (pokwitowania) wystawionego w czasie trwania
postępowania przygotowawczego przez J. P., a dokumentującego zwrot
pożyczonych Z. S. pieniędzy.
W zaistniałej sytuacji nie może dziwić, że Sąd pierwszej instancji wątpliwości
co do prawdziwości zeznań J. P. uznał za nieusuwalne, rozstrzygnął je na korzyść
oskarżonego i w oparciu o pozostały zgromadzony w sprawie materiał dowodowy
4
ustalił, że do przekazania pieniędzy Z. S. przez J. P. doszło, ale przekazanie to
przybrało formę pożyczki (…).
To wszystko powoduje, że zarzut pierwszy apelacji – błędu w ustaleniach
faktycznych, nie mógł zostać uwzględniony.
Inaczej jednak rzecz się ma z zarzutem alternatywnym apelacji – obrazy
prawa materialnego. Ustalając bowiem, że J. P. wręczył Z. S. opisaną w zarzucie
aktu oskarżenia kwotę pieniędzy, Wojskowy Sąd Okręgowy poprzestał jedynie na
stwierdzeniu, że była to pożyczka. Nie podjął jednak żadnych czynności
zmierzających do ustalenia i nie rozważył czy przekazanie pieniędzy nastąpiło na
skutek zawarcia ustnej umowy cywilnoprawnej między oskarżonym a świadkiem, a
więc działań prawno-karnie obojętnych, czy też – jak sugeruje to w apelacji
prokurator – była to ukryta korzyść majątkowa przyjęta w opisanej formie przez
funkcjonariusza publicznego w związku z pełnieniem funkcji publicznej, bądź też
korzyść majątkowa wynikająca z charakteru tego świadczenia: braku
oprocentowania i nieokreślenia terminu zwrotu. W rozważaniach tych nie można
pomijać kontekstu sytuacyjnego umożliwiającego dokonywanie tego rodzaju
czynności oraz momentu, w którym doszło do zwrotu pieniędzy przez płk. rez. Z. S.
Ponownie rozpoznając sprawę sąd pierwszej instancji może w szerokim
zakresie wykorzystać uprawnienia wynikające z art. 442 § 2 k.p.k., bacząc jednak
by wszystkie, sygnalizowane wyżej i narzucające się podczas rozpoznawania
sprawy kwestie, gruntownie ustalić i przeanalizować”.
Po ponownym rozpoznaniu sprawy Wojskowy Sąd Okręgowy w W. wyrokiem
z dnia 27 lutego 2013 r. uznał oskarżonego płk. rez. Z. S. za winnego popełnienia
przestępstwa z art. 228 § 1 w zw. z art. 12 k.k., mającego polegać na tym, że „w
bliżej nieustalonych dniach na przełomie 2000-2003 roku w W., co najmniej
dwukrotnie działając z góry powziętym zamiarem, w krótkich odstępach czasu w
związku z pełnieniem funkcji publicznej – Dyrektora W. […] przyjął od J. P.
przedstawiciela firmy <> korzyść majątkową w łącznej kwocie 8.000 $ USA”.
Za tak zakwalifikowane i opisane przestępstwo wymierzył mu karę 2 lat
pozbawienia wolności i 250 stawek dziennych grzywny, ustalając wysokość stawki
dziennej na kwotę 100 zł. Wykonanie orzeczonej kary pozbawienia wolności
5
warunkowo zawiesił oskarżonemu na okres 3 lat, zaś na poczet kary grzywny
zaliczył okres zatrzymania oskarżonego w dniach 25 i 26 marca 2004 r.
W rozbudowanym uzasadnieniu, poświęconemu w znacznej mierze ocenie
zeznań świadka J. P. Sąd ten wywiódł w konkluzji, że: „… na wiarę zasługiwać
mogą jedynie zeznania kluczowego w niniejszej sprawie świadka J. P. jakie złożył
on na etapie prowadzonego w niniejszej sprawie śledztwa” (s. 14 uzasadnienia).
Wyrok ten zaskarżył apelacją obrońca oskarżonego i zarzucając:
„ I. obrazę przepisów postępowania, mającą bezpośredni wpływ na treść
zaskarżonego wyroku polegającą w szczególności na:
1. pogwałceniu przepisu art. 424 § 1 k.p.k. poprzez zaniechanie ustalenia
stanu faktycznego w niniejszej sprawie, co w praktyce uniemożliwia dokonanie
kontroli odwoławczej tegoż orzeczenia;
2. drastycznym naruszeniu norm przepisu art. 170 § 1 pkt 1 k.p.k. poprzez
dopuszczenie dowodu <<(...) z rozmowy, które rzeczywiście przeprowadzili z nim
(tj. Panem J. P. - przypis autora apelacji) w dniu 1 marca 2004 r. funkcjonariusze
ówczesnych Wojskowych Służb Informacyjnych ...>> ( patrz strona 12
uzasadnienia zaskarżanego wyroku), w sytuacji gdy przeprowadzenie tego
dowodu było niedopuszczalne, co obrońca oskarżonego podnosił już w trakcie
trwania przewodu sądowego (…);
3. pogwałcenie art. 4, 7, 92 i 410 k.p.k. poprzez skrajnie subiektywnie
dokonaną ocenę zebranego w sprawie materiału dowodowego, a zwłaszcza
całkowite pominięcie treści opinii biegłego psychologa, a także m.in. treści
zeznań świadków (…) zawartych w protokole rozprawy z 6 sierpnia 2008 r.
opatrzonych gryfem <<ściśle tajne>> - co w efekcie musiało doprowadzić aż do
tak błędnego wyrokowania jakie, niestety, miało miejsce w niniejszej sprawie.
II. błąd w ustaleniach faktycznych, przyjętych za podstawę rozstrzygnięcia,
mający decydujący wpływ na jego treść, a polegający na:
1. oczywiście bezzasadnym uznaniu, jakoby płk. rez. Z. S. przyjął korzyść
majątkową od J. P., podczas gdy w rzeczywistości fakt taki nie miał miejsca,
2. zaniechaniu wyjaśnienia dlaczego J. P. przyjął pieniądze od świadka J. B.” (cytat
zarzutów apelacji z uzasadnienia wyroku Sądu Najwyższego z dnia 28 sierpnia
2013 r., sygn. akt: WA 11/13),
6
wniósł o jego zmianę i uniewinnienie płk. rez. Z. S. od zarzucanego mu
przestępstwa, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego orzeczenia i przekazanie
sprawy Sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania.
W wyniku rozpoznania sprawy z powodu tej apelacji Sąd Najwyższy - Izba
Wojskowa wyrokiem z dnia 28 sierpnia 2013 r. (sygn. akt: WA 11/13) zmienił
zaskarżony wyrok i uniewinnił płk. rez. Zbigniewa Stojaka od zarzucanego mu
przestępstwa określonego w art. 228 § 1 k.k. w zw. z art. 12 k.k.
W uzasadnieniu tego wyroku wskazał, że „…zeznania J. P. z postępowania
przygotowawczego nie mogą być uznane za wiarygodne.
Z tego też względu nie mogą stanowić podstawy ustaleń faktycznych, co do
przyjęcia przez oskarżonego S. korzyści majątkowej od tego świadka (…). W tej
sytuacji, w oparciu o zeznania J. P. z postępowania sądowego, jak również o
zeznania świadków […], należało ustalić, że wręczona przez J. P. kwota 8 000
$ USA płk. rez. Z. S. była de facto pożyczką, a nie korzyścią majątkową, o której
mowa w art. 228 § 1 k.k…”.
Ten prawomocny wyrok zaskarżył kasacją prokurator Naczelnej Prokuratury
Wojskowej, w której zarzucił „rażące naruszenie prawa mające istotny wpływ na
treść orzeczenia, polegające na obrazie przepisów postępowania w toku
rozpoznawania apelacji określonych w art. 437 § 2 k.p.k. w zw. z art. 457 § 3 k.p.k.
w zw. z art. 4 k.p.k., art. 7 k.p.k., art. 410 k.p.k. w zw. z art. 201 i art. 424 § 1 pkt 1
k.p.k., a wyrażające się naruszeniem zasad obiektywizmu i prawdy materialnej
oraz swobodnej oceny dowodów, przez dowolną ocenę, pozostającą w
sprzeczności z regułami prawidłowego rozumowania i doświadczenia życiowego,
że złożone w toku śledztwa przez świadka J. P. zeznania obciążające oskarżonego
nie są wiarygodne, co skutkowało nieprawdziwym na tle całokształtu ujawnionych
okoliczności ustaleniem, że przekazana płk. rez. Z. S. suma 8.000 $ była pożyczką,
nie zaś jak to prawidłowo ustalił Sąd pierwszej instancji udzieloną korzyścią
majątkową i w konsekwencji mimo, że nie pozwalały na to zebrane dowody,
zmianę co do istoty zaskarżonego wyroku poprzez uniewinnienie płk. Z. S. od
popełnienia zarzucanego mu przestępstwa z art. 228 § 1 k.k. w z w. z art. 12 k.k.”
Formułując taki zarzut, autor kasacji wniósł o „uchylenie zaskarżonego
orzeczenia Izby Wojskowej Sądu Najwyższego z dnia 28 sierpnia 2013 r., sygn. akt:
7
WA 11/13 i przekazanie sprawy sądowi odwoławczemu celem rozpoznania
apelacji”.
W odpowiedzi na kasację obrońca płk. rez. Z. S. wniosła o jej oddalenie jako
oczywiście bezzasadnej.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Analiza kasacji, zarówno sformułowanego w niej zarzutu, jak i uzasadnienia
wskazuje jednoznacznie, że skarżący kwestionuje sposób i wynik oceny zeznań
złożonych przez świadka J. P. w postępowaniu przygotowawczym oraz będące jej
konsekwencją ustalenie, iż przekazana płk. rez. Z. S. suma 8000 $ była pożyczką.
Nie dostrzega przy tym, że tożsame ustalenie zostało zaaprobowane przez Sąd
Najwyższy w wyroku z dnia 7 września 2010 r. (sygn. akt: WA 24/10) uchylającym
wyrok Wojskowego Sądu Okręgowego w W. z dnia 21 czerwca 2010 r. i
przekazującym sprawę temu Sądowi do ponownego rozpoznania w zakresie –
najkrócej to ujmując – wyjaśnienia czy pożyczka ta była prawno-karnie obojętną
czynnością cywilnoprawną, czy też ukrytą formą korzyści majątkowej w rozumieniu
art. 228 § 1 k.k.
Jako że w ponownym rozpoznaniu sprawy Wojskowy Sąd Okręgowy w W.
nie zastosował się do wiążących wskazań Sądu Najwyższego (art. 442 § 3 k.p.k.),
ani nie dostrzegł tego Sąd Odwoławczy, zaś w kasacji nie podniesiono takiego
zarzutu, przeto – z uwagi na brzmienie art. 434 § 1 k.p.k., mającego zastosowanie
w postępowaniu kasacyjnym (art. 518 k.p.k.) – uchylenie zaskarżonego wyroku na
niekorzyść oskarżonego nie było możliwe. Z uwagi zaś na to, że w zaistniałej
sytuacji zarzut podniesiony w kasacji jawi się jako oczywiście bezzasadny, przeto
Sąd Najwyższy zmuszony był oddalić kasację formułującą taki zarzut również jako
oczywiście bezzasadną.
8
Kontakt: saos_malpka_saos_kropka_org_kropka_pl | Wersja SAOS: 0.9.13