III CZP 99/13
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Izby:
-
Jednostka obsługująca sprawę:
-
Forma orzeczenia:
-
Typ składu:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Informacje o źródle orzeczenia:
- Link do źródła orzeczenia
-
Data publikacji:18-04-2014
Dodatkowe informacje:
-
Sprawy przywołane w treści orzeczenia:
Pełny tekst orzeczenia
Sygn. akt III CZP 99/13
UCHWAŁA
Dnia 30 stycznia 2014 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Antoni Górski (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Irena Gromska-Szuster
SSN Hubert Wrzeszcz
Protokolant Katarzyna Bartczak
w sprawie egzekucyjnej prowadzonej przez Komornika Sądowego
przy Sądzie Rejonowym w S.
przy uczestnictwie małoletniego wierzyciela D. B. reprezentowanego przez
przedstawicielkę ustawową B. B.,
dłużnika I. B. i nabywcy licytacyjnego A. W.
po rozstrzygnięciu w Izbie Cywilnej na posiedzeniu jawnym
w dniu 30 stycznia 2014 r.,
zagadnienia prawnego przedstawionego przez Sąd Okręgowy w S.
postanowieniem z dnia 26 września 2013 r.,
"Czy termin złożenia do depozytu sądowego ceny nabycia
przez licytanta opisany w treści art. 967 zd. 1 k.p.c., który uzyskał
przybicie, a któremu w oparciu o treść art. 967 zd. 2 k.p.c. sąd
oznaczył dłuższy termin do uiszczenia tej ceny, jest zachowany jeżeli
przed jego upływem złożone zostało w banku polecenie przelewu,
a kwota określona w zleceniu miała pokrycie na rachunku
zleceniodawcy, czy też o zachowaniu powyższego terminu świadczy
chwila faktycznego wpływu (uznania) ceny nabycia na rachunek
depozytowy sądu?"
podjął uchwałę:
2
Termin sądowy oznaczony na podstawie art. 967 zdanie
drugie k.p.c. jest zachowany, jeżeli przed jego upływem
nabywca licytacyjny złożył polecenie przelewu w banku,
a wskazana w tym poleceniu kwota miała pokrycie na rachunku
zleceniodawcy.
Uzasadnienie
3
Postanowieniem z dnia 29 stycznia 2013 r. Sąd Rejonowy stwierdził
wygaśnięcie skutków przybicia udzielonego na rzecz nabywcy licytacyjnego
nieruchomości A. W. oraz przepadek wpłaconej przez niego rękojmi w wysokości
7.700 zł. Przyczyną wydania tego orzeczenia było jednodniowe uchybienie
wyznaczonego przez Sąd na podstawie art. 967 zdanie drugie k.p.c. terminu do
uiszczenia ceny nabycia nieruchomości. Nabywca złożył w dniu 21 stycznia 2013
r., tj. w ostatnim dniu terminu sądowego, polecenie w banku dokonania przelewu na
konto depozytowe sądu kwoty odpowiadającej cenie, pomniejszonej o wadium.
Bank zrealizował to polecenie dopiero następnego dnia, wobec czego, zdaniem
Sądu, doszło do uchybienia wyznaczonego terminu, co pociąga za sobą
konsekwencje z art. 969 k.p.c., o których orzekł w swoim postanowieniu.
Rozpoznając zażalenie nabywcy licytacyjnego nieruchomości, Sąd
Okręgowy w S. postanowieniem z dnia 26 września 2013 r. przestawił Sądowi
Najwyższemu do rozstrzygnięcia zagadnienie prawne sformułowane w sentencji
tego orzeczenia.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Z treści art. 987 k.p.c. wynika, że użyto w nim dwóch sformułowań na
określenie przekazania ceny nabycia nieruchomości przez licytanta, który uzyskał
przybicie. W zdaniu pierwszym tego przepisu mówi się o „złożeniu” tej ceny
na rachunek depozytowy sądu, a w zdaniu drugim o jej ”uiszczeniu”. Mimo braku
konsekwencji w użyciu tych określeń należy przyjąć, że w tym kontekście mają one
jednakową treść i oznaczają przekazanie ceny przez nabywcę na rachunek
depozytowy sądu. Trzeba przy tym dodać, że regulacja ta nie przesądza sposobu,
w jakim to przekazanie ma nastąpić. Powszechnie stosuje się tu, ze względu na
wysokość kwot, system obrotu bezgotówkowego, mającego w rozpoznawanej
sprawie formę przelewu bankowego. Wymaga przy tym podkreślenia, że tytuł do
dokonania tego przelewu nie ma charakteru świadczenia z wykonania
zobowiązania cywilnoprawnego (zapłaty długu), lecz charakter publicznoprawny,
wynikający z istoty prowadzonej przez komornika pod nadzorem sądu egzekucji
z nieruchomości. Nie stosuje się więc do tej czynności przewidzianej w art. 454 k.c.
4
zasady oddawczego charakteru długu pieniężnego, zgodnie z którą dłużnik dający
polecenie przelewu spełnia świadczenie dopiero wtedy, gdy suma dłużna dojdzie
do wierzyciela (znajdzie się na jego rachunku). Zasadę tę potwierdził Sąd
Najwyższy w uchwale z dnia 4 stycznia 1995 r., III CZP 164/94 (OSNC 1995, nr 4,
poz. 62) oraz w postanowieniu z dnia 5 maja 2005 r., IV CK 4/05 (OSNC 2006, nr 4,
poz. 69), akcentując, że odnosi się ona do sytuacji spełniania przez dłużnika
świadczenia w ramach łączącego go z wierzycielem stosunku obligacyjnego.
W obu tych judykatach zaakceptowano jednak prawidłowość praktyki sądowej
uznającej, że w przypadku opłat sądowych, termin jest zachowany, jeżeli przed
jego upływem zleceniodawca wystawi w banku zlecenie przelewu na odpowiednią
kwotę, która ma pokrycie na jego rachunku bankowym. Takie rozwiązanie ma nie
tylko oczywiste walory praktyczne, ale stwarza też dostateczną pewność dla
kontroli terminowości uiszczenia opłat. Jak bowiem podkreślono w uzasadnieniu
wyroku IV CK 4/05, odwołanie polecenia przelewu jest dopuszczalne tylko wtedy,
kiedy przewiduje taką możliwość umowa rachunku bankowego lub regulamin
bankowy. W przeciwnym razie odwołanie polecenia przelewu podlega
uregulowaniom zawartym w art. 61 zd. drugie k.c., a zatem może być dokonane ,
jeżeli doszło do banku jednocześnie z tym poleceniem lub wcześniej, co przy
obecnym elektronicznym sposobie dokonywania przelewów jest mało
prawdopodobne. Odwołanie polecenia nie jest oczywiście możliwe po uznaniu
rachunku kwotą określoną w poleceniu. Te zalety przelewu bankowego
spowodowały, że w uzasadnieniu postanowienia z dnia 7 października 2003 r.
IV CK 40/02, niepubl., Sąd Najwyższy uznał, iż wypracowane w praktyce
orzeczniczej zasady dotyczące zachowania terminu w przypadku uiszczania opłat
sądowych przelewem bankowym mają zastosowanie także do terminu z art. 967
k.p.c. Pogląd ten, został wyrażony na tle ówczesnej treści tego przepisu,
posługującego się sformułowaniem o „złożeniu do depozytu sądowego ceny
nabycia” przez licytanta, który uzyskał przybicie. Należy przyjąć, że jest on tym
bardziej uzasadniony na gruncie obecnego jego brzmienia, ustalonego z dniem
5 lutego 2005 r. ustawą z dnia 2 lipca 2004 r. o zmianie ustawy - Kodeks
postepowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 172, poz. 1804),
mówiącego o „złożeniu lub uiszczeniu tej kwoty na rachunek depozytowy sądu”.
5
Dlatego też w niniejszej uchwale Sąd Najwyższy przyjął, że termin sądowy
oznaczony na podstawie art. 967 zdanie drugie k.p.c. jest zachowany, jeżeli przed
jego upływem nabywca licytacyjny złożył polecenie przelewu w banku, a wskazana
w tym poleceniu kwota miała pokrycie na rachunku zleceniodawcy.
UCHWAŁA
Dnia 30 stycznia 2014 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Antoni Górski (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Irena Gromska-Szuster
SSN Hubert Wrzeszcz
Protokolant Katarzyna Bartczak
w sprawie egzekucyjnej prowadzonej przez Komornika Sądowego
przy Sądzie Rejonowym w S.
przy uczestnictwie małoletniego wierzyciela D. B. reprezentowanego przez
przedstawicielkę ustawową B. B.,
dłużnika I. B. i nabywcy licytacyjnego A. W.
po rozstrzygnięciu w Izbie Cywilnej na posiedzeniu jawnym
w dniu 30 stycznia 2014 r.,
zagadnienia prawnego przedstawionego przez Sąd Okręgowy w S.
postanowieniem z dnia 26 września 2013 r.,
"Czy termin złożenia do depozytu sądowego ceny nabycia
przez licytanta opisany w treści art. 967 zd. 1 k.p.c., który uzyskał
przybicie, a któremu w oparciu o treść art. 967 zd. 2 k.p.c. sąd
oznaczył dłuższy termin do uiszczenia tej ceny, jest zachowany jeżeli
przed jego upływem złożone zostało w banku polecenie przelewu,
a kwota określona w zleceniu miała pokrycie na rachunku
zleceniodawcy, czy też o zachowaniu powyższego terminu świadczy
chwila faktycznego wpływu (uznania) ceny nabycia na rachunek
depozytowy sądu?"
podjął uchwałę:
2
Termin sądowy oznaczony na podstawie art. 967 zdanie
drugie k.p.c. jest zachowany, jeżeli przed jego upływem
nabywca licytacyjny złożył polecenie przelewu w banku,
a wskazana w tym poleceniu kwota miała pokrycie na rachunku
zleceniodawcy.
Uzasadnienie
3
Postanowieniem z dnia 29 stycznia 2013 r. Sąd Rejonowy stwierdził
wygaśnięcie skutków przybicia udzielonego na rzecz nabywcy licytacyjnego
nieruchomości A. W. oraz przepadek wpłaconej przez niego rękojmi w wysokości
7.700 zł. Przyczyną wydania tego orzeczenia było jednodniowe uchybienie
wyznaczonego przez Sąd na podstawie art. 967 zdanie drugie k.p.c. terminu do
uiszczenia ceny nabycia nieruchomości. Nabywca złożył w dniu 21 stycznia 2013
r., tj. w ostatnim dniu terminu sądowego, polecenie w banku dokonania przelewu na
konto depozytowe sądu kwoty odpowiadającej cenie, pomniejszonej o wadium.
Bank zrealizował to polecenie dopiero następnego dnia, wobec czego, zdaniem
Sądu, doszło do uchybienia wyznaczonego terminu, co pociąga za sobą
konsekwencje z art. 969 k.p.c., o których orzekł w swoim postanowieniu.
Rozpoznając zażalenie nabywcy licytacyjnego nieruchomości, Sąd
Okręgowy w S. postanowieniem z dnia 26 września 2013 r. przestawił Sądowi
Najwyższemu do rozstrzygnięcia zagadnienie prawne sformułowane w sentencji
tego orzeczenia.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Z treści art. 987 k.p.c. wynika, że użyto w nim dwóch sformułowań na
określenie przekazania ceny nabycia nieruchomości przez licytanta, który uzyskał
przybicie. W zdaniu pierwszym tego przepisu mówi się o „złożeniu” tej ceny
na rachunek depozytowy sądu, a w zdaniu drugim o jej ”uiszczeniu”. Mimo braku
konsekwencji w użyciu tych określeń należy przyjąć, że w tym kontekście mają one
jednakową treść i oznaczają przekazanie ceny przez nabywcę na rachunek
depozytowy sądu. Trzeba przy tym dodać, że regulacja ta nie przesądza sposobu,
w jakim to przekazanie ma nastąpić. Powszechnie stosuje się tu, ze względu na
wysokość kwot, system obrotu bezgotówkowego, mającego w rozpoznawanej
sprawie formę przelewu bankowego. Wymaga przy tym podkreślenia, że tytuł do
dokonania tego przelewu nie ma charakteru świadczenia z wykonania
zobowiązania cywilnoprawnego (zapłaty długu), lecz charakter publicznoprawny,
wynikający z istoty prowadzonej przez komornika pod nadzorem sądu egzekucji
z nieruchomości. Nie stosuje się więc do tej czynności przewidzianej w art. 454 k.c.
4
zasady oddawczego charakteru długu pieniężnego, zgodnie z którą dłużnik dający
polecenie przelewu spełnia świadczenie dopiero wtedy, gdy suma dłużna dojdzie
do wierzyciela (znajdzie się na jego rachunku). Zasadę tę potwierdził Sąd
Najwyższy w uchwale z dnia 4 stycznia 1995 r., III CZP 164/94 (OSNC 1995, nr 4,
poz. 62) oraz w postanowieniu z dnia 5 maja 2005 r., IV CK 4/05 (OSNC 2006, nr 4,
poz. 69), akcentując, że odnosi się ona do sytuacji spełniania przez dłużnika
świadczenia w ramach łączącego go z wierzycielem stosunku obligacyjnego.
W obu tych judykatach zaakceptowano jednak prawidłowość praktyki sądowej
uznającej, że w przypadku opłat sądowych, termin jest zachowany, jeżeli przed
jego upływem zleceniodawca wystawi w banku zlecenie przelewu na odpowiednią
kwotę, która ma pokrycie na jego rachunku bankowym. Takie rozwiązanie ma nie
tylko oczywiste walory praktyczne, ale stwarza też dostateczną pewność dla
kontroli terminowości uiszczenia opłat. Jak bowiem podkreślono w uzasadnieniu
wyroku IV CK 4/05, odwołanie polecenia przelewu jest dopuszczalne tylko wtedy,
kiedy przewiduje taką możliwość umowa rachunku bankowego lub regulamin
bankowy. W przeciwnym razie odwołanie polecenia przelewu podlega
uregulowaniom zawartym w art. 61 zd. drugie k.c., a zatem może być dokonane ,
jeżeli doszło do banku jednocześnie z tym poleceniem lub wcześniej, co przy
obecnym elektronicznym sposobie dokonywania przelewów jest mało
prawdopodobne. Odwołanie polecenia nie jest oczywiście możliwe po uznaniu
rachunku kwotą określoną w poleceniu. Te zalety przelewu bankowego
spowodowały, że w uzasadnieniu postanowienia z dnia 7 października 2003 r.
IV CK 40/02, niepubl., Sąd Najwyższy uznał, iż wypracowane w praktyce
orzeczniczej zasady dotyczące zachowania terminu w przypadku uiszczania opłat
sądowych przelewem bankowym mają zastosowanie także do terminu z art. 967
k.p.c. Pogląd ten, został wyrażony na tle ówczesnej treści tego przepisu,
posługującego się sformułowaniem o „złożeniu do depozytu sądowego ceny
nabycia” przez licytanta, który uzyskał przybicie. Należy przyjąć, że jest on tym
bardziej uzasadniony na gruncie obecnego jego brzmienia, ustalonego z dniem
5 lutego 2005 r. ustawą z dnia 2 lipca 2004 r. o zmianie ustawy - Kodeks
postepowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 172, poz. 1804),
mówiącego o „złożeniu lub uiszczeniu tej kwoty na rachunek depozytowy sądu”.
5
Dlatego też w niniejszej uchwale Sąd Najwyższy przyjął, że termin sądowy
oznaczony na podstawie art. 967 zdanie drugie k.p.c. jest zachowany, jeżeli przed
jego upływem nabywca licytacyjny złożył polecenie przelewu w banku, a wskazana
w tym poleceniu kwota miała pokrycie na rachunku zleceniodawcy.