Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 13 lutego 2013 r.

Sąd Apelacyjny w Poznaniu, III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 30 stycznia 2013 r. w Poznaniu

sprawy z odwołania (...) S.A. z siedzibą w P.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w P.

przy udziale zainteresowanych: W. D., P. D., R. D., I. C., G. B., S. B., J. B., B. R., W. P., H. S., A. K., A. K., W. K., K. J., A. H., R. E., J. G. (1) (G.), A. W., M. W. (1), P. W., M. W. (2), M. W. (3), D. W., K. T., Z. S., J. S. (1), J. R., M. R., P. K., P. B., E. B. (1), K. Z., H. W., T. R., J. S. (2)

o podstawę wymiaru składek

na skutek apelacji odwołującej (...) S.A. z siedzibą w P.

od wyroku Sądu Okręgowego - Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Poznaniu

z dnia 3 kwietnia 2012 r. sygn. akt VIII U 936/11

1.  oddala apelację;

2.  zasądza od odwołującej spółki na rzecz pozwanego kwotę 120 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego w instancji odwoławczej.

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 28 stycznia 2011r., nr (...) znak: (...), Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w P. stwierdził, że:

1) różnica składek na dobro Zakładu Ubezpieczeń Społecznych wynosi:

⚫

na ubezpieczenie emerytalne: 6 880,80 zł

⚫

na ubezpieczenie rentowe: 2867,00 zł

⚫

na ubezpieczenie chorobowe: 893,03 zł

⚫

na ubezpieczenie wypadkowe: 560,30 zł

⚫

na ubezpieczenie zdrowotne: 2 977,71 zł

⚫

na Fundusz Pracy: 893,03 zł

⚫

na Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych: 36,45 zł

2) różnica składek na dobro płatnika wynosi:

⚫

na ubezpieczenie zdrowotne: 238,59 zł

⚫

na Fundusz Pracy: 4 413,28 zł

⚫

na Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych: 180,18 zł

3) uznanie budżetu państwa wynosi:

⚫

na ubezpieczenie emerytalne: 7,39 zł

⚫

na ubezpieczenie rentowe: 2,27 zł

4) różnica w rozliczeniu świadczeń z ubezpieczeń społecznych w razie choroby i macierzyństwa wynosi:

⚫

na dobro ZUS: 548,92 zł

⚫

na dobro płatnika składek: 2 620,21 zł

W uzasadnieniu organ rentowy podał, że przeprowadzona kontrola u płatnika składek (...) S.A. wykazała szereg nieprawidłowości w wykonywaniu przez płatnika zadań z zakresu ubezpieczeń społecznych. Wskazał, że dotyczyły one m. in. nie zadeklarowania składek na ubezpieczenie zdrowotne czterech osób, składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe za osobę przebywającą na urlopie macierzyńskim, nie zadeklarowania w miesiącach 12/2007, 12/2008 i 12/2009 składek na obowiązkowe ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych od kwot wydanych pracownikom bonów świątecznych. Organ wskazał, że w 12/2007 ogółem kwota wydanych bonów wynosiła 18 800,00zł brutto, a kwota bonów przypadająca na jedną osobę wynosiła 741,00zł ( dotyczy 25 osób) oraz 275,00zł ( dotyczy 1 osoby), w miesiącu 12/2008 ogółem wypłacono należności w kwocie 6 200,00zł brutto, a kwota bonów przypadająca na jedną osobę wynosiła 200,00zł ( dotyczy 31 osób), a w miesiącu 12/2009 ogółem wypłacono należności w kwocie 11 450,00zł brutto, a kwota bonów przypadająca na jedną osobę wynosiła 400,00zł ( dotyczy 31 osób), 850,00zł (dotyczy 1 osoby) oraz 250,00zł (dotyczy 4 osób). Organ wskazał, że zgodnie z Regulaminem Gospodarowania Środkami Zakładowego Funduszu Świadczeń Socjalnych oraz oświadczeniem Prezesa Zarządu, P. B., płatnik składek nie posiada określonych kryteriów przyznawania pracownikom wypłat z Zakładowego Funduszu Świadczeń Socjalnych. Zakład stwierdził, że świadczenia te nie miały charakteru socjalnego, a wymóg dokonania przez pracodawcę jako administratora funduszu, oceny i porównania sytuacji socjalnej poszczególnych osób powinien w praktyce wykluczać przyznanie pomocy socjalnej w jednakowej wysokości. Ponadto wskazał, że dopłaty i zapomogi z Zakładowego Funduszu Świadczeń Socjalnych wydatkowane były bez zastosowania kryterium socjalnego określonego w art. 8 ust.l ustawy z dnia 4 marca 1994r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (Dz.U. z 1996r. Nr 70, poz. 335 ze zm.) tj. od sytuacji życiowej, rodzinnej i materialnej osoby uprawnionej do korzystania z Funduszu. Organ podał również, że nieprawidłowości dotyczyły również zadeklarowania składki na Fundusz Pracy oraz na Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych w miesiącu 7/2007, w okresie od 7/2009 do 8/2010 zadeklarowania składki na Fundusz Pracy oraz na Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych za zatrudnionych pracowników, którzy ukończyli 55 lat (kobiety) i 60 lat (mężczyźni) oraz błędnie wyliczonej stawki dziennej zasiłku chorobowego i błędnie wyliczonej przysługującej ubezpieczonym długości okresu zasiłkowego.

Od powyższej decyzji odwołała się (...) S.A. z siedzibą w P.. Odwołująca spółka zaskarżyła powyższą decyzję w całości wnosząc o jej zmianę. Argumentując strona odwołująca wskazała, że co prawda nie ma określonych na piśmie kryteriów przyznawania pracownikom wypłat z Zakładowego Funduszu Świadczeń Socjalnych, jednakże decyzję o wysokości przyznanych bonów podejmuje każdorazowo - w myśl § 5 regulaminu - Zarząd Spółki mając na uwadze aktualną kondycję życiową, rodzinną i materialną danego pracownika. Nadto pełnomocnik spółki podał, że dofinansowanie z Funduszu jest zgodne z zasadą określoną w art. 8 ust. 2 ustawy z dnia 4 marca 1994r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych w oparciu o obowiązujący regulamin oraz z uwzględnieniem sytuacji socjalnej pracowników. Wskazał, że w związku z powyższym, przy ustalaniu podstawy wymiaru składek nie miał obowiązku uwzględniać wartości wydanych pracownikom bonów świątecznych, ponieważ są całkowicie zwolnione ze składek ZUS.

Pismem procesowym z dnia 17 maja 2011r. pełnomocnik odwołującej Spółki sprecyzował, że decyzję ZUS z dnia 28 stycznia 2011r. zaskarża w pkt. 1 i kwestionuje wyłącznie ustalenia dotyczące przypisania składek za 12/2007, 12/2008 i 12/2009 od kwot stanowiących równowartość bonów świątecznych wydanych pracownikom.

Postanowieniem z dnia 3 października 2011r. Sąd wezwał do udziału w sprawie w charakterze zainteresowanych J. B., S. B., G. B., E. B. P. B., I. C. R. D., P. D., W. D., J. G. (2), R. E., A. H., K. J., W. K., A. K., A. K., P. K., H. S., W. P., B. R., T. R., M. R., J. R., J. S. (2), J. S. (1), Z. S., K. T., D. W., M. W. (3), M. W. (2), P. W., M. W. (1), A. W., H. W. oraz K. Z. albowiem wynik niniejszego postępowania dotyczy ich praw i obowiązków.

Wyrokiem z dnia 30 marca 2012r., sygn. akt VIII U 936/11, Sąd Okręgowy w Poznaniu Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych oddalił odwołanie oraz zasądził od (...) S.A. z siedzibą w P. na rzecz pozwanego Zakładu ubezpieczeń Społecznych I Oddział w P. kwotę 60,00 zł. tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Podstawę rozstrzygnięcia Sądu I instancji stanowiły następujące ustalenia faktyczne i rozważania prawne.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny: (...) Spółka Akcyjna powstała w dniu 7 listopada 2007r. przez przekształcenie Przedsiębiorstwa (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w spółkę akcyjną. Spółka została wpisana do Rejestru Przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego pod numerem (...). Przedmiotem działalności spółki jest m.in. budownictwo, produkcja metalowych elementów konstrukcyjnych, hotele i restauracje. Prezesem Zarządu Spółki jest P. B..

Jeszcze w (...) (...) Sp. z o.o. został utworzony Zakładowy Fundusz Świadczeń Socjalnych, jak i opracowano Regulamin dotyczący tych gospodarowania gromadzonymi środkami. Zgodnie z § 4 Regulaminu Gospodarowania Środkami Zakładowego Funduszu Świadczeń Socjalnych w (...) (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością środki funduszu przeznacza się na finansowanie (dofinansowanie) następujących celów:

1)  zapewnienie możliwości uczestniczenia osób uprawnionych w imprezach sportowych oraz o charakterze kulturalno-oświatowym (zakup biletów)

2)  zapomogi pieniężne bezzwrotne przyznawane w szczególnych przypadkach losowych

3)  dofinansowanie wypoczynku urlopowego, zarówno zorganizowanego, jak i niezorganizowanego pracownika (...), świadczenie przysługuje jeden raz w roku kalendarzowym

4)  pożyczki zwrotne na cele mieszkaniowe

Za administrowanie funduszem i realizację regulaminu odpowiedzialny został pracodawca.

W latach 2007-2009 spółka zatrudniała około 30 pracowników. W tym czasie fluktuacja pracowników była niewielka.

Faktycznie wypłaty z Funduszu w spornych latach były dokonywane na koniec roku i stanowiły wsparcie na okres świąteczny dla pracowników. Średnie wynagrodzenie w spółce w spornym okresie wynosiło 2500-3000zł. Prezes Zarządu odwołującej spółki nie znał dochodów współmałżonków pracowników. Odwołująca spółka nie posiada określonych kryteriów przyznawania pracownikom wypłat środków z Zakładowego Funduszu Świadczeń Socjalnych stąd decyzje o przyznaniu świadczenia konkretnej osobie nie opierały się na kryteriach socjalnych. Z uwagi na to, iż nie ma specjalnych różnic w wysokości wynagrodzeń poszczególnych pracowników - wartość wydawanych bonów była w zasadzie identyczna, a mniej dostali ci pracujący w niepełnym wymiarze czasu pracy bądź nowi pracownicy.

W 12/2007 całkowita kwota wydanych bonów wynosiła 18 800,00zł brutto. Bony otrzymali wszyscy pracownicy oprócz R. J. i H. S.. Kwota bonów przypadająca na jedną osobę wynosiła 741,00zł (dotyczy 25 osób). Tylko J. G. (2) otrzymała bon w wysokości 275,00 zł.

W miesiącu 12/2008 całkowita kwota wydanych bonów wynosiła 6 200,00zł brutto. Bony otrzymali wszyscy pracownicy oprócz E. B. (2), a kwota bonów przypadająca na jedną osobę wynosiła 200,00zł (dotyczy 31 osób).

W miesiącu 12/2009 całkowita kwota wydanych bonów wynosiła 11 450,00zł brutto. Bony otrzymali wszyscy pracownicy, a kwota bonów przypadająca na jedną osobę wynosiła 400,00zł ( dotyczy 31 osób). Inną kwotę otrzymało pięć osób: P. B. otrzymał bon w wysokości 850,00zł, a M. W. (1), P. K., A. K., R. E. w wysokości 250,00zł (k.38). H. S. nie otrzymała bonów, ponieważ była zatrudniona na 1/3 etatu. R. J. i E. B. (2) nie zostały wypłacone świadczenia, bo pracowali zbyt krótko.

We wrześniu i październiku 2010r. organ rentowy przeprowadził kontrolę w spółce (...). Jej przedmiotem była m.in. prawidłowość i rzetelność obliczania, potrącania i opłacania składek na ubezpieczenia społeczne oraz innych składek, do których pobierania zobowiązany jest Zakład. Kontrolujący ujawnili m.in., że w spółce były wydawane na koniec roku kalendarzowego bony świąteczne, od wartości których nie naliczano ani nie odprowadzano składek na ubezpieczenia społeczne, zdrowotne, Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych. W oświadczeniu z dnia 27 września 2010r. P. B. podał, że spółka nie posiada określonych kryteriów przyznawania pracownikom wypłat z ZFŚS. Z kolei składając wyjaśnienia M. W. (2) podała, że sporne wypłaty w grudniu 2007, grudniu 2008 i grudniu 2009 zostały dokonane z funduszu socjalnego zgodnie z ustną decyzją Prezesa Zarządu, wypłaty nie były uwarunkowane żadnymi kryteriami materialnymi, dochodowymi i rodzinnymi - wysokość wypłaty ustalił Prezes. Konsekwencją poczynionych ustaleń była zaskarżona decyzja z dnia 28 stycznia 2011r.

Powyższy stan faktyczny Sąd Okręgowy ustalił na podstawie dokumentów zgromadzonych w aktach ZUS oraz dokumentów przedłożonych do akt niniejszej sprawy, a także zeznań przedstawicieli Spółki i świadków.

Sąd Okręgowy, mając na uwadze § 2 ust. 1 pkt 19 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 grudnia 1998r. w sprawie szczegółowych zasad ustalenia podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe ( Dz. U. nr 161, poz. 1106 z późn. zm.), art. 2 ust. 1 pkt 1 i art. 8 ustawy z dnia 4 marca 1994r. o Zakładowym Funduszu Świadczeń Socjalnych ( Dz. U. z 1996r., nr 70, poz. 335 z późn. zm.) stwierdził, że odwołanie jest bezzasadne. Wypłata bonów zdaniem Sadu nie miała charakteru socjalnego, gdyż nie wiązała otrzymania bonów z kryterium socjalnym. Ponadto wypłacenie świadczeń na cele dokonania zakupów świątecznych było sprzeczne z Regulaminem Gospodarowania Środkami Zakładowego Funduszu Świadczeń Socjalnych odwołującej Spółki, który nie przewidywał finansowania bonów towarowych. Wypłacone świadczenia należało więc uznać za przychód w rozumieniu art. 12 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, który to przychód stanowi podstawę wymiaru składek. Decyzja ZUS w tym zakresie jest zatem prawidłowa.

Wskazując na powyższe Sąd I instancji na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. oddalił odwołania od zaskarżonych decyzji, o czym orzekł w wydanym wyroku.

Powyższy wyrok w całości apelacją z dnia 21 maja 2012r. zaskarżyła spółka (...) S.A. reprezentowana przez adwokata. Apelująca Spółka zarzucił Sądowi I instancji:

1) naruszenie prawa materialnego, w szczególności art. 18 ust. 1, art. 20 ust. 1 oraz art. 46 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2009 Nr 205, poz. 1585 ze zm.) oraz § 2 ust. 1 pkt 19 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej w sprawie szczegółowych zasad ustalenia podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe, art. 8 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (Dz. U. z 1996 r. Nr 70, poz. 335 ze zm.) i art. 12 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2010 r. Nr 51, poz. 307 ze zm.) poprzez ich błędną wykładnię i w konsekwencji błędne przyjęcie, iż strona pozwana prawidłowo zaliczyła do podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne, w tym ubezpieczenia emerytalne i rentowe, chorobowe, wypadkowe, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych wobec zainteresowanych z tytułu równowartości przyznanych bonów towarowych w ramach zakładowego funduszu świadczeń socjalnych w wymiarach i okresach wskazanych w treści zaskarżonej decyzji,

2) naruszenie przepisów prawa procesowego, w tym art. 233 § 1 k.p.c. wobec przekroczenia przez sąd pierwszej instancji granicy swobodnej oceny zebranego w niniejszej sprawie materiału dowodowego poprzez jednostronne przyjęcie, iż przeprowadzone przez stronę pozwaną postępowanie kontrolne, a w szczególności zebrane w jego toku dokumenty, dają podstawy do uznania prawidłowości zaskarżonych decyzji i to bez dokonania oceny tegoż materiału dowodowego w sytuacji, gdy wskazane przepisy zdaniem strony pozwanej w kontekście poczynionych ustaleń dawały podstawę do dokonania przez organ rentowy zmiany podstawy wymiaru składek wobec zainteresowanych.

Wskazując na powyższe, apelująca Spółka wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku i ustalenie, że świadczenia rzeczowe w postaci bonów towarowych finansowanych z Zakładowego Funduszu Świadczeń Socjalnych przekazane zainteresowanym w grudniu 2007r., grudniu 2008r. i grudniu 2009r. nie stanowią podstawy wymiaru składek na obowiązkowe ubezpieczenie społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje.

Zarzuty apelacji okazały się bezzasadne, a zatem należało ją oddalić.

W ocenie Sądu Apelacyjnego, wbrew twierdzeniom apelacji, Sąd I instancji przeprowadził wyczerpujące postępowanie dowodowe, a zebrany materiał poddał wszechstronnej ocenie z zachowaniem granic swobodnej oceny dowodów przewidzianej przez art. 233 § 1 k.p.c. Na tej podstawie Sąd Okręgowy poczynił prawidłowe ustalenia faktyczne i rozważania prawne, które tutejszy Sąd w pełni podziela i przyjmuje za własne bez potrzeby ponownego ich przytaczania.

Istota sporu w analizowanej sprawie sprowadzała się do rozstrzygnięcia czy prawidłowo organ rentowy uznał, że od wypłaconych pracownikom (...) S.A. bonów świątecznych należy odprowadzić składki na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne. Trafnie wskazał na powyższe Sąd I instancji i całe postępowanie dowodowe prowadzone było w celu wyjaśnienia tej kwestii sporne.

Na wstępie rozważań własnych, należało powołać podstawy prawne orzeczenia.

Zgodnie z art. 8 ust. 1 ustawy o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych przyznawanie ulgowych usług i świadczeń oraz wysokość dopłat z Funduszu uzależnia się od sytuacji życiowej, rodzinnej i materialnej osoby uprawnionej do korzystania z Funduszu.

Wskazać należy, iż to pracodawca gospodaruje środkami funduszu, dokonuje podziału środków funduszu na poszczególne rodzaje działalności socjalnej i przyznaje poszczególnym uprawnionym świadczenia finansowane z funduszu na zasadach określonych w regulaminie zakładowego funduszu świadczeń socjalnych. Z funduszu mogą być finansowane tylko te rodzaje działalności socjalnej, które są objęte ustawową definicją pojęcia „działalność socjalna". Swoboda regulacji w regulaminie zasad przyznawania indywidualnych świadczeń jest ograniczona ustanowioną przez ustawodawcę w art. 8 ust. 1 cyt. ustawy ogólną zasadą, że przyznawanie tych świadczeń ma być uzależnione od sytuacji życiowej, rodzinnej i materialnej osoby uprawnionej do korzystania z funduszu.

Fundusz świadczeń socjalnych jest instytucją prawną, która ma łagodzić różnice w poziomie życia pracowników i ich rodzin. Jest on wyrazem funkcji społecznej zakładu pracy, zaś jego adresatami są zwłaszcza rodziny o najniższych dochodach.

Oznacza to, co należy uwzględnić w zakładowych regulaminach świadczeń socjalnych, że, przyznawanie ulgowych świadczeń i wysokość dopłat z funduszu powinno być uzależnione od sytuacji życiowej, rodzinnej i materialnej osoby korzystającej z funduszu. Przy ocenie sytuacji materialnej pracownika należy brać pod uwagę dochody pracownika osiągane poza zakładem pracy, a także dochody członków rodziny, pozostających we wspólnym gospodarstwie z pracownikiem.

Sąd Najwyższy w wyroku z 6 lutego 2008 r. II PK 156/07 (OSNP 2009/7-8/96) wskazywał w uzasadnieniu :”Możliwe jest przyjęcie średniego dochodu na członka rodziny jako usprawiedliwionego kryterium oceny sytuacji życiowej, rodzinnej i materialnej osoby ubiegającej się o przyznanie ulgowych usług i świadczeń oraz wysokości dopłat z funduszu świadczeń socjalnych bo jest to obiektywnie czytelny i miarodajny sposób oceny zasadności ubiegania się o świadczenia z tego funduszu”.

Z kolei w literaturze ujęto następujące poglądy doktryny:

1)  Danuta Fyszemberg wyjaśnienia (Sł.Pracow.1997.2.20): „Określając sytuację materialną (art. 8 ustawy z 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych) zakład pracy powinien uwzględnić nie tylko wynagrodzenie otrzymywane przez pracownika w danym zakładzie”.

2)  Monika Mrozowska artykuł (Pr.Pracy.2001.11.10): „Ustalając regulamin dysponowania funduszem trzeba pamiętać o podstawowej zasadzie: przyznawanie ulgowych świadczeń i wysokość dopłat z funduszu powinno być uzależnione od sytuacji życiowej, rodzinnej i materialnej osoby korzystającej z funduszu. [...]. Przy ocenie sytuacji materialnej pracownika należy brać pod uwagę dochody pracownika osiągane poza zakładem pracy, a także dochody członków rodziny, pozostających we wspólnym gospodarstwie z pracownikiem”.

3)  Arkadiusz Sobczyk artykuł (PiZS.1996.8-9.85): „Wydatkowanie kwot z Funduszu niezgodnie z ustawą będzie miało miejsce zarówno wtedy, gdy pracodawca przeznaczy je na cele ekonomiczne swojego zakładu, jak również wtedy, gdy ulegnie naciskom związków i wypłaci wszystkim pracownikom premie świąteczne lub na cele o podobnym niesocjalnym charakterze, nie stosując kryteriów z art. 8 ustawy”.

4)  Jadwiga Stefaniak wyjaśnienia (Sł.Pracow.2001.4.14): „Na podstawie art. 8 ust. 1 ustawy o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych - przyznanie świadczenia oraz jego wysokość uzależnia się od spełniania przez osobę uprawnioną kryteriów socjalnych, z których najważniejszym jest sytuacja materialna. Ponieważ przepisy ustawy nie określają sposobu dokumentowania dochodów pracowników do celów socjalnych, pracodawca może i powinien, według zasad przyjętych w wewnętrznym regulaminie, poprosić o oświadczenie o sytuacji dochodowej pracownika i członków jego rodziny. Bowiem o sytuacji materialnej pracownika decydują nie tylko jego zarobki w firmie, ale także sytuacja dochodowa osób, które wraz z pracownikiem prowadzą wspólne gospodarstwo domowe. Informacje podane przez pracownika posłużą ustaleniu wysokości dofinansowania z Funduszu”.

5)  Jadwiga Stefaniak artykuł (Sł.Pracow.2008.10.33):

„Jednym ze sposobów pozyskiwania informacji o sytuacji socjalnej osoby uprawnionej i jej rodziny może być jej oświadczenie”.

W przedmiotowej sprawie bezsporne jest, że wypłacone w latach 2007 - 2009 zainteresowanym świadczenia z ZFŚS przez (...) S.A. w postaci bonów świątecznych, przyznane były przez pracodawcę bez oceny sytuacji materialnej i życiowej pracowników, a więc wbrew zasadzie wynikającej z art. 8 ust. 1 ustawy o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych. Uzależnienie wysokości wypłaconych świadczeń od wymiaru czasu pracy i długości zatrudnienia, nie spełnia przesłanki socjalnej, choć miało wpływ na zróżnicowanie wysokości wypłat. Oznacza to, że Zakład Ubezpieczeń Społecznych prawidłowo uznał je za przychód. Skoro bowiem wypłaty realizowane u odwołującego płatnika nie miały charakteru socjalnego gdyż nie wiązały otrzymania tych świadczeń z kryterium socjalnym, świadczenia te należało uznać za przychód w rozumieniu art. 12 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, który to przychód stanowi podstawę wymiaru składek. W niniejszej sprawie odwołujący pracodawca winien był dokonać analizy sytuacji życiowej, materialnej i osobistej każdego pracownika z osobna. Nie musi to przy tym wiązać się z podejmowaniem nadzwyczajnych działań ze strony pracodawcy, generowaniem dodatkowych sił i środków. Zdaniem Sądu Apelacyjnego wystarczające byłoby złożenie przez każdego pracownika oświadczenia o wysokości dochodu na jednego członka rodziny ze wskazaniem ile osób i w jakim wieku składa się na rodzinę pracownika. Taka informacja ujmowałaby w istocie nie tylko dochody pracownika osiągane u odwołującego, ale także dochody pracownika osiągane poza zakładem pracy, a także dochody członków rodziny, pozostających we wspólnym gospodarstwie domowym z pracownikiem. Powyższe obrazuje zarówno sytuację osobistą, rodzinną jak i materialną, jak tego wymaga ustawa. Stanowisko takie jest prezentowane zarówno w orzecznictwie Sądu Najwyższego jak i literaturze przedmiotu.

Odnosząc się do zarzutów apelacji w zakresie kryterium socjalnego, Sad Apelacyjny wskazuje, że twierdzenia o żądaniu przez pracodawcę oświadczeń głównej księgowej, które następnie weryfikował Zarząd Spółki nie znajdują potwierdzenia w materiale dowodowym. Z ustalonego stanu faktycznego jednoznacznie wynika, że wypłaty dokonywane były wyłącznie po arbitralnym uznaniu wysokości wypłaty przez Prezesa Zarządu. Wynika to zarówno z zeznań przesłuchanych świadków jak i braku dokumentacji w postaci oświadczeń.

Odnosząc się do zarzutu braku możliwości kontrolowania przez ZUS składkowania świadczeń z ZFŚS Sąd Apelacyjny wskazuje, że brak właściwego wydatkowania świadczeń z Funduszu powoduje, że świadczenia te stają się przychodem pracowników i stanowi podstawę wymiaru składek w myśl art. 18 ust. 1 ustawy z 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych. Zatem organ rentowy jako dysponent FUS, FUZ oraz FP i FGŚP ma prawo, a wręcz obowiązek kontrolować, czy płatnik składek prawidłowo rozlicza świadczenia, które z mocy prawa mogą zostać wyłączone z podstawy wymiaru składek. Jest to zarówno w interesie społecznym, jak i samych pracowników.

Jak wskazano na wstępie, brak jest podstaw do uznania, że Sąd I instancji naruszył zasadę swobodnej oceny dowodów. Materiał dowodowy zebrany w sprawie był jednoznaczny, a Sąd jedynie przełożył wnioski z niego płynące na stan prawny. Jeszcze raz podkreślić należy, że arbitralna decyzja Prezesa Zarządu o wysokości bonów świątecznych nie może być uznana za spełnienie kryterium socjalnego przy wydatkowaniu środków z ZFŚS. W tym zaś zakresie apelacja zarzuciła Sądowi I instancji naruszenie zasady swobodnej oceny dowodów.

Podsumowując stwierdzić należy, że przychód osiągnięty przez pracowników (...) S.A. w postaci bonów świątecznych stanowi podstawę wymiaru składek w myśl art. 18 ust. 1 ustawy z 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych w zw. z § 1 rozporządzenia z dnia 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe (Dz. U. Nr 161, poz. 1106). Wobec czego zaskarżone decyzje organu rentowego były prawidłowe.

Mając powyższe na uwadze Sąd Apelacyjny na podstawie art. 385 k.p.c. orzekł jak w pkt. 1 sentencji wyroku.

O kosztach sądowych w pkt. 2 sentencji wyroku, Sąd Apelacyjny orzekł na podstawie § 12 ust. 1 pkt. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U. 02.163.1349 z późn. zm.) w zw. z art. 98 k.p.c.

/SSA Maria Michalska-Goźdź/ /SSA Hanna Hańczewska-Pawłowska/ /SSA Ewa Cyran/