Pełny tekst orzeczenia

264/6/B/2006

POSTANOWIENIE
z dnia 29 listopada 2006 r.
Sygn. akt Tw 5/06

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Marek Kotlinowski – przewodniczący
Jerzy Ciemniewski – sprawozdawca
Wiesław Johann,

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 28 lipca 2006 r. o odmowie nadania dalszego biegu wnioskowi Business Centre Club Związku Pracodawców,

p o s t a n a w i a:

nie uwzględnić zażalenia.

UZASADNIENIE:

1. Buisness Centre Club Związek Pracodawców (dalej: BCC ZP) wnioskiem z 6 marca 2006 r. zwrócił się do Trybunału Konstytucyjnego o stwierdzenie, że art. 7 ust. 3 pkt 4 oraz art. 7 ust. 4 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz. U. z 2000 r. Nr 54, poz. 654 ze zm.; dalej: uopdoop) w zakresie, w jakim pozbawia przedsiębiorców przekształcanych, innych niż spółki kapitałowe powstałe z przekształcenia spółki kapitałowej, prawa do uwzględnienia strat przy ustalaniu dochodu lub straty dla potrzeb opodatkowania podatkiem dochodowym od osób prawnych przedsiębiorcy przekształconego, jest niezgodny z art. 20 i art. 22 w zw. z art. 31 ust. 3, art. 32 w zw. z art. 64 ust. 2 i 3 oraz art. 2 i art. 32 w zw. z art. 84 Konstytucji.

2. Postanowieniem z 28 lipca 2006 r. Trybunał Konstytucyjny odmówił nadania dalszego biegu wnioskowi BCC ZP.
Trybunał Konstytucyjny stwierdził, po pierwsze, że przepisy kwestionowane we wniosku nie dotyczą zakresu działania organizacji pracodawców w rozumieniu art. 191 ust. 2 Konstytucji. Skarżone regulacje określają w sposób szczegółowy wartości, które są uwzględniane przy ustalaniu dochodu stanowiącego podstawę opodatkowania podatkiem dochodowym od osób prawnych. W konsekwencji, nie kształtują relacji opartych na stosunku pracy pomiędzy pracodawcami a pracownikami i dlatego nie mogą podlegać ocenie w trybie abstrakcyjnej kontroli norm, inicjowanej przez podmiot legitymowany szczegółowo (art. 191 ust. 1 pkt 4 Konstytucji).
Trybunał Konstytucyjny ustalił, po drugie, że Zarząd BCC ZP nie może być uznany za właściwą „władzę organizacji pracodawców” w rozumieniu art. 191 ust. 1 pkt 4 Konstytucji. Oznacza to, że uchwała podjęta przez Zarząd BCC ZP nie może stanowić podstawy sporządzenia i złożenia wniosku do Trybunału Konstytucyjnego. Stąd, wniosek oparty na takiej uchwale należy traktować jako pochodzący od podmiotu nieuprawnionego, co stanowi samoistną przesłankę odmowy nadania wnioskowi dalszego biegu.

3. W zażaleniu z 8 sierpnia 2006 r. pełnomocnik wnioskodawcy wniósł o uwzględnienie zażalenia i skierowanie sprawy do rozpoznania na rozprawie.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

1. Podmiot legitymowany szczegółowo, który występuje do Trybunału Konstytucyjnego o zbadanie hierarchicznej zgodności norm, ma obowiązek wykazać, że posiada zdolność wnioskową, konieczną z punktu widzenia wszczęcia postępowania przed Trybunałem. Musi zatem udowodnić, że jest jednym z podmiotów wymienionych w art. 191 ust. 1 pkt 3-5 Konstytucji, a ponadto uzasadnić, że kwestionowany akt normatywny (lub jego część) dotyczy spraw objętych zakresem działania wnioskodawcy (art. 191 ust. 2 Konstytucji). Na etapie rozpatrzenia zażalenia Trybunał Konstytucyjny bada w szczególności, czy wydając zaskarżone postanowienie, prawidłowo stwierdził istnienie przesłanek odmowy nadania wnioskowi dalszego biegu. Oznacza to, że Trybunał rozpatrując zażalenie analizuje przede wszystkim te zarzuty, które mogą podważyć trafność ustaleń, przyjętych za podstawę zaskarżonego postanowienia.

2. Po pierwsze, pełnomocnik BCC ZP kwestionuje w zażaleniu stwierdzenie przez Trybunał Konstytucyjny w zaskarżonym postanowieniu, że przepisy poddane kontroli nie dotyczą – w rozumieniu art. 191 ust. 2 Konstytucji – spraw objętych zakresem działania wnioskodawcy.
Stanowisko przedstawione w zażaleniu, powtarza w zasadzie argumentację prezentowaną we wniosku, zgodnie z którą kwestionowany art. 7 ust. 3 pkt 4 oraz art. 7 ust. 4 uopdoop, odnoszą się „do kwestii podatkowych i działalności gospodarczej” i wpływają „równolegle na sferę stosunków pracy i prawa majątkowe pracowników”, dotyczą tak „interesów gospodarczych członków Wnioskodawcy, jak i do ich interesów w stosunkach z pracownikami”.
Trybunał Konstytucyjny przypomina ponownie, że pojęcie „spraw objętych zakresem działania” (art. 191 ust. 2 Konstytucji) jest wyraźnie ograniczone w przypadku podmiotów wymienionych w art. 191 ust. 1 pkt 4 Konstytucji. Już pobieżna analiza art. 191 ust. 1 pkt 4 Konstytucji pozwala stwierdzić, iż uprawnienie do inicjowania abstrakcyjnej kontroli norm zostało przyznane trzem różnym podmiotom (związkom zawodowym, organizacjom pracodawców i organizacjom zawodowym), ale w obrębie jednego przepisu ustawy zasadniczej. Prowadzi to zdaniem Trybunału Konstytucyjnego do wniosku, iż intencją ustrojodawcy było przyznanie ochrony tylko takim interesom tychże organizacji, które mają pewien wspólny mianownik. Są to zatem odpowiednio interesy pracodawców w związku z zatrudnianiem pracowników, interesy pracownicze oraz interesy związane z wykonywaniem zawodu (por. postanowienia Trybunału Konstytucyjnego z: 17 marca 2003 r., sygn. Tw 63/02, OTK ZU nr 1/B/2003, poz. 11; 25 lutego 2003 r., sygn. Tw 77/02, OTK ZU nr 3/B/2003, poz. 163; 19 marca 2003 r., sygn. Tw 73/02, OTK ZU nr 2/B/2003, poz. 80; 21 maja 2003 r., sygn. Tw 6/03, OTK ZU nr 2/B/2003, poz. 85).
Biorąc pod uwagę wyjaśnienia pełnomocnika wnioskodawcy, Trybunał Konstytucyjny ustalił, że charakter zaskarżonych przez BCC ZP przepisów, jak również powołanych wzorców kontroli (np. art. 20 i art. 22 Konstytucji), jednoznacznie wskazuje na działanie organizacji pracodawców w celu ochrony interesów gospodarczych jej członków. Jeżeli zaś art. 191 ust. 2 Konstytucji używa określenia „pracodawca”, a nie „osoba prowadząca działalność gospodarczą” czy „przedsiębiorca”, dla wyznaczenia kręgu podmiotów uprawnionych do inicjowania kontroli norm przed Trybunałem Konstytucyjnym, to zdolność wnioskowa organizacji pracodawców dotyczy tylko takich interesów jej członków, które w przeważającej części związane są z zatrudnianiem pracowników. Co szczególnie istotne, o przekroczeniu przez BCC ZP granic legitymacji szczegółowej (art. 191 ust. 2 Konstytucji) świadczy również okoliczność, iż wnioskodawca występuje w interesie ekonomicznym pracowników przekształcanych przedsiębiorstw państwowych, zarzucając kwestionowanym przepisom „dyskryminowanie” oraz „ograniczanie praw pracowników”.
W konsekwencji, Trybunał Konstytucyjny stwierdza, że zarzuty zażalenia nie zasługują na uwzględnienie. Pełnomocnik wnioskodawcy nie podważył bowiem zasadności przedstawionego w zaskarżonym postanowieniu rozumienia art. 191 ust. 2 Konstytucji, w świetle którego kwestionowane we wniosku BCC ZP przepisy, tzn. art. 7 ust. 3 pkt 4 i art. 7 ust. 4 uopdoop, nie należą do spraw objętych zakresem działania tego podmiotu.

3. Trybunał Konstytucyjny podzielił natomiast argumentację pełnomocnika wnioskodawcy, który wykazał, że Zarząd BCC ZP – jako organ wykonawczy organizacji pracodawców – wystąpił z wnioskiem o kontrolę norm, realizując uchwałę nr 2/2005 Konwentu BCC ZP z 15 września 2005 r. oraz uchwałę nr 3/2005 Rady Głównej BCC ZP z 21 października 2005 r.
Trybunał Konstytucyjny zwraca przy tym uwagę, że powołane wyżej uchwały wyraźnie wskazywały zarówno przedmiot kontroli, tzn. art. 7 ust. 3 pkt 4 oraz art. 7 ust. 4 uopdoop, jak i wzorce kontroli, tzn. art. 2, art. 22, art. 31 i art. 32 Konstytucji.
Tymczasem wniosek złożony do Trybunału Konstytucyjnego przez Zarząd BCC ZP rozszerzył wzorce kontroli o art. 20, art. 64 ust. 2 i 3 oraz art. 84 Konstytucji. Stąd, jeżeli nawet Trybunał nie stwierdziłby istnienia przesłanki odmowy nadania wnioskowi dalszego biegu, o której mowa w pkt 2 niniejszego postanowienia, to rozpoznanie wniosku Zarządu BCC ZP byłoby ograniczone jedynie do wzorców kontroli wskazanych w uchwałach Konwentu oraz Rady Głównej BCC ZP. Wniosek złożony do Trybunału w zakresie, w jakim dodawał nowe wzorce kontroli, tzn. art. 20, art. 64 ust. 2 i 3 oraz art. 84 Konstytucji, należałoby uznać za pochodzący od organu nieuprawnionego w rozumieniu art. 191 ust. 1 pkt 4 Konstytucji.

Z tych względów Trybunał Konstytucyjny postanowił jak w sentencji.