Pełny tekst orzeczenia

170/5/B/2006

POSTANOWIENIE
z dnia 2 października 2006 r.
Sygn. akt Tw 8/06

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Bohdan Zdziennicki – przewodniczący
Adam Jamróz – sprawozdawca
Marek Mazurkiewicz,

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 5 lipca 2006 r. o odmowie nadania dalszego biegu wnioskowi Rady Gminy Świlcza,

p o s t a n a w i a:

nie uwzględnić zażalenia.

UZASADNIENIE:

1. Rada Gminy Świlcza wnioskiem z 15 marca 2006 r. zwróciła się do Trybunału Konstytucyjnego o stwierdzenie, że § 1 pkt 2 lit. e rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 26 lipca 2005 r. w sprawie ustalenia granic niektórych gmin i miast oraz nadania miejscowościom statusu miasta (Dz. U. Nr 141, poz. 1185; dalej: rozporządzenie Rady Ministrów w sprawie ustalenia granic) jest niezgodny z: art. 2, art. 7, art. 15, art. 16 ust. 1, art. 31 ust. 3, art. 92 ust. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej; preambułą Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej w zakresie, w jakim odnosi się ona do zasady współdziałania władz i dialogu społecznego oraz zasady pomocniczości; art. 3 Europejskiej Karty Samorządu Terytorialnego sporządzonej w Strasburgu dnia 15 października 1985 r. i ratyfikowanej przez Rzeczpospolitą Polską (Dz. U. z 1994 r. Nr 124, poz. 607) i w konsekwencji także z art. 9, art. 91 ust. 2 w związku z art. 241 Konstytucji, a także art. 1, art. 4, art. 4a i art. 4b ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1591 ze zm.; dalej: ustawa o samorządzie gminnym).
Zarządzeniem sędziego Trybunału Konstytucyjnego z 18 kwietnia 2006 r. wezwano wnioskodawcę do usunięcia, w terminie 7 dni od dnia doręczenia zarządzenia, braku formalnego wniosku, poprzez wskazanie, w jaki sposób zaskarżony § 1 pkt 2 lit. e rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 26 lipca 2005 r. w sprawie ustalenia granic niektórych gmin i miast oraz nadania miejscowościom statusu miasta (Dz. U. Nr 141, poz. 1185) narusza art. 92 ust. 2 Konstytucji.
W piśmie z 28 kwietnia 2006 r. wnioskodawca odniósł się do stwierdzonego przez Trybunał Konstytucyjny braku formalnego.

2. Postanowieniem z 5 lipca 2006 r. Trybunał Konstytucyjny odmówił nadania dalszego biegu wnioskowi Rady Gminy Świlcza.
Po pierwsze, Trybunał Konstytucyjny stwierdził, że wnioskodawca nie uzupełnił w terminie braku formalnego wniosku. Okoliczność ta, zgodnie z art. 36 ust. 3 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643 ze zm.; dalej: ustawa o TK) stanowiła podstawę odmowy nadania wnioskowi dalszego biegu.
Po drugie, Trybunał Konstytucyjny ustalił, że kwestionowany we wniosku § 1 pkt 2 lit. e rozporządzenia w sprawie ustalenia granic, utracił moc obowiązującą 22 grudnia 2005 r. W konsekwencji, odmowę nadania dalszego biegu wnioskowi uzasadniła także przesłanka niedopuszczalności orzekania, o której mowa w art. 39 ust. 1 pkt 3 ustawy o TK.
Po trzecie, Trybunał Konstytucyjny odniósł się do zarzutu naruszenia przez kwestionowany przepis art. 92 ust. 2 Konstytucji i uznał oczywistą bezzasadność wniosku w tym zakresie. Niezależnie od wskazanych wyżej podstaw odmowy, okoliczność ta stanowiła, zgodnie art. 36 ust. 3 ustawy o TK, uzasadnienie odmowy nadania wnioskowi dalszego biegu w zakresie badania zgodności § 1 pkt 2 lit. e rozporządzenia w sprawie ustalenia granic z art. 92 ust. 2 Konstytucji.

3. W zażaleniu z 18 lipca 2006 r. pełnomocnik wnioskodawcy wniósł o przywrócenie terminu do wykonania zarządzenia sędziego Trybunału, a także o nieumarzanie postępowania z uwagi na utratę mocy obowiązującej przepisu § 1 pkt 2 lit. e rozporządzenia w sprawie ustalenia granic, a wobec tego o przyjęcie do zbadania zgodności przepisu § 3a pkt b tego rozporządzenia z wzorcami kontroli powołanymi we wniosku z 15 marca 2006 r.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

1. Podmiot legitymowany szczegółowo, który występuje do Trybunału Konstytucyjnego o zbadanie hierarchicznej zgodności norm, ma obowiązek wykazać, że posiada zdolność wnioskową, konieczną z punktu widzenia wszczęcia postępowania przed Trybunałem. Musi zatem udowodnić, że jest jednym z podmiotów wymienionych w art. 191 ust. 1 pkt 3-5 Konstytucji, a ponadto uzasadnić, że kwestionowany akt normatywny (lub jego część) dotyczy spraw objętych zakresem działania wnioskodawcy (art. 191 ust. 2 Konstytucji). Na etapie rozpatrzenia zażalenia Trybunał Konstytucyjny bada w szczególności, czy wydając zaskarżone postanowienie, prawidłowo stwierdził istnienie przesłanek odmowy nadania wnioskowi dalszego biegu. Oznacza to, że Trybunał rozpatrując zażalenie, analizuje przede wszystkim te zarzuty, które mogą podważyć trafność ustaleń, przyjętych za podstawę zaskarżonego postanowienia.

2. Pełnomocnik wnioskodawcy przyznaje w zażaleniu, że pismo uzupełniające brak formalny wniosku Rady Gminy Świlcza, zostało nadane w polskim urzędzie pocztowym w dniu 28 kwietnia 2006 r., a więc po upływie ustawowego terminu, który minął w dniu 27 kwietnia 2006 r. Jednocześnie pełnomocnik wyjaśnia w zażaleniu, że uchybienie terminowi nastąpiło z wyjątkowych przyczyn organizacyjnych, tzn. zmiany siedziby Kancelarii, w której działa pełnomocnik, i bez jego winy. W ocenie pełnomocnika okoliczność powyższa stanowi, zgodnie z art. 168 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296 ze zm.; dalej: k.p.c.), podstawę wniosku o przywrócenie terminu do uzupełnienia braku formalnego.
Biorąc pod uwagę stanowisko pełnomocnika, Trybunał Konstytucyjny podkreśla, że przywrócenie przekroczonego terminu do uzupełnienia braku formalnego wniosku, zgodnie z art. 169 k.p.c., stosowanym w postępowaniu przed Trybunałem na podstawie art. 20 ustawy o TK, możliwe byłoby tylko w sytuacji, w której pełnomocnik jednocześnie z wniesieniem pisma procesowego zawierającego uzupełnienie braku, wystąpiłby z wnioskiem o przywrócenie terminu do dokonania tej czynności procesowej. Skoro do pisma pełnomocnika z 28 kwietnia 2006 r. nie został dołączony żaden wniosek, przeto nie ma podstaw, aby Trybunał przywrócił termin do uzupełnienia braku formalnego. Z treści art. 168 § 1 k.p.c. wynika bowiem jednoznacznie, iż organ orzekający może przywrócić termin do dokonania czynności procesowej wyłącznie na wniosek strony.
Trybunał Konstytucyjny zwraca przy tym uwagę, że ocena przekroczenia terminu do uzupełnienia braku formalnego nie ma charakteru uznaniowego. Przepis art. 36 ust. 3 ustawy o TK ma charakter bezwzględnie obowiązujący i nakazuje w razie zaistnienia opisanych w nim przypadków, tj. gdy wniosek jest oczywiście bezzasadny lub gdy braki nie zostały usunięte w określonym terminie, wydanie postanowienia o odmowie nadania wnioskowi dalszego biegu.
Trybunał przypomina także, że odpowiednie stosowanie instytucji przywrócenia terminu w postępowaniu przed Trybunałem, wszczętym na podstawie wniosku podmiotów wskazanych w art. 191 ust. 3-5 Konstytucji, jako osób prawnych, oznacza, że dopuszczalność przywrócenia terminu musi być rozumiana w sposób bardziej rygorystyczny. Wnioskodawca, jako osoba prawna, posiada znacznie szersze możliwości zabezpieczenia swoich interesów w ramach postępowania, niż osoba fizyczna. Ponadto należy zauważyć, że złożenie wniosku o dokonanie abstrakcyjnej kontroli norm nie jest ograniczone żadnym terminem. Dlatego też, w przypadku odmowy nadania dalszego biegu wnioskowi ze względu na niedochowanie terminu do uzupełnienia braków formalnych, zawsze możliwe jest ponowne skierowanie wniosku do Trybunału przez ten sam podmiot.
Z tych względów Trybunał Konstytucyjny w obecnym składzie stwierdza, że nie zachodzą okoliczności uprawdopodobniające przywrócenie terminu do uzupełnienia braku formalnego wniosku Rady Gminy Świlcza, zaś w świetle art. 36 ust. 3 ustawy o TK odmowa nadania wnioskowi dalszego biegu była w pełni uzasadniona.

3. Pełnomocnik wnioskodawcy przyznaje w zażaleniu trafność ustalenia przez Trybunał w zaskarżonym postanowieniu, że oznaczony we wniosku jako przedmiot kontroli § 1 pkt 2 lit. e rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 26 lipca 2005 r. w sprawie ustalenia granic niektórych gmin i miast oraz nadania miejscowościom statusu miasta (Dz. U. Nr 141, poz. 1185; dalej: rozporządzenie zmieniane) utracił moc obowiązującą z dniem 22 grudnia 2005 r. na podstawie § 2 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 13 grudnia 2005 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie ustalenia granic niektórych gmin i miast oraz nadania miejscowościom statusu miasta (Dz. U. Nr 252, poz. 2124; dalej: rozporządzenie zmieniające). Co szczególnie istotne, pełnomocnik nie kwestionuje przy tym, że zaskarżony przepis, obowiązujący w dniu złożenia wniosku, był oznaczony jako § 3a pkt b rozporządzenia zmieniającego. Pełnomocnik wnosi natomiast o potraktowanie zaistniałej sytuacji (tzn. objęcia kontrolą uchylonego § 1 pkt 2 lit. e rozporządzenia zmienianego zamiast § 3a pkt b rozporządzenia zmieniającego) „jako omyłki redakcyjnej i nieumarzanie postępowania w tym zakresie /.../”.
Odnosząc się do stanowiska pełnomocnika, Trybunał Konstytucyjny przypomina, że na etapie wstępnego rozpoznania Trybunał bada (m.in.), czy wniosek pochodzi od uprawnionego podmiotu, w szczególności zaś, czy podmiot upoważniony do sporządzenia wniosku działa w granicach pełnomocnictwa udzielonego mu przez konstytucyjnie legitymowany organ (art. 191 ust. 3-5). Należy także podkreślić, że orzekając Trybunał jest związany granicami wniosku (art. 66 ustawy o TK).
W rozpatrywanej sprawie Rada Gminy Świlcza wyraziła w uchwale z 8 grudnia 2005 r. wolę poddania hierarchicznej kontroli § 1 pkt 2 lit. e rozporządzenia zmienianego, który to przepis został następnie oznaczony jako przedmiot wniosku, sporządzonego i złożonego do Trybunału Konstytucyjnego w dniu 15 marca 2006 r. przez pełnomocnika Rady Gminy Świlcza.
W tym stanie rzeczy Trybunał Konstytucyjny ustalił, że określenie w uchwale Rady Gminy Świlcza przedmiotu kontroli jako § 1 pkt 2 lit. e rozporządzenia zmienianego, nie może być uznane, wbrew twierdzeniu pełnomocnika wnioskodawcy, za „omyłkę redakcyjną”, bowiem w dniu podejmowania uchwały jedynie tak oznaczone brzmienie przepisu było jednostką redakcyjną rozporządzenia zmienianego. Natomiast w dniu sporządzenia wniosku, tzn. 15 marca 2006 r., pełnomocnik dochowując należytej staranności, mógł powiadomić Radę Gminy Świlcza, że przepis kierowany do kontroli utracił moc obowiązującą (z dniem 22 grudnia 2005 r.), co spowoduje odmowę nadania wnioskowi dalszego biegu, zgodnie z art. 39 ust. 1 pkt 3 ustawy o TK. Nie ulega zatem wątpliwości, że wystąpienie pełnomocnika – na etapie zażalenia – o uznanie za „omyłkę redakcyjną” wskazania § 1 pkt 2 lit. e rozporządzenia zmienianego jako przedmiotu kontroli i jego „zamianę” na § 3a pkt b rozporządzenia zmieniającego, nie znajduje uzasadnienia zarówno w istniejącym stanie faktycznym, jak i prawnym.
Trybunał Konstytucyjny w obecnym składzie, podtrzymuje stanowisko przedstawione w zaskarżonym postanowieniu i stwierdza, że utrata mocy obowiązującej zakwestionowanego § 1 pkt 2 lit. e rozporządzenia zmienianego, stanowi, w świetle art. 39 ust. 1 pkt 3 ustawy o TK, przesłankę odmowy nadania dalszego biegu wnioskowi Rady Gminy Świlcza.

Z tych względów Trybunał Konstytucyjny postanowił jak w sentencji.