Pełny tekst orzeczenia

244/5/B/2007

POSTANOWIENIE
z dnia 27 czerwca 2007 r.
Sygn. akt Ts 38/07

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Bohdan Zdziennicki,

po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej Mariana Labusa w sprawie zgodności:
art. 3982 § 1 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296, ze zm.) z art. 45 ust. 1, art. 77 ust. 2, art. 32 ust. 1 i 2, art. 2 i art. 183 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,

p o s t a n a w i a:

odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.

UZASADNIENIE

W skardze konstytucyjnej złożonej 19 lutego 2007 r. zarzucono, że art. 3982 § 1 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296, ze zm.) jest niezgodny z art. 45 ust. 1, art. 77 ust. 2, art. 32 ust. 1 i 2, art. 2 i art. 183 ust. 1 Konstytucji. Zdaniem skarżącego, ustanowienie w przepisie art. 3982 § 1 kodeksu postępowania cywilnego granicy wyrażającej się w określeniu wartości przedmiotu zaskarżenia, poniżej której w sprawach majątkowych skarga kasacyjna jest niedopuszczalna, pozbawiło skarżącego wynikającego z przepisu art. 45 Konstytucji prawa do sądu i wbrew przepisowi art. 77 ust. 2 Konstytucji zamknęło mu drogę sądową do dochodzenia naruszonych praw. Ponadto zdaniem skarżącego, regulacja kodeksu postępowania cywilnego wprowadza niezgodną z art. 32 ust. 1 i 2 Konstytucji dyskryminację w życiu społecznym, wyrażającą się niemożliwością obrony naruszonych praw pracowniczych – prawa do wynagrodzenia. Uzależnienie dopuszczalności kontroli orzeczenia przez Sąd Najwyższy jedynie od wartości przedmiotu zaskarżenia stoi, zdaniem skarżącego, w sprzeczności z wynikającą z art. 2 Konstytucji zasadą sprawiedliwości społecznej, zgodnie z którą różnicowanie sytuacji obywateli w zależności od ich statusu majątkowego jest niedopuszczalne.
Skarżący zarzuca także wskazanemu przepisowi, iż uniemożliwia on Sądowi Najwyższemu sprawowanie kontroli nad sądami powszechnymi w zakresie orzekania, skarżącemu natomiast uniemożliwił kontrolę orzeczenia sądu drugiej instancji przez Sąd Najwyższy.
Skarga konstytucyjna została wniesiona na podstawie następującego stanu faktycznego. Marian Labus wystąpił z powództwem do Sądu Rejonowego – Sądu Pracy w Rudzie Śląskiej o zasądzenie kwot z tytułu różnicy pomiędzy wypłaconą nagrodą barbórkową i tzw. 14-pensją a kwotą należną. Sąd wyrokiem z 13 stycznia 2005 r. (sygn. akt IVP 39/04) oddalił powództwo z uwagi na bezzasadność roszczeń powoda. Złożona do Sądu Okręgowego w Gliwicach apelacja została oddalona wyrokiem z 6 czerwca 2006 r. (sygn. akt VIII Pa 380/05). Ponieważ w sprawach z zakresu prawa pracy przewidziana jest właściwość przemienna, wytaczając powództwo o nadpłatę nagród w części, w jakiej nie dochodził tych świadczeń przed Sądem Rejonowym w Rudzie Śląskiej, Marian Labus wystąpił do Sądu Rejonowego – Sądu Pracy w Katowicach, znajdującego się na obszarze właściwości Sądu Okręgowego w Katowicach. Sąd ten wyrokiem z 28 września 2005 r. (sygn. akt XXI P 2665/05) zasądził od pozwanego Kompanii Węglowej Spółki Akcyjnej w Katowicach Kopalni Węgla Kamiennego „Pokój” na rzecz powoda Mariana Labusa kwoty tytułem nadpłaty nagród barbórkowych i tzw. 14-pensji. Apelacja pracodawcy w tej sprawie została oddalona wyrokiem Sądu Okręgowego w Katowicach z 25 kwietnia 2005 r. (sygn. akt IX Pa 1688/05).
Postanowieniem z 2 stycznia 2007 r. (sygn. akt VIII Pa 380/05), doręczonym pełnomocnikowi skarżącego 29 stycznia 2007 r., Sąd Okręgowy w Gliwicach – Wydział VIII Pracy i Ubezpieczeń Społecznych na podstawie art. 3986 § 2 k.p.c. w zw. z art. 3982 § 1 k.p.c. odrzucił skargę kasacyjną Mariana Labusa.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 79 ust. 1 Konstytucji skarga konstytucyjna jest środkiem ochrony konstytucyjnych wolności lub praw, służącym usuwaniu z systemu prawnego przepisów ustawy lub innego aktu normatywnego, stanowiących podstawę ostatecznego orzeczenia sądu lub organu administracji publicznej. Zasady korzystania z tego środka prawnego precyzuje ustawa z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.). Zgodnie z art. 47 ust. 1 pkt 2 tej ustawy, obowiązkiem osoby występującej ze skargą konstytucyjną jest wskazanie, jakie konstytucyjne wolności lub prawa, i w jaki sposób – jej zdaniem – zostały naruszone przez zakwestionowane unormowanie. Prawidłowe wypełnienie powyższego obowiązku umożliwia bowiem zweryfikowanie legitymacji skarżącego do kierowania skargi konstytucyjnej. Skarżący winien przy tym nie tylko wskazać rodzaj naruszonego prawa lub wolności o randze konstytucyjnej, ale również sformułować argumenty, które mogłyby uprawdopodobnić postawiony zarzut niekonstytucyjności kwestionowanych przepisów.
W ocenie Trybunału Konstytucyjnego, w przypadku niniejszej skargi konstytucyjnej nie doszło do należytego zrealizowania przez skarżącego opisanego wyżej obowiązku. Sformułowane w skardze konstytucyjnej zarzuty nie spełniają wymogu wskazania sposobu, w jaki zaskarżona regulacja ustawowa narusza konstytucyjne wolności lub prawa skarżącego. Zdaniem Trybunału Konstytucyjnego, argumentacja skargi, mająca potwierdzać tezę o naruszeniu konstytucyjnych praw skarżącego, jest oczywiście bezzasadna.
Przepis art. 3982 § 1 k.p.c. enumeratywnie wylicza rodzaje spraw, w których skarga kasacyjna nie jest dopuszczalna. Skarżący kwestionuje ten przepis w zakresie, w jakim wprowadzenie przez ustawodawcę dolnej granicy wartości przedmiotu zaskarżenia – eliminuje możliwość skutecznego wniesienia tego środka.
Należy zauważyć, że problem uzależnienia dopuszczalności kasacji od wartości przedmiotu zaskarżenia był już badany przez Trybunał Konstytucyjny. W orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego wyrażony został pogląd, w myśl którego kasacja nie mieści się w prawie do sądu. Trybunał Konstytucyjny zwraca uwagę, iż ani art. 45 ust. 1 – powołany jako jedna z podstaw skargi konstytucyjnej, ani żaden inny przepis Konstytucji nie ustanawiają gwarancji trójinstancyjności postępowania sądowego. Tym samym, co wielokrotnie podkreślano w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego, prawo do wniesienia skargi kasacyjnej, a wcześniej kasacji w postępowaniu cywilnym nie stanowi koniecznego elementu prawa do sądu, a „wyłączenie przez ustawodawcę określonych spraw spod kontroli kasacyjnej nie narusza prawa do sądu w kształcie, jaki nadała mu obowiązująca Konstytucja” (wyrok z 10 lipca 2000 r., SK 12/99, OTK ZU nr 5/2000, poz. 143). Z dotychczasowego orzecznictwa Trybunału wynika, iż na konstytucyjne prawo do sądu składa się w szczególności:
1) prawo dostępu do sądu, tj. prawo uruchomienia procedury przed sądem – organem o określonej charakterystyce (niezależnym, bezstronnym i niezawisłym);
2) prawo do odpowiedniego ukształtowania procedury sądowej, zgodnie z wymogami sprawiedliwości i jawności;
3) prawo do wyroku sądowego, tj. prawo do uzyskania wiążącego rozstrzygnięcia danej sprawy przez sąd (wyroki TK z: 9 czerwca 1998 r., K. 28/97, OTK ZU nr 4/1998, poz. 50; 16 marca 1999 r., SK 19/98, OTK ZU nr 3/1999, poz. 36; 10 maja 2000 r., K. 21/99, OTK ZU nr 4/2000, poz. 109; 18 maja 2004 r., SK 38/03, OTK ZU nr 5/A/2004, poz. 45). W ramach ogólnie sformułowanego w art. 45 ust. 1 Konstytucji prawa do sądu mieszczą się w rzeczywistości dwa prawa: prawo do sądu jako prawo do sądowego wymiaru sprawiedliwości, a więc merytorycznego rozstrzygnięcia w zakresie praw jednostki oraz prawo do sądowej kontroli aktów godzących w konstytucyjnie gwarantowane wolności (prawa) jednostki (wyrok TK z 12 maja 2003 r., SK 38/02, OTK ZU nr 5/A/2003, poz. 38).
Niedopuszczalność skargi kasacyjnej w określonych kategoriach spraw mieści się także w standardach prawa międzynarodowego. Trybunał Konstytucyjny w swoim orzecznictwie zwracał już uwagę na orzeczenie Trybunału Strasburskiego, uznającego, że prawa do sądu nie narusza sytuacja, w której przepisy krajowe wyłączają możliwość wniesienia kasacji w sprawach mniejszej wagi (orzeczenie Europejskiego Trybunału Praw Człowieka z 19 grudnia 1997 r. w sprawie Brualla Gomez de la Torre v. Spain, skarga nr 26737/95, Reports 1997 – VIII); (zob. wyrok z 10 lipca 2000 r., SK 12/99, OTK ZU nr 5/2000, poz. 143).
Nie oznacza to jednak, że przepisy ustalające zakres i granice skargi kasacyjnej nie mogą stać się przedmiotem oceny Trybunału Konstytucyjnego. Wszystkie wypadki, gdy ustawodawca zwykły uznał za uzasadnione ustanowienie dostępu do skargi kasacyjnej, muszą być unormowane w zgodzie z normami, zasadami i wartościami konstytucyjnymi. Wykluczone jest więc np. ujmowanie tego nadzwyczajnego środka zaskarżenia w sposób, który jego rozpoznawanie pozostawiałby arbitralnemu uznaniu sądów, czy też w sposób, który naruszałby konstytucyjną zasadę równości (postanowienie z 10 sierpnia 2001 r., Ts 58/01, OTK ZU nr 6/2001, poz. 207, a także wyrok z 31 marca 2005 r., SK 26/02, OTK ZU nr 3/A/2005, poz. 29). W świetle powyższego należy uznać, że przepisy Konstytucji dają ustawodawcy zwykłemu swobodę kreowania środków zaskarżenia orzeczeń zapadłych w drugiej instancji. Ten wprowadzając je do procedury cywilnej, mógł dowolnie ukształtować zakres ich dopuszczalności. Z tych względów nieuzasadnione jest twierdzenie skarżącego, że art. 3982 § 1 k.p.c. narusza wskazane w skardze konstytucyjnej wzorce.
Równocześnie Trybunał Konstytucyjny nie uwzględnia wniosku, o orzeczeniu zwrotu kosztów postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym na rzecz wnoszącego skargę, od organu, który wydał akt normatywny będący przedmiotem skargi konstytucyjnej.

Na podstawie art. 49 w związku z art. 36 ust. 3 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym, Trybunał orzekł jak w sentencji.