Ts 125/07
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Dodatkowe informacje:
Pełny tekst orzeczenia
301/6/B/2007
POSTANOWIENIE
z dnia 9 października 2007 r.
Sygn. akt Ts 125/07
Trybunał Konstytucyjny w składzie:
Zbigniew Cieślak,
po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej Tymona Nowiny Konopki w sprawie zgodności:
1) art. 75 w zw. z art. 65 pkt 1 ustawy z dnia 26 maja 1982 r. – Prawo o adwokaturze (Dz. U. Nr 16, poz. 124, ze zm.) w brzmieniu obowiązującym przed wejściem w życie nowelizacji z dnia 2 sierpnia 2002 r. (Dz. U. Nr 123, poz. 1058) z art. 2 w zw. z:
a) art. 7, art. 5, art. 31 ust. 3, art. 87 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej;
b) art. 32 w zw. z art. 7 Konstytucji;
c) art. 47 w zw. z art. 7 Konstytucji;
d) art. 51 ust. 1, 2 i 5 w zw. z: art. 7 i art. 87 ust. 1 Konstytucji;
e) art. 65 w zw. z art. 32 ust. 1 i art. 2 Konstytucji,
2) art. 75a ustawy z dnia 26 maja 1982 r. – Prawo o adwokaturze (Dz. U. Nr 16, poz. 124, ze zm.) w brzmieniu obowiązującym przed wejściem w życie nowelizacji z dnia 10 września 2005 r. (Dz. U. Nr 163, poz. 1361) z art. 2 w zw. z:
a) art. 7, art. 5, art. 31 ust. 3, art. 87 ust. 1 Konstytucji;
b) art. 32 w zw. z art. 2 i art. 31 ust. 3 Konstytucji;
c) art. 65 w zw. z art. 32 ust. 1 i art. 2 Konstytucji,
p o s t a n a w i a:
odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.
UZASADNIENIE
W skardze konstytucyjnej z 6 czerwca 2007 r. zakwestionowano zgodność z Konstytucją Rzeczypospolitej Polskiej przepisów ustawy – Prawo o adwokaturze (Dz. U. Nr 16, poz. 124, ze zm.) w brzmieniu obowiązującym przed wejściem w życie nowelizacji z dnia 2 sierpnia 2002 r. (Dz. U. Nr 123, poz. 1058) i z dnia 10 września 2005 r. (Dz. U. Nr 163, poz. 1361). Artykułowi 75 w zw. z art. 65 pkt 1 kwestionowanej ustawy skarżący zarzuca niezgodność z zasadą demokratycznego państwa prawa wyrażoną w art. 2 Konstytucji, a w szczególności z zasadą poprawnej legislacji. Ponadto wskazuje, iż kwestionowane rozwiązanie narusza określoną w art. 32 Konstytucji zasadę równości obywateli względem prawa i równego traktowania przez władze publiczne, ustanowioną w art. 47 Konstytucji zasadę ochrony danych z zakresu życia prywatnego, wywiedzioną z art. 65 Konstytucji wolność wykonywania zawodu, jak również zawarty w art. 51 konstytucyjny wymóg określenia w drodze ustawy zasad i trybu gromadzenia oraz udostępniania informacji dotyczących obywatela. Artykułowi 75a ustawy – Prawo o adwokaturze skarżący zarzuca naruszenie zasad: zaufania do państwa i stanowionego przezeń prawa (art. 2 Konstytucji), równości obywateli względem prawa i obowiązku równego ich traktowania przez władze publiczne (art. 32 Konstytucji) oraz określonej w art. 65 Konstytucji wolności wykonywania wybranego zawodu.
Skarga konstytucyjna została sformułowana w związku z następującym stanem faktycznym. Skarżący, pan Tymon Nowina Konopka, przystąpił do zorganizowanego w 2004 roku przez Okręgową Radę Adwokacką (dalej: ORA) w Olsztynie konkursu na aplikację adwokacką. Uchwałą ORA w Olsztynie z 19 sierpnia 2004 r. odmówiono mu wpisu na listę aplikantów w związku z nieuzyskaniem wymaganej liczby punktów. Przedmiotowa uchwała została zaskarżona przez pana Tymona Nowinę Konopkę; kwestionował on prawidłowość oceny jego odpowiedzi na kilka pytań testowych. Prezydium Naczelnej Rady Adwokackiej zgodziło się jedynie z niewielką częścią zarzutów skarżącego, zaliczając mu jeden dodatkowy punkt i uchwałą z 28 grudnia 2004 r. zaskarżoną uchwałę ORA w Olsztynie utrzymało w mocy. Prezydium stwierdziło, iż warunkiem dopuszczenia do etapu ustnego konkursu na aplikację adwokacką było uzyskanie 85 punktów w etapie pisemnym konkursu. Ponieważ pan Tymon Nowina Konopka otrzymał 84 punkty (uwzględniając punkty przyznane mu po rozpatrzeniu odwołania), a więc mniej niż wymagane minimum, nie został zakwalifikowany do ustnego etapu konkursu. Od uchwały tej skarżący złożył odwołanie do Ministra Sprawiedliwości, domagając się uchylenia zaskarżonej uchwały i dokonania wpisu na listę aplikantów adwokackich. Skarżący, podobnie jak w odwołaniu od uchwały ORA, stawiał argumenty na poparcie tezy o prawidłowości udzielonych odpowiedzi na pytania testowe. Minister Sprawiedliwości decyzją z 25 lutego 2005 r. uwzględnił odwołanie skarżącego i uchylił uchwałę Naczelnej Rady Adwokackiej z 28 grudnia 2004 r. oraz utrzymaną nią w mocy uchwałę ORA w Olsztynie z 19 sierpnia 2004 r. oraz przekazał sprawę do ponownego rozpatrzenia przez Okręgową Radę Adwokacką w Olsztynie.
Na decyzję Ministra Sprawiedliwości z 25 lutego 2005 r. Tymon Nowina Konopka złożył skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, zarzucając bezpodstawne zastosowanie rozstrzygnięcia kasacyjnego przez przekazanie sprawy do ponownego rozpatrzenia przez ORA, w sytuacji, kiedy zachodziły wszelkie przesłanki do dokonania rozstrzygnięcia merytorycznego. W konsekwencji, w ramach procedury samokontroli w postępowaniu sądowoadministracyjnym, decyzją z 9 maja 2005 r. Minister Sprawiedliwości uchylił swoją decyzję z 25 lutego 2005 r. w części przekazującej sprawę do ponownego rozpatrzenia i zarządził wpisanie skarżącego na listę aplikantów adwokackich. Na tę decyzję Okręgowa Rada Adwokacka w Olsztynie złożyła skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie. Skarżąca zarzuciła naruszenie przepisu art. 75a ustawy – Prawo o adwokaturze przez wpisanie pana Tymona Nowiny Konopki na listę aplikantów adwokackich, mimo że nie uczestniczył w całym konkursie na aplikację, lecz tylko w jego pierwszej części, oraz dokonanie tego wpisu przez Ministra Sprawiedliwości, w sytuacji, gdy ustawa przyznaje to prawo jedynie okręgowej radzie adwokackiej.
Wyrokiem z 22 lutego 2006 r. (sygn. VI SA/Wa 1235/05) Wojewódzki Sąd Administracyjny oddalił skargę ORA w Olsztynie. W ocenie Sądu Minister był uprawniony do uwzględnienia skargi Tymona Nowiny Konopki i wydania decyzji o wpisie na listę aplikantów adwokackich. Sąd uznał również, że Minister nie jest obowiązany do badania występowania przesłanek warunkujących wpis na listę aplikantów adwokackich określonych w art. 65 pkt 1-3 ustawy prawo o adwokaturze.
Okręgowa Rada Adwokacka w Olsztynie wniosła do Naczelnego Sądu Administracyjnego skargę kasacyjną od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego i zarzuciła w niej błędne rozstrzygnięcie co do obowiązku Ministra Sprawiedliwości dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego sprawy, zebrania i rozpatrzenia wszystkich okoliczności sprawy. Zakwestionowano również kompetencję Ministra Sprawiedliwości do podjęcia merytorycznej decyzji o wpisie na listę aplikantów adwokackich w oderwaniu od przepisów prawa materialnego. Argumenty te podzielił Naczelny Sąd Administracyjny, uchylając wyrokiem z 8 listopada 2006 r. (sygn. II GSK 182/06) zaskarżony wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego oraz decyzję Ministra Sprawiedliwości z 9 maja 2005 r.
Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:
Zgodnie z art. 79 ust. 1 Konstytucji przedmiotem skargi konstytucyjnej może być ustawa lub inny akt normatywny, na podstawie którego sąd lub inny organ administracji publicznej orzekł ostatecznie o jego wolnościach lub prawach albo o obowiązkach określonych w Konstytucji. Oznacza to, że przesłanką rozpoznania skargi konstytucyjnej nie może być wskazanie dowolnego przepisu ustawy bądź innego aktu normatywnego, ale tylko takiego, który w konkretnej sprawie stanowił podstawę ostatecznego rozstrzygnięcia.
Nie przesądzając o merytorycznej słuszności podnoszonych zarzutów, z analizy wszystkich rozstrzygnięć podjętych w rozpatrywanej sprawie w stosunku do skarżącego, począwszy od uchwał Okręgowej Rady Adwokackiej, Naczelnej Rady Adwokackiej, poprzez decyzje Ministra Sprawiedliwości, wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, a skończywszy na wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego, wynika, że art. 75 w zw. z art. 65 pkt 1 ustawy – Prawo o adwokaturze nie znalazł zastosowania. Normatywna treść tego przepisu, przed nowelizacją z 2 sierpnia 2002 r. brzmiała: „Do aplikantów adwokackich stosuje się odpowiednio przepisy art. 5-8, art. 65 pkt 1-3, art. 68 ust. 1”. Treść kwestionowanego przez skarżącego art. 65 pkt 1 brzmiała: „Na listę adwokatów może być wpisany ten, kto jest nieskazitelnego charakteru i swym dotychczasowym zachowaniem daje rękojmię prawidłowego wykonywania zawodu adwokata”. Wynika z powyższego, że przesłankę bycia nieskazitelnego charakteru i dawania rękojmi prawidłowego wykonywania zawodu adwokata musi również spełnić aplikant adwokacki. Z art. 75a wynika natomiast, że aplikantem adwokackim jest osoba, która z wynikiem pozytywnym zakończyła konkurs zorganizowany przez okręgową radę adwokacką. Do czasu zakończenia postępowania konkursowego osoba starająca się o wpis na listę aplikantów adwokackich jest „kandydatem” na aplikanta adwokackiego. Z zapadłych w sprawie pana Tymona Nowiny Konopki uchwał, decyzji i wyroków wynika, że nie przeszedł on całego postępowania konkursowego z wynikiem pozytywnym. Skarżący nie uzyskał wymaganej liczby punktów z egzaminu pisemnego i dlatego nie został dopuszczony do drugiego etapu konkursu – egzaminu ustnego. Wynika z tego zatem, że skarżący nie uzyskał statusu aplikanta adwokackiego, a co za tym idzie nie zostało w stosunku do jego osoby zbadane zaistnienie przesłanek bycia nieskazitelnego charakteru i dawania rękojmi prawidłowego wykonywania zawodu. Art. 75 w zw. z art. 65 pkt 1 nie stanowił w rozpatrywanej sprawie podstawy jakiegokolwiek rozstrzygnięcia, w związku z czym należy w tym zakresie odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.
Drugi z podniesionych zarzutów odnosi się do art. 75a ustawy – Prawo o adwokaturze w brzmieniu obowiązującym przed wejściem w życie nowelizacji z dnia 10 września 2005 r. (Dz. U. Nr 163, poz. 1361). Treść normatywna tego przepisu brzmiała: „Okręgowa rada adwokacka rozstrzyga o wpisie na listę aplikantów adwokackich po przeprowadzeniu konkursu. Konkurs przeprowadza się raz w roku kalendarzowym przed rozpoczęciem roku szkoleniowego”. W związku z utratą mocy obowiązującej dyspozycji art. 58 pkt 12 lit. j) wskutek wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 18 lutego 2004 r. (P 21/02, OTK ZU nr 2/A/2004, poz. 9) zabrakło w obowiązujących wówczas przepisach określenia zasad przeprowadzania konkursu na aplikantów adwokackich. Skarżący kwestionuje konstytucyjność omawianego art. 75a w czasie od wejścia w życie wyroku Trybunału Konstytucyjnego do nowelizacji z 10 września 2005 r.
Należy zauważyć, że we wspomnianym wyroku z 18 lutego 2004 r. Trybunał odniósł się krytycznie jedynie do faktu ustalania zasad konkursu na aplikację w drodze wewnątrzkorporacyjnych przepisów. „Ustawowa powinność (wynikająca w rozpatrywanych przypadkach z art. 75a prawa o adwokaturze oraz z art. 33 ust. 2 ustawy o radcach prawnych) przystąpienia do konkursu na aplikację i poddania się jego rygorom merytorycznym i organizacyjnym nie może być – jak każda powinność prawna jednostki – interpretowana w sposób rozszerzający. W każdym razie nie uzasadnia ona założenia, iż instytucja przeprowadzająca konkurs lub określająca zasady jego przeprowadzania korzysta z pełnej swobody w normatywnym (bądź praktycznym) kształtowaniu zasad tego konkursu, i to także w sferach, których dotyczą konstytucyjne wolności jednostki”. Wynika z powyższego, iż Trybunał odnosi się krytycznie nie do samej istoty konkursu, lecz jedynie do sposobu ustalania jego zasad. „Utrzymanie przez ustawodawcę reglamentowanych zawodów prawniczych stanowi wyraz przekonania, że istnieją ważne społeczne racje ich wyodrębnienia dla wykonywania kwalifikowanych czynności w sferze stosowania prawa. Ustawodawca nie poprzestał w odniesieniu do tych czynności tylko na wymogu ukończenia wyższych studiów prawniczych” (zob. wyrok z 19 kwietnia 2006 r., K 6/06, OTK ZU nr 4/A/2006, poz. 45). Koniecznym jest, zdaniem Trybunału, przeprowadzenie stosownej selekcji kandydatów na aplikację w drodze konkursu, z zachowaniem jednak zasad, jakie wprowadza Konstytucja w zakresie gwarantowanej wolności wyboru i wykonywania zawodu oraz wyboru miejsca pracy (art. 65 ust. 1), jak też konstytucyjnych wymogów dopuszczalności ograniczeń w korzystaniu z konstytucyjnych praw i wolności jednostki ujętych w art. 31 ust. 3. Z powyższych względów, podniesione przez skarżącego zarzuty dotyczące niekonstytucyjności art. 75a ustawy – Prawo o adwokaturze należy uznać za oczywiście bezzasadne i na tej podstawie odmówić skardze nadania w tym zakresie dalszego biegu (art. 49 w zw. z art. 36 ust. 3 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym, Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.).
Powyższe względy same w sobie stanowią już wystarczające przesłanki odmowy nadania dalszego biegu niniejszej skardze konstytucyjnej. Należy jednakże zauważyć, że ponadto skarżący, argumentując, iż „w ustawie zabrakło przepisów regulujących aspekty proceduralne przeprowadzenia konkursów na aplikację adwokacką”, stawia zarzut zaniechania legislacyjnego. Zgodnie z art. 79 ust. 1 Konstytucji skarga konstytucyjna może dotyczyć wyłącznie aktu normatywnego, a co za tym idzie nie jest możliwe kwestionowanie za pomocą takiego środka prawnego zaniechania ustawodawcy, czyli braku konkretnego uregulowania poprzez wskazanie, że brak taki jest niezgodny z Konstytucją (zob. wyrok TK z 6 maja 1998 r., K. 37/97, OTK ZU nr 3/1998, poz. 33 oraz wyrok TK z 9 października 2001 r., SK 8/00, OTK ZU nr 7/2001, poz. 211).
Z powyższych względów orzeczono jak w sentencji.
POSTANOWIENIE
z dnia 9 października 2007 r.
Sygn. akt Ts 125/07
Trybunał Konstytucyjny w składzie:
Zbigniew Cieślak,
po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej Tymona Nowiny Konopki w sprawie zgodności:
1) art. 75 w zw. z art. 65 pkt 1 ustawy z dnia 26 maja 1982 r. – Prawo o adwokaturze (Dz. U. Nr 16, poz. 124, ze zm.) w brzmieniu obowiązującym przed wejściem w życie nowelizacji z dnia 2 sierpnia 2002 r. (Dz. U. Nr 123, poz. 1058) z art. 2 w zw. z:
a) art. 7, art. 5, art. 31 ust. 3, art. 87 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej;
b) art. 32 w zw. z art. 7 Konstytucji;
c) art. 47 w zw. z art. 7 Konstytucji;
d) art. 51 ust. 1, 2 i 5 w zw. z: art. 7 i art. 87 ust. 1 Konstytucji;
e) art. 65 w zw. z art. 32 ust. 1 i art. 2 Konstytucji,
2) art. 75a ustawy z dnia 26 maja 1982 r. – Prawo o adwokaturze (Dz. U. Nr 16, poz. 124, ze zm.) w brzmieniu obowiązującym przed wejściem w życie nowelizacji z dnia 10 września 2005 r. (Dz. U. Nr 163, poz. 1361) z art. 2 w zw. z:
a) art. 7, art. 5, art. 31 ust. 3, art. 87 ust. 1 Konstytucji;
b) art. 32 w zw. z art. 2 i art. 31 ust. 3 Konstytucji;
c) art. 65 w zw. z art. 32 ust. 1 i art. 2 Konstytucji,
p o s t a n a w i a:
odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.
UZASADNIENIE
W skardze konstytucyjnej z 6 czerwca 2007 r. zakwestionowano zgodność z Konstytucją Rzeczypospolitej Polskiej przepisów ustawy – Prawo o adwokaturze (Dz. U. Nr 16, poz. 124, ze zm.) w brzmieniu obowiązującym przed wejściem w życie nowelizacji z dnia 2 sierpnia 2002 r. (Dz. U. Nr 123, poz. 1058) i z dnia 10 września 2005 r. (Dz. U. Nr 163, poz. 1361). Artykułowi 75 w zw. z art. 65 pkt 1 kwestionowanej ustawy skarżący zarzuca niezgodność z zasadą demokratycznego państwa prawa wyrażoną w art. 2 Konstytucji, a w szczególności z zasadą poprawnej legislacji. Ponadto wskazuje, iż kwestionowane rozwiązanie narusza określoną w art. 32 Konstytucji zasadę równości obywateli względem prawa i równego traktowania przez władze publiczne, ustanowioną w art. 47 Konstytucji zasadę ochrony danych z zakresu życia prywatnego, wywiedzioną z art. 65 Konstytucji wolność wykonywania zawodu, jak również zawarty w art. 51 konstytucyjny wymóg określenia w drodze ustawy zasad i trybu gromadzenia oraz udostępniania informacji dotyczących obywatela. Artykułowi 75a ustawy – Prawo o adwokaturze skarżący zarzuca naruszenie zasad: zaufania do państwa i stanowionego przezeń prawa (art. 2 Konstytucji), równości obywateli względem prawa i obowiązku równego ich traktowania przez władze publiczne (art. 32 Konstytucji) oraz określonej w art. 65 Konstytucji wolności wykonywania wybranego zawodu.
Skarga konstytucyjna została sformułowana w związku z następującym stanem faktycznym. Skarżący, pan Tymon Nowina Konopka, przystąpił do zorganizowanego w 2004 roku przez Okręgową Radę Adwokacką (dalej: ORA) w Olsztynie konkursu na aplikację adwokacką. Uchwałą ORA w Olsztynie z 19 sierpnia 2004 r. odmówiono mu wpisu na listę aplikantów w związku z nieuzyskaniem wymaganej liczby punktów. Przedmiotowa uchwała została zaskarżona przez pana Tymona Nowinę Konopkę; kwestionował on prawidłowość oceny jego odpowiedzi na kilka pytań testowych. Prezydium Naczelnej Rady Adwokackiej zgodziło się jedynie z niewielką częścią zarzutów skarżącego, zaliczając mu jeden dodatkowy punkt i uchwałą z 28 grudnia 2004 r. zaskarżoną uchwałę ORA w Olsztynie utrzymało w mocy. Prezydium stwierdziło, iż warunkiem dopuszczenia do etapu ustnego konkursu na aplikację adwokacką było uzyskanie 85 punktów w etapie pisemnym konkursu. Ponieważ pan Tymon Nowina Konopka otrzymał 84 punkty (uwzględniając punkty przyznane mu po rozpatrzeniu odwołania), a więc mniej niż wymagane minimum, nie został zakwalifikowany do ustnego etapu konkursu. Od uchwały tej skarżący złożył odwołanie do Ministra Sprawiedliwości, domagając się uchylenia zaskarżonej uchwały i dokonania wpisu na listę aplikantów adwokackich. Skarżący, podobnie jak w odwołaniu od uchwały ORA, stawiał argumenty na poparcie tezy o prawidłowości udzielonych odpowiedzi na pytania testowe. Minister Sprawiedliwości decyzją z 25 lutego 2005 r. uwzględnił odwołanie skarżącego i uchylił uchwałę Naczelnej Rady Adwokackiej z 28 grudnia 2004 r. oraz utrzymaną nią w mocy uchwałę ORA w Olsztynie z 19 sierpnia 2004 r. oraz przekazał sprawę do ponownego rozpatrzenia przez Okręgową Radę Adwokacką w Olsztynie.
Na decyzję Ministra Sprawiedliwości z 25 lutego 2005 r. Tymon Nowina Konopka złożył skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, zarzucając bezpodstawne zastosowanie rozstrzygnięcia kasacyjnego przez przekazanie sprawy do ponownego rozpatrzenia przez ORA, w sytuacji, kiedy zachodziły wszelkie przesłanki do dokonania rozstrzygnięcia merytorycznego. W konsekwencji, w ramach procedury samokontroli w postępowaniu sądowoadministracyjnym, decyzją z 9 maja 2005 r. Minister Sprawiedliwości uchylił swoją decyzję z 25 lutego 2005 r. w części przekazującej sprawę do ponownego rozpatrzenia i zarządził wpisanie skarżącego na listę aplikantów adwokackich. Na tę decyzję Okręgowa Rada Adwokacka w Olsztynie złożyła skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie. Skarżąca zarzuciła naruszenie przepisu art. 75a ustawy – Prawo o adwokaturze przez wpisanie pana Tymona Nowiny Konopki na listę aplikantów adwokackich, mimo że nie uczestniczył w całym konkursie na aplikację, lecz tylko w jego pierwszej części, oraz dokonanie tego wpisu przez Ministra Sprawiedliwości, w sytuacji, gdy ustawa przyznaje to prawo jedynie okręgowej radzie adwokackiej.
Wyrokiem z 22 lutego 2006 r. (sygn. VI SA/Wa 1235/05) Wojewódzki Sąd Administracyjny oddalił skargę ORA w Olsztynie. W ocenie Sądu Minister był uprawniony do uwzględnienia skargi Tymona Nowiny Konopki i wydania decyzji o wpisie na listę aplikantów adwokackich. Sąd uznał również, że Minister nie jest obowiązany do badania występowania przesłanek warunkujących wpis na listę aplikantów adwokackich określonych w art. 65 pkt 1-3 ustawy prawo o adwokaturze.
Okręgowa Rada Adwokacka w Olsztynie wniosła do Naczelnego Sądu Administracyjnego skargę kasacyjną od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego i zarzuciła w niej błędne rozstrzygnięcie co do obowiązku Ministra Sprawiedliwości dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego sprawy, zebrania i rozpatrzenia wszystkich okoliczności sprawy. Zakwestionowano również kompetencję Ministra Sprawiedliwości do podjęcia merytorycznej decyzji o wpisie na listę aplikantów adwokackich w oderwaniu od przepisów prawa materialnego. Argumenty te podzielił Naczelny Sąd Administracyjny, uchylając wyrokiem z 8 listopada 2006 r. (sygn. II GSK 182/06) zaskarżony wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego oraz decyzję Ministra Sprawiedliwości z 9 maja 2005 r.
Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:
Zgodnie z art. 79 ust. 1 Konstytucji przedmiotem skargi konstytucyjnej może być ustawa lub inny akt normatywny, na podstawie którego sąd lub inny organ administracji publicznej orzekł ostatecznie o jego wolnościach lub prawach albo o obowiązkach określonych w Konstytucji. Oznacza to, że przesłanką rozpoznania skargi konstytucyjnej nie może być wskazanie dowolnego przepisu ustawy bądź innego aktu normatywnego, ale tylko takiego, który w konkretnej sprawie stanowił podstawę ostatecznego rozstrzygnięcia.
Nie przesądzając o merytorycznej słuszności podnoszonych zarzutów, z analizy wszystkich rozstrzygnięć podjętych w rozpatrywanej sprawie w stosunku do skarżącego, począwszy od uchwał Okręgowej Rady Adwokackiej, Naczelnej Rady Adwokackiej, poprzez decyzje Ministra Sprawiedliwości, wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, a skończywszy na wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego, wynika, że art. 75 w zw. z art. 65 pkt 1 ustawy – Prawo o adwokaturze nie znalazł zastosowania. Normatywna treść tego przepisu, przed nowelizacją z 2 sierpnia 2002 r. brzmiała: „Do aplikantów adwokackich stosuje się odpowiednio przepisy art. 5-8, art. 65 pkt 1-3, art. 68 ust. 1”. Treść kwestionowanego przez skarżącego art. 65 pkt 1 brzmiała: „Na listę adwokatów może być wpisany ten, kto jest nieskazitelnego charakteru i swym dotychczasowym zachowaniem daje rękojmię prawidłowego wykonywania zawodu adwokata”. Wynika z powyższego, że przesłankę bycia nieskazitelnego charakteru i dawania rękojmi prawidłowego wykonywania zawodu adwokata musi również spełnić aplikant adwokacki. Z art. 75a wynika natomiast, że aplikantem adwokackim jest osoba, która z wynikiem pozytywnym zakończyła konkurs zorganizowany przez okręgową radę adwokacką. Do czasu zakończenia postępowania konkursowego osoba starająca się o wpis na listę aplikantów adwokackich jest „kandydatem” na aplikanta adwokackiego. Z zapadłych w sprawie pana Tymona Nowiny Konopki uchwał, decyzji i wyroków wynika, że nie przeszedł on całego postępowania konkursowego z wynikiem pozytywnym. Skarżący nie uzyskał wymaganej liczby punktów z egzaminu pisemnego i dlatego nie został dopuszczony do drugiego etapu konkursu – egzaminu ustnego. Wynika z tego zatem, że skarżący nie uzyskał statusu aplikanta adwokackiego, a co za tym idzie nie zostało w stosunku do jego osoby zbadane zaistnienie przesłanek bycia nieskazitelnego charakteru i dawania rękojmi prawidłowego wykonywania zawodu. Art. 75 w zw. z art. 65 pkt 1 nie stanowił w rozpatrywanej sprawie podstawy jakiegokolwiek rozstrzygnięcia, w związku z czym należy w tym zakresie odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.
Drugi z podniesionych zarzutów odnosi się do art. 75a ustawy – Prawo o adwokaturze w brzmieniu obowiązującym przed wejściem w życie nowelizacji z dnia 10 września 2005 r. (Dz. U. Nr 163, poz. 1361). Treść normatywna tego przepisu brzmiała: „Okręgowa rada adwokacka rozstrzyga o wpisie na listę aplikantów adwokackich po przeprowadzeniu konkursu. Konkurs przeprowadza się raz w roku kalendarzowym przed rozpoczęciem roku szkoleniowego”. W związku z utratą mocy obowiązującej dyspozycji art. 58 pkt 12 lit. j) wskutek wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 18 lutego 2004 r. (P 21/02, OTK ZU nr 2/A/2004, poz. 9) zabrakło w obowiązujących wówczas przepisach określenia zasad przeprowadzania konkursu na aplikantów adwokackich. Skarżący kwestionuje konstytucyjność omawianego art. 75a w czasie od wejścia w życie wyroku Trybunału Konstytucyjnego do nowelizacji z 10 września 2005 r.
Należy zauważyć, że we wspomnianym wyroku z 18 lutego 2004 r. Trybunał odniósł się krytycznie jedynie do faktu ustalania zasad konkursu na aplikację w drodze wewnątrzkorporacyjnych przepisów. „Ustawowa powinność (wynikająca w rozpatrywanych przypadkach z art. 75a prawa o adwokaturze oraz z art. 33 ust. 2 ustawy o radcach prawnych) przystąpienia do konkursu na aplikację i poddania się jego rygorom merytorycznym i organizacyjnym nie może być – jak każda powinność prawna jednostki – interpretowana w sposób rozszerzający. W każdym razie nie uzasadnia ona założenia, iż instytucja przeprowadzająca konkurs lub określająca zasady jego przeprowadzania korzysta z pełnej swobody w normatywnym (bądź praktycznym) kształtowaniu zasad tego konkursu, i to także w sferach, których dotyczą konstytucyjne wolności jednostki”. Wynika z powyższego, iż Trybunał odnosi się krytycznie nie do samej istoty konkursu, lecz jedynie do sposobu ustalania jego zasad. „Utrzymanie przez ustawodawcę reglamentowanych zawodów prawniczych stanowi wyraz przekonania, że istnieją ważne społeczne racje ich wyodrębnienia dla wykonywania kwalifikowanych czynności w sferze stosowania prawa. Ustawodawca nie poprzestał w odniesieniu do tych czynności tylko na wymogu ukończenia wyższych studiów prawniczych” (zob. wyrok z 19 kwietnia 2006 r., K 6/06, OTK ZU nr 4/A/2006, poz. 45). Koniecznym jest, zdaniem Trybunału, przeprowadzenie stosownej selekcji kandydatów na aplikację w drodze konkursu, z zachowaniem jednak zasad, jakie wprowadza Konstytucja w zakresie gwarantowanej wolności wyboru i wykonywania zawodu oraz wyboru miejsca pracy (art. 65 ust. 1), jak też konstytucyjnych wymogów dopuszczalności ograniczeń w korzystaniu z konstytucyjnych praw i wolności jednostki ujętych w art. 31 ust. 3. Z powyższych względów, podniesione przez skarżącego zarzuty dotyczące niekonstytucyjności art. 75a ustawy – Prawo o adwokaturze należy uznać za oczywiście bezzasadne i na tej podstawie odmówić skardze nadania w tym zakresie dalszego biegu (art. 49 w zw. z art. 36 ust. 3 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym, Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.).
Powyższe względy same w sobie stanowią już wystarczające przesłanki odmowy nadania dalszego biegu niniejszej skardze konstytucyjnej. Należy jednakże zauważyć, że ponadto skarżący, argumentując, iż „w ustawie zabrakło przepisów regulujących aspekty proceduralne przeprowadzenia konkursów na aplikację adwokacką”, stawia zarzut zaniechania legislacyjnego. Zgodnie z art. 79 ust. 1 Konstytucji skarga konstytucyjna może dotyczyć wyłącznie aktu normatywnego, a co za tym idzie nie jest możliwe kwestionowanie za pomocą takiego środka prawnego zaniechania ustawodawcy, czyli braku konkretnego uregulowania poprzez wskazanie, że brak taki jest niezgodny z Konstytucją (zob. wyrok TK z 6 maja 1998 r., K. 37/97, OTK ZU nr 3/1998, poz. 33 oraz wyrok TK z 9 października 2001 r., SK 8/00, OTK ZU nr 7/2001, poz. 211).
Z powyższych względów orzeczono jak w sentencji.