Pełny tekst orzeczenia

274/4/B/2009

POSTANOWIENIE
z dnia 13 maja 2008 r.
Sygn. akt Ts 27/08

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Marek Mazurkiewicz,

po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej Leszka Mirosława H. w sprawie zgodności:
§ 46 ust. 3 rozporządzenia Ministra Obrony Narodowej z dnia 28 lipca 1992 r. w sprawie służby wojskowej żołnierzy zawodowych (Dz. U. Nr 60, poz. 305, ze zm.) z art. 2, art. 10, art. 64 ust. 1-3, art. 65 ust. 1, art. 92, art. 178 ust. 2, art. 180 ust. 1, 2 oraz 5 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,

p o s t a n a w i a:

odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.

UZASADNIENIE

W skardze konstytucyjnej z 22 stycznia 2008 r. sporządzonej przez skarżącego zakwestionowana została zgodność z Konstytucją przepisu § 46 ust. 3 rozporządzenia Ministra Obrony Narodowej z dnia 28 lipca 1992 r. w sprawie służby wojskowej żołnierzy zawodowych.
W odniesieniu do zakwestionowanej regulacji skarżący sformułował szereg zarzutów. I tak, wskazał, że zaskarżony przepis, upoważniając Ministra Obrony Narodowej do wyznaczania oficerów w służbie stałej na stanowiska sędziów w Izbie Wojskowej Sądu Najwyższego i sądach wojskowych oraz zwalniania ich z tych stanowisk, narusza prawa sędziego do wynagrodzenia (art. 64 ust. 1-3 Konstytucji) oraz prawo do wolności wyboru i wykonywania zawodu (art. 65 ust. 1 Konstytucji). Zdaniem wnoszącego skargę naruszenie jego konstytucyjnych wolności i praw wyraża się także w pozbawieniu go warunków pracy i wynagrodzenia odpowiadających godności urzędu (art. 178 ust. 2 Konstytucji). Zaskarżony przepis ma naruszać też zasadę nieusuwalności sędziego z urzędu (art. 180 ust. 1 Konstytucji), regułę nieprzenoszalności sędziego bez jego zgody do innej siedziby lub na inne stanowisko (art. 180 ust. 2 Konstytucji), a także zasadę pozostawienia sędziemu pełnego uposażenia w razie – uzasadnionego zmianą ustroju sądów lub zmianą granic okręgów sądowych – przeniesienia do innego sądu (art. 180 ust. 5 Konstytucji). Skarżący zarzuca również kwestionowanemu przepisowi niezgodność z art. 2 i art. 10 Konstytucji, w jego opinii bowiem w demokratycznym państwie prawnym opartym na zasadzie trójpodziału władz Minister Obrony Narodowej nie może być organem decydującym o stanowisku sędziego. Skarżący wskazuje też, że rozporządzenie zawierające przepis będący przedmiotem skargi wydane zostało bez delegacji ustawowej, co uzasadnia zarzut niezgodności § 46 ust. 3 rozporządzenia z art. 92 Konstytucji.
Skarga konstytucyjna została skierowana w oparciu o następujący stan faktyczny sprawy.
Skarżący zajmował stanowisko sędziego w Sądzie Warszawskiego Okręgu Wojskowego w Warszawie. W związku z reorganizacją sądownictwa Minister Obrony Narodowej decyzją z 3 lipca 1996 r. (nr PF 101) zwolnił go z tego stanowiska i wyznaczył na stanowisko sędziego w Wojskowym Sądzie Garnizonowym w Warszawie. Rozstrzygając wniosek skarżącego o ponowne rozpatrzenie sprawy, Minister Obrony Narodowej decyzją z 11 grudnia 1996 r. (nr 9/Kadr) utrzymał w mocy pierwotną decyzję. Naczelny Sąd Administracyjny postanowieniem z 18 marca 1997 r. (sygn. akt II SA 33/97) odrzucił skargę na tę decyzję, stwierdzając, że zgodnie z art. 107 ust. 1 pkt 2 ustawy dnia 30 czerwca 1970 r. o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych (Dz. U. z 1992 r. Nr 8, poz. 31, ze zm.) skarga nie może być wniesiona na decyzje w sprawach wyznaczenia (zwolnienia) lub przeniesienia na stanowisko służbowe. Skarżący wystąpił do Ministra Obrony Narodowej o wszczęcie postępowania w sprawie stwierdzenia nieważności wcześniejszych decyzji. Minister Obrony Narodowej decyzją z 29 lutego 2000 r. (nr 594/Kadr) odmówił wszczęcia postępowania, a następnie – rozpatrując wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy – decyzją z 5 października 2000 r. (nr 737) utrzymał w mocy swoją wcześniejszą decyzję. Postanowieniem z 11 maja 2001 r. Naczelny Sąd Administracyjny oddalił skargę na tę decyzję, powołując jako podstawę rozstrzygnięcia art. 107 ust. 1 pkt 2 ustawy z 30 czerwca 1970 r. o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych (sygn. akt II SA 2846/00). Od wskazanego wyroku Pierwszy Prezes Sądu Najwyższego wystąpił z rewizją nadzwyczajną, w wyniku której Sąd Najwyższy wyrokiem z 14 listopada 2002 r. uchylił zaskarżone postanowienie (sygn. akt III RN 232/01). W konsekwencji Naczelny Sąd Administracyjny wyrokiem z 15 października 2003 r. (sygn. akt II SA 1360/03) uchylił decyzję Ministra Obrony Narodowej z 5 października 2000 r. (nr 737) i poprzedzającą ją decyzję z 29 lutego 2000 r. (nr 594/Kadr). Minister Obrony Narodowej, ponownie rozpatrując wniosek o stwierdzenie nieważności decyzji, nie dopatrzył się zaistnienia przesłanek skutkujących stwierdzeniem nieważności i decyzją z 23 lutego 2004 r. (nr 354) odmówił jej stwierdzenia. Następnie rozstrzygnięcie to zostało utrzymane w mocy decyzją Ministra Obrony Narodowej z 21 kwietnia 2004 r. (nr 772). W wyniku zaskarżenia tej decyzji do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, ten – wyrokiem z 16 lutego 2004 r. – oddalił skargę (sygn. akt II SA/Wa 905/04). Także wniesiona do Naczelnego Sądu Administracyjnego skarga kasacyjna została oddalona wyrokiem z 21 sierpnia 2007 r. (sygn. akt I OSK 750/06).

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Wniesionej skardze konstytucyjnej nie może być nadany dalszy bieg, albowiem nie spełnia ona przesłanek dopuszczalności występowania z tego rodzaju środkiem ochrony konstytucyjnych wolności i praw.
Zasadniczym powodem odmowy nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu jest niespełnienie wymogu określonego w art. 79 ust. 1 Konstytucji, który jednoznacznie wskazuje, że przedmiotem skargi może być wyłącznie przepis, w oparciu o który zapadło ostateczne rozstrzygnięcie organu administracji publicznej lub sądu. Z akt przedmiotowej sprawy wynika, że skarżący za ostateczne rozstrzygnięcie uznaje wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego. Wyrokiem tym NSA oddalił skargę na wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, który z kolei podzielił stanowisko Ministra Obrony Narodowej o odmowie stwierdzenia nieważności decyzji z 3 lipca 1996 r.
Trybunał Konstytucyjny zwraca uwagę, że prowadzone w niniejszej sprawie postępowanie administracyjne i sądowoadministracyjne zostało zapoczątkowane w dniu 27 grudnia 1999 r., na skutek złożonego przez skarżącego w trybie art. 156 ustawy z 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2000 r. Nr 98, poz. 1071, ze zm.; dalej: k.p.a.) wniosku o stwierdzenie nieważności decyzji. Oznacza to, że skarżący uruchomił procedurę prawną, korzystając z jednego z nadzwyczajnych trybów postępowania administracyjnego, służącego wzruszeniu już zapadłego ostatecznego orzeczenia. Wbrew stanowisku skarżącego zaskarżony przepis § 46 ust. 3 rozporządzenia Ministra Obrony Narodowej z 28 lipca 1992 r. w sprawie służby wojskowej żołnierzy zawodowych nie był podstawą jakiegokolwiek orzeczenia w całym postępowaniu wszczętym na podstawie wniosku złożonego w trybie art. 156 k.p.a. Na etapie administracyjnym organy administracji publicznej badały zaistnienie przesłanek stwierdzenia nieważności postępowania, z kolei na etapie sądowoadministracyjnym sądy kontrolowały legalność działania organów administracji w tym zakresie. Przepisami stanowiącymi podstawę rozstrzygnięć były więc regulacje dotyczące stwierdzenia nieważności decyzji administracyjnej. Już sama ta okoliczność stanowi wystarczającą podstawę nienadania złożonej skardze dalszego biegu.
Na marginesie należy zauważyć, że gdyby uznać – jak tego oczekuje skarżący – że na skutek złożenia wniosku o stwierdzenie nieważności decyzji dochodzi do wydania ostatecznego orzeczenia w sprawie, w rozumieniu art. 46 ust. 1 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK), to stworzyłoby to możliwość obchodzenia wymogu dochowania trzymiesięcznego terminu na wniesienie skargi konstytucyjnej przewidzianego w ustawie o TK. Skoro bowiem możliwość wnioskowania o stwierdzenie nieważności decyzji w niektórych przypadkach nie jest ograniczona terminem (art. 156 § 2 k.p.a.), to każdorazowe uruchomienie tej procedury kończyłoby się wydaniem ostatecznego orzeczenia, a tym samym pozwalałoby na wielokrotne występowanie ze skargą konstytucyjną.
Nie bez znaczenia dla przedmiotowej sprawy jest fakt, że w stanie prawnym obowiązującym w dniu wydania decyzji Ministra Obrony Narodowej o zwolnieniu skarżącego z dotychczas zajmowanego stanowiska służbowego i wyznaczeniu na inne stanowisko służbowe regulacja tej materii znajdowała się na szczeblu ustawowym oraz w akcie wykonawczym do ustawy. Trybunał Konstytucyjny podziela stanowisko wyrażone przez Naczelny Sąd Administracyjny, zgodnie z którym § 46 ust. 3 rozporządzenia Ministra Obrony Narodowej z 28 lipca 1992 r. w sprawie służby wojskowej żołnierzy zawodowych stanowił „odbicie” regulacji ustawowej dotyczącej przenoszenia sędziów. W stanie prawnym z dnia wydania wobec skarżącego decyzji administracyjnej sytuacja prawna sędziów wojskowych uregulowana była w ustawie z 30 czerwca 1970 r. o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych oraz w ustawie z 8 czerwca 1972 r. o ustroju sądów wojskowych (Dz. U. Nr 23, poz. 166, ze zm.). Art. 35 pierwszej z powołanych ustaw oraz art. 26 drugiej z powołanych ustaw tworzyły razem normatywną podstawę zwalniania sędziów wojskowych z dotychczas zajmowanego stanowiska służbowego i wyznaczenia na nowe stanowisko służbowe. Tym samym należy uznać, że nawet hipotetyczne uznanie niekonstytucyjności zaskarżonego w skardze przepisu rozporządzenia bez oceny zgodności z Konstytucją art. 26 ustawy z 8 czerwca 1972 r. o ustroju sądów wojskowych oraz art. 35 ustawy z 30 czerwca 1970 r. o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych nie spełniłoby ochronnego celu skargi konstytucyjnej.
W ocenie Trybunału Konstytucyjnego odmowa nadania dalszego biegu uzasadniona jest także niewłaściwym powołaniem przez skarżącego wzorców konstytucyjnych. Obowiązkiem osoby występującej ze skargą konstytucyjną jest dokładne określenie konstytucyjnych praw podmiotowych przyznanych mu przez poszczególne unormowania Konstytucji. Skarżący, próbując wypełnić wskazany warunek dopuszczalności skargi konstytucyjnej odwołał się do art. 2, art. 10, art. 92, art. 180 ust. 1, 2 i 5 Konstytucji. Z powołanych przepisów nie wypływają jednak jakiekolwiek prawa podmiotowe dla osób fizycznych, co przesądza o niedopuszczalności orzekania w tym zakresie. Z kolei w odniesieniu do art. 64 ust. 1-3, art. 65 ust. 1 i art. 178 ust. 2 Trybunał Konstytucyjny stwierdza oczywistą bezzasadność sformułowanych w skardze zarzutów. Niezasadne jest twierdzenie o naruszeniu praw majątkowych skarżącego poprzez obniżenie mu wynagrodzenia, skoro z akt sprawy wynika, że zwolnienie skarżącego z zajmowanego stanowiska służbowego i wyznaczenie na inne odbyło się zachowaniem tej samej grupy uposażenia. Z kolei trudno uznać, że naruszeniem wypływającej z art. 65 ust. 1 Konstytucji wolności wykonywania zawodu byłoby prawne dopuszczenie przeniesienia sędziego do innego sądu, skoro w art. 180 Konstytucja dopuszcza taką możliwość.

Mając na uwadze wszystkie powyższe okoliczności, Trybunał Konstytucyjny odmówił nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.