Pełny tekst orzeczenia

204/5/B/2008




POSTANOWIENIE

z dnia 20 sierpnia 2008 r.


Sygn. akt Ts 63/07



Trybunał Konstytucyjny w składzie:



Adam Jamróz,



po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej Barbary Łaskiej, w sprawie zgodności:

art. 56 § 3 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks postępowania karnego (Dz. U. Nr 89, poz. 555, ze zm.) z art. 45 ust. 1 w zw. z art. 176 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,



p o s t a n a w i a:



odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.



UZASADNIENIE



W skardze konstytucyjnej z 19 marca 2007 r. wniesiono o stwierdzenie niezgodności art. 56 § 3 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks postępowania karnego (Dz. U. Nr 89, poz. 555, ze zm.; dalej: k.p.k.) z art. 45 ust. 1 w zw. z art. 176 ust. 1 Konstytucji.

Skarga konstytucyjna została oparta na następującym stanie faktycznym. Postanowieniem z 30 listopada 2006 r., wydanym na rozprawie, Sąd Rejonowy w Szczecinie – V Wydział Karny (sygn. akt V K 720/06) odmówił dopuszczenia skarżącej, jako osoby nieuprawnionej, do udziału w postępowaniu w charakterze oskarżyciela posiłkowego. Na postanowienie nie przysługuje zażalenie.

Skarżąca zarzuciła w skardze konstytucyjnej, że zaskarżony przepis art. 56 § 3 k.p.k., w zakresie, w jakim nie przewiduje możliwości wniesienia zażalenia na postanowienie o odmowie uznania skarżącej za pokrzywdzoną przestępstwem i tym samym uniemożliwia jej udział w postępowaniu karnym w charakterze oskarżyciela posiłkowego, prowadzi do naruszenia prawa skarżącej do sądu. Brak możliwości złożenia zażalenia pozbawia skarżącą prawa do dwuinstancyjnego postępowania sądowego, tym samym pozbawia ją prawa do sprawiedliwego rozpoznania sprawy określonego w art. 45 ust. 1 Konstytucji.



Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:



Zgodnie z art. 79 ust. 1 Konstytucji warunkiem merytorycznego rozpoznania skargi konstytucyjnej jest wykazanie przez skarżącego, iż w związku z wydaniem przez organ władzy publicznej ostatecznego orzeczenia na podstawie zakwestionowanego w skardze aktu normatywnego, doszło do naruszenia przysługujących skarżącemu praw lub wolności o charakterze konstytucyjnym. Uprawdopodobnienie przez skarżącego naruszenia jego praw lub wolności jest zatem przesłanką konieczną dla uznania dopuszczalności skargi konstytucyjnej. W tym stanie rzeczy Trybunał Konstytucyjny zobowiązany był zbadać, czy istotnie w niniejszej sprawie doszło do naruszenia wskazanych przez skarżącą praw konstytucyjnych.

Podstawą odmowy nadania biegu skardze konstytucyjnej jest uznanie, że zaskarżony przepis nie był podstawą ostatecznego orzeczenia o prawach i wolnościach skarżącej wskazanych w skardze konstytucyjnej oraz stwierdzenie, że skarżąca nie wykazała naruszenia konstytucyjnych praw i wolności.

Jak wynika z treści skargi konstytucyjnej, istota zarzutów związana jest z pozbawieniem skarżącej możliwości udziału w postępowaniu karnym w charakterze oskarżyciela posiłkowego ubocznego. Tymczasem przedmiotem postępowania karnego był zarzut naruszenia art. 233 § 1 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny (Dz. U. Nr 88, poz. 553, ze zm.; dalej: k.k.), tj. składanie fałszywych zeznań. Rodzajowym przedmiotem ochrony przepisów rozdziału XXX k.k., do których zaliczany jest art. 233 k.k., jest prawidłowe funkcjonowanie wymiaru sprawiedliwości. Chodzi więc o przestępstwa „zakłócające” pociąganie do odpowiedzialności karnej, prawidłowy przebieg postępowania karnego oraz wykonywanie kar i środków karnych orzeczonych przez sąd. Oznacza to, że jedynym pokrzywdzonym tym czynem jest dobro wymiaru sprawiedliwości, nigdy zaś osoba fizyczna. O istnieniu pokrzywdzonego jako osoby fizycznej można natomiast mówić w sytuacji, kiedy w wyniku złożenia fałszywych zeznań dojdzie także do popełnienia czynu, o którym mowa w art. 234 k.k., tj. fałszywego oskarżenia albo zniesławienia. Niemożność uznania skarżącej za pokrzywdzoną, o której decydują normy prawa materialnego, uniemożliwia jej udział w postępowaniu karnym w charakterze oskarżyciela posiłkowego, którym zgodnie z treścią przepisu art. 53 k.p.k. mogą być jedynie osoby pokrzywdzone przestępstwem. Wskazanie na prawa oskarżyciela posiłkowego jako uzasadnienie skargi konstytucyjnej, w sytuacji, gdy obowiązujące przepisy jednoznacznie wskazują, że skarżąca nie ma podstaw do występowania w tym charakterze, prowadzić musi do jednoznacznego ustalenia, że skarżąca powołała się na prawa jej nieprzysługujące, a tym samym nie wykazała naruszenia przysługujących jej praw i wolności.

Zasadnicze znaczenie w niniejszej sprawie ma jednak fakt, że treść zaskarżonego przepisu pozostaje bez związku z orzeczeniem zapadłym w sprawie skarżącej. Istota zarzutów skarżącej związana jest z brakiem możliwości wniesienia środka odwoławczego, wynikającym z treści zaskarżonego przepisu. Zgodnie bowiem z art. 56 § 3 k.p.k. na postanowienie sądu o odmowie udziału osoby w postępowaniu karnym w charakterze oskarżyciela posiłkowego, jeśli nie jest osobą uprawnioną, zażalenie nie przysługuje. Tymczasem podstawą wydania postanowienia, wskazanego jako ostateczne orzeczenie w rozumieniu art. 79 ust. 1 Konstytucji, był przepis art. 56 § 2 k.p.k., upoważniający sąd do wydania postanowienia o odmowie osobie prawa udziału w postępowaniu w charakterze oskarżyciela posiłkowego. Zatem, ze względu na zakres rozstrzygnięcia sądu, oczywiste jest, że podstawą wydanego orzeczenia nie mógł być przepis wyłączający możliwość wniesienia zażalenia. Zgodnie z przepisem art. 46 ust. 1 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.) w zw. z art. 79 ust. 1 Konstytucji przesądza to jednoznacznie o niedopuszczalności nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.



W tym stanie rzeczy należało odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.