Pełny tekst orzeczenia

181/4/B/2008


POSTANOWIENIE
z dnia 1 lipca 2008 r.
Sygn. akt Ts 109/08

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Marek Mazurkiewicz,

po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej Wojciecha Ramsza w sprawie zgodności:
art. 100 ust. 2 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. Nr 167, poz. 1398, ze zm.) z art. 45 ust. 1, art. 77 ust. 2 oraz art. 78 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,

p o s t a n a w i a:

1) odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej,
2) wniosek o przywrócenie terminu do wniesienia skargi konstytucyjnej pozostawić bez rozpoznania.

UZASADNIENIE

W skardze konstytucyjnej Wojciecha Ramsza skierowanej do Trybunału Konstytucyjnego 11 kwietnia 2008 r. zarzucono niezgodność art. 100 ust. 2 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. Nr 167, poz. 1398, ze zm.) z art. 45 ust. 1, art. 77 ust. 2 oraz art. 78 Konstytucji.
Skarżący wskazuje, że zakwestionowany przepis, przewidując, że strona, której sąd przyznał zwolnienie od kosztów sądowych ma obowiązek uiścić opłatę podstawową od wszystkich pism podlegających takiej opłacie, pozbawia stronę prawa do sądu, czym narusza unormowania zawarte w art. 45 ust. 1, art. 77 ust. 2 oraz art. 78 Konstytucji.
Skarga została sporządzona w oparciu o następujący stan faktyczny.
Sąd Rejonowy w Lublinie – I Wydział Cywilny nakazem zapłaty z 13 stycznia 2005 r. (sygn. akt I Nc 2118/04) zasądził od skarżącego kwotę 2 100 zł na rzecz powoda – Ubezpieczeniowego Funduszu Gwarancyjnego w Warszawie. Od wyroku tego skarżący wniósł sprzeciw, który z uwagi na uchybienie terminowi do wniesienia takiego środka odwoławczego, został postanowieniem z 7 czerwca 2006 r. (sygn. akt I Nc 2118/04) odrzucony przez Sąd Rejonowy w Lublinie.
W dniu 29 września 2006 r. skarżący skierował do Sądu Rejonowego w Lublinie pismo procesowe, nie wskazując sygnatury akt sprawy, do której pismo to się odnosiło. Przewodniczący I Wydziału Cywilnego Sądu Rejonowego w Lublinie zarządzeniem z 10 października 2006 r. (sygn. akt L.dz. 322/06) wezwał skarżącego do usunięcia braku formalnego poprzez wskazanie brakującej sygnatury, a następnie na skutek niewykonania tego obowiązku, zarządzeniem z 3 listopada 2006 r. (sygn. akt L.dz. 322/06) nakazał zwrot przedmiotowego pisma. Zarządzenie to zostało zaskarżone zażaleniem, które zostało odrzucone jako niedopuszczalne przez Sąd Rejonowy w Lublinie postanowieniem z 8 grudnia 2006 r. (sygn. akt L.dz. 322/06). Od powyższego postanowienia skarżący wniósł kolejne zażalenie, jednak bez uiszczenia opłaty podstawowej, wnosząc jednocześnie o zwolnienie z tego obowiązku. Orzeczeniem referendarza sądowego z 29 marca 2007 r. (sygn. akt L.dz. 322/06) wniosek ten został oddalony z uwagi na ówczesną treść art. 100 ust. 2 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych. Postanowienie to zostało utrzymane w mocy postanowieniem Sądu Rejonowego w Lublinie z 30 kwietnia 2007 r. (sygn. akt I Nc 2118/04). Doręczenie prawomocnego postanowienia skarżącemu nastąpiło 11 maja 2007 r.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Złożona przez skarżącego skarga konstytucyjna nie spełnia ustawowych warunków dopuszczalności i z tego względu Trybunał Konstytucyjny stwierdza, że nie może jej zostać nadany dalszy bieg.
Zasadniczym powodem odmowy nadania skardze dalszego biegu jest uchybienie terminowi do wniesienia skargi. Zgodnie z art. 46 ust. 1 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK), skarga konstytucyjna może zostać wniesiona w ciągu trzech miesięcy od doręczenia skarżącemu prawomocnego wyroku w jego sprawie. Ustawodawca nakłada przy tym wymóg, aby skarga została sporządzona przez adwokata lub radcę prawnego (art. 48 ust. 1 ustawy o TK). Jednocześnie, w razie niemożności poniesienia kosztów pomocy prawnej, sąd rejonowy może ustanowić – na wniosek skarżącego – adwokata lub radcę prawnego z urzędu (art. 48 ust. 2 ustawy o TK). Okoliczność ta nie zwalnia jednak skarżącego z obowiązku dochowania terminu do wniesienia skargi konstytucyjnej. Co prawda ustawa o TK przewiduje zawieszenie biegu terminu na czas rozpoznawania przez sąd wniosku o ustanowienie pełnomocnika z urzędu, jednakże czas, jaki upływa pomiędzy doręczeniem prawomocnego postanowienia a złożeniem tego wniosku, a następnie pomiędzy wyznaczeniem pełnomocnika a skierowaniem przez niego skargi konstytucyjnej nie może przekroczyć łącznie trzech miesięcy. Przechodząc na grunt przedmiotowej sprawy należy stwierdzić, że doręczenie prawomocnego orzeczenia skarżącemu nastąpiło 11 maja 2007 r., tym samym wystąpienie z wnioskiem o ustanowienie pełnomocnika 19 sierpnia 2007 r. terminowi uchybiło.
Trybunał Konstytucyjny podkreśla, że skarga konstytucyjna nie ma charakteru zwykłej czynności procesowej w normalnym toku instancji. Termin do wniesienia skargi konstytucyjnej ma charakter materialnoprawny, wyznaczający czasowe granice dla podjęcia przez skarżącego obrony przysługujących mu praw i wolności konstytucyjnych poprzez zakwestionowanie w skardze generalnego aktu normatywnego (por. postanowienia z: 21 stycznia 1998 r., Ts 2/98, OTK ZU nr 2/1998, poz. 21; 15 lipca 1998 r., Ts 79/98, OTK ZU nr 5/1998, poz. 87; 22 lutego 1999 r., Ts 141/98, OTK ZU nr 2/1999, poz. 33). Tym samym każde przekroczenie terminu, o którym mowa w art. 46 w związku z art. 48 ust. 2 ustawy o TK skutkować musi odmową nadania skardze dalszego biegu.
Niezależnie od powyższego, Trybunał Konstytucyjny zwraca uwagę, że uzasadnieniem dla odmowy nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej jest nieuzupełnienie przez pełnomocnika skarżącego braków skargi w terminie. Celem postępowania w przedmiocie wstępnej kontroli skarg konstytucyjnych jest ustalenie, czy skarżący zadośćuczynił wszelkim przesłankom warunkującym dostępność tego środka ochrony konstytucyjnych wolności i praw. Z tego powodu zarządzeniem sędziego Trybunału Konstytucyjnego pełnomocnik skarżącego został wezwany – na podstawie art. 49 w związku z art. 36 ust. 2 ustawy o TK do usunięcia braków skargi poprzez:
– wskazanie ostatecznego rozstrzygnięcia w sprawie, w związku z którą skarżący wystąpił ze skargą konstytucyjną,
– wskazanie daty doręczenia skarżącemu ostatecznego rozstrzygnięcia,
– doręczenie pięciu kopii nakazu zapłaty z 13 stycznia 2005 r. wydanego przez Sąd Rejonowy w Lublinie (sygn. akt I Nc 2118/04),
– doręczenie pięciu kopii postanowienia Sądu Rejonowego w Lublinie z 7 czerwca 2007 r. odrzucającego sprzeciw,
– doręczenie pięciu kopii zażalenia, którego datę wniesienia pełnomocnik skarżącego określił na dzień 4 listopada 2007 r.,
– doręczenie pięciu kopii orzeczenia referendarza sądowego z 29 marca 2007 r.,
– doręczenie pięciu kopii postanowienia Sądu Rejonowego w Lublinie z 30 kwietnia 2007 r. odrzucającego skargę na orzeczenie referendarza sądowego z 29 marca 2007 r.,
– doręczenie pięciu kopii postanowienia Sądu Rejonowego w Lublinie z 9 lipca 2007 r.,
– doręczenie pięciu kopii postanowienia Sądu Rejonowego w Lublinie z 7 grudnia 2007 r. odrzucającego zażalenie na postanowienie Sądu Rejonowego w Lublinie z 9 lipca 2007 r.,
– doręczenie pięciu kopii wniosku skarżącego skierowanego do Sądu Rejonowego w Lublinie w przedmiocie ustanowienia pełnomocnika z urzędu do sporządzenia i wniesienia skargi konstytucyjnej,
– doręczenie pięciu kopii pisma Sądu Rejonowego w Lublinie z 31 marca 2008 r. w przedmiocie ustanowienia pełnomocnika z urzędu do sporządzenia i wniesienia skargi konstytucyjnej,
– doręczenie pięciu kopii pisma Okręgowej Rady Adwokackiej w Lublinie z 2 kwietnia 2008 r. w przedmiocie ustanowienia pełnomocnika z urzędu do sporządzenia i wniesienia skargi konstytucyjnej.
W odpowiedzi na zarządzenie pełnomocnik skarżącego wskazał ostateczne rozstrzygnięcie, z którym wiąże naruszenie konstytucyjnych wolności lub praw wraz z datą jego doręczenia. Wśród załączników nadesłano także pismo Okręgowej Rady Adwokackiej w Lublinie z 2 kwietnia 2008 r. w przedmiocie ustanowienia pełnomocnika z urzędu do sporządzenia i wniesienia skargi konstytucyjnej. W pozostałym zakresie zarządzenie nie zostało wykonane. W piśmie skierowanym do Trybunału Konstytucyjnego pełnomocnik zwraca się także z prośbą „o przedłużenie terminu do usunięcia braków formalnych skargi” z uwagi na fakt, że „przedłużeniu uległ czas oczekiwania na sporządzenie odpisów zapadłych w sprawie rozstrzygnięć”. Pomijając już okoliczność, że przedłużenie takie jest niedopuszczalne (art. 36 ust. 3 ustawy o TK) i że sama w sobie stanowi ona podstawę do odmowy nadania skardze dalszego biegu, to wskazać należy, że pełnomocnik nie wykonał zarządzenia nawet w zakresie dostarczenia do Trybunału Konstytucyjnego kserokopii pism autorstwa skarżącego.
W kolejnym piśmie procesowym nadesłanym 6 czerwca 2008 r. (po siedmiodniowym terminie na uzupełnienie braków) pełnomocnik skarżącego nadesłał część z brakujących dokumentów, ponownie nie załączając kopii wniosku skarżącego skierowanego do Sądu Rejonowego w Lublinie w przedmiocie ustanowienia pełnomocnika z urzędu do sporządzenia i wniesienia skargi konstytucyjnej. Dopiero dzięki informacjom uzyskanym w Sądzie Rejonowym w Lublinie możliwe było zbadanie przesłanki wniesienia skargi konstytucyjnej w terminie i w rezultacie stwierdzenie uchybienia w tym zakresie.
Zważywszy na fakt, iż termin do wniesienia skargi konstytucyjnej jako termin materialny jest terminem zawitym i nie podlega przywróceniu, złożony przez skarżącego wniosek o przywrócenie terminu do wniesienia skargi konstytucyjnej należało pozostawić bez rozpoznania.

Mając na względzie powyższe okoliczności, Trybunał Konstytucyjny postanowił jak w sentencji.