Ts 238/07
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Dodatkowe informacje:
-
Sprawy przywołane w treści orzeczenia:
Pełny tekst orzeczenia
166/4/B/2008
POSTANOWIENIE
z dnia 12 czerwca 2008 r.
Sygn. akt Ts 238/07
Trybunał Konstytucyjny w składzie:
Mirosław Wyrzykowski,
po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej Andrzeja Glińskiego o zbadanie zgodności:
art. 4241 § 1 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296, ze zm.) z art. 2, art. 45 ust. 1 oraz art. 77 ust. 1 i 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,
p o s t a n a w i a:
odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.
UZASADNIENIE
Skarżący wniósł do Trybunału Konstytucyjnego w dniu 11 października 2007 r. skargę konstytucyjną, w której domaga się zbadania zgodności art. 4241 § 1 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296, ze zm.; dalej: k.p.c.) z art. 2, art. 45 ust. 1 oraz art. 77 ust. 1 i 2 Konstytucji.
Zakwestionowany przepis przewiduje, że skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia może zostać wniesiona do Sądu Najwyższego od prawomocnego orzeczenia sądu drugiej instancji kończącego postępowanie w sprawie. Naruszenia wywiedzionych z art. 2 Konstytucji zasad państwa prawnego i przyzwoitej legislacji skarżący upatruje w sprzeczności pomiędzy treścią zaskarżonej normy i art. 4171 § 2 zd. 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93, ze zm.; dalej: k.c.). W jego ocenie art. 4171 § 2 k.c. spełnia standardy konstytucyjne, przewidując możliwość domagania się odszkodowania od Skarbu Państwa w przypadku stwierdzenia niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia, podczas gdy zakwestionowany art. 4241 § 1 k.p.c. wprowadza dodatkowe przesłanki, które musi spełniać prawomocne orzeczenie, polegające na tym, że musi ono kończyć postępowanie w sprawie oraz zostać wydane przez sąd drugiej instancji. Skarżący uważa za niezgodne z Konstytucją obydwa dodatkowe wymogi; w szczególności zaś podnosi, iż brak racjonalnych powodów dla wyłączenia dopuszczalności wniesienia skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem od prawomocnego orzeczenia niekończącego postępowania w sprawie, ponieważ jego wydanie może wyrządzić obywatelowi szkodę tak samo, jak orzeczenie kończące postępowanie w sprawie. Okoliczność ta przesądza także o naruszeniu prawa do naprawienia szkody wyrządzonej niezgodnym z prawem działaniem władzy publicznej, zagwarantowanego w art. 77 ust. 1 Konstytucji. Regulacja ta jest bowiem, jak określa skarżący, martwa w odniesieniu do orzeczeń niekończących postępowania w sprawie, w stosunku do których nie jest możliwe uzyskanie orzeczenia o jego niezgodności z prawem, mającego charakter prejudykatu dla dalszego postępowania w przedmiocie odszkodowania od Skarbu Państwa. W ocenie skarżącego regulacja ta narusza zarówno art. 45 ust. 1, jak i art. 77 ust. 2 Konstytucji przez uniemożliwienie rozpoznania przez sąd sprawy – zgodności z prawem prawomocnego orzeczenia – poddanej jego kognicji na podstawie art. 4171 § 2 k.c.
Skargę konstytucyjną skarżący wniósł w konsekwencji odrzucenia przez Sąd Najwyższy, postanowieniem z 26 kwietnia 2007 r. (sygn. akt III CNP 67/06), jego skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego postanowienia Sądu Okręgowego w Krakowie z 10 października 2006 r. (sygn. akt II Cz 2015/05). Przedmiotowe postanowienie dotyczyło ustalenia wysokości kosztów postępowania egzekucyjnego; Sąd Najwyższy uznał, że nie ma ono charakteru postanowienia kończącego postępowanie w sprawie, nie można bowiem odmiennie oceniać rozstrzygnięcia o kosztach w zależności od tego, czy zostaje ono wydane w postępowaniu rozpoznawczym, czy też w postępowaniu egzekucyjnym.
Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:
Kontrola zgodności aktów normatywnych z Konstytucją sprawowana przez Trybunał Konstytucyjny ma na celu eliminację z systemu prawa norm sprzecznych z normami systemowo wyższymi, w szczególności – z Konstytucją. Dlatego też wydanie orzeczenia w sprawie zgodności danego przepisu z Konstytucją staje się zbędne w sytuacji, w której Trybunał orzekł już wcześniej o jego niekonstytucyjności i po publikacji orzeczenia Trybunału utraci on moc obowiązującą. Potwierdza to regulacja zawarta w art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK).
W ocenie Trybunału zarzuty zawarte w niniejszej skardze konstytucyjnej pokrywają się z okolicznościami sprawy SK 77/06, zakończonej wydaniem przez Trybunał Konstytucyjny wyroku z 1 kwietnia 2008 r. (OTK ZU nr 3/A/2008, poz. 39), zgodnie z którym „art. 4241 § 1 i 2 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296, ze zm.), w części obejmującej słowa »kończącego postępowanie w sprawie«, jest niezgodny z art. 32 ust. 1 i art. 77 ust. 1 i 2 Konstytucji”. Przyczynę odrzucenia skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia w sprawie skarżącego stanowił właśnie uznany za niezgodny z Konstytucją zwrot zawarty w zaskarżonym przepisie. Nie zachodzi w tej sytuacji potrzeba ponownego badania tego samego zagadnienia. Po publikacji sentencji wyroku w Dzienniku Ustaw skarżący może skorzystać z instytucji wznowienia postępowania zakończonego wydaniem postanowienia na podstawie zaskarżonej normy (art. 4011 k.p.c.).
Oceny tej nie zmieniają zarzuty naruszenia art. 2 i art. 45 ust. 1 Konstytucji. Uchylenie zaskarżonego przepisu na podstawie wyroku Trybunału Konstytucyjnego eliminuje niezgodną z Konstytucją normę z systemu, dlatego też dalsze badanie jej zgodności z Konstytucją nie może już prowadzić do osiągnięcia celu postępowania przez Trybunałem.
W odniesieniu do zarzutów obejmujących zwrot „orzeczenia sądu drugiej instancji” Trybunał przypomina, że przedmiotem skargi konstytucyjnej w rozumieniu art. 79 ust. 1 Konstytucji może być tylko taki przepis, którego zastosowanie w sprawie skarżącego, zakończonej wydaniem ostatecznego orzeczenia przez sąd lub organ administracji, doprowadziło do naruszenia konstytucyjnych praw lub wolności. Dołączone do skargi konstytucyjnej postanowienie Sądu Najwyższego oparte zostało wyłącznie na przesłance orzeczenia kończącego postępowanie w sprawie, przedmiotu orzekania Sądu Najwyższego nie stanowiło natomiast zagadnienie, który sąd (jakiej instancji) wydał zaskarżone skargą o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocne orzeczenie. Okoliczności sprawy przedstawione przez skarżącego wskazują również, że kwestionowane przez niego orzeczenie wydane zostało przez Sąd Okręgowy w Krakowie, działający jako sąd drugiej instancji, tym bardziej zatem w przedmiotowym postępowaniu przed Sądem Najwyższym nie mogły powstać konkretne wątpliwości co do konstytucyjności przesłanki wydania orzeczenia przez sąd drugiej instancji zawartej w art. 4241 § 1 k.p.c. Tym samym nie jest spełniona przesłanka skargi konstytucyjnej wynikająca z art. 79 ust. 1 Konstytucji i zasadna jest odmowa nadania jej dalszego biegu.
Biorąc powyższe okoliczności pod uwagę, orzeczono jak w sentencji.
POSTANOWIENIE
z dnia 12 czerwca 2008 r.
Sygn. akt Ts 238/07
Trybunał Konstytucyjny w składzie:
Mirosław Wyrzykowski,
po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej Andrzeja Glińskiego o zbadanie zgodności:
art. 4241 § 1 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296, ze zm.) z art. 2, art. 45 ust. 1 oraz art. 77 ust. 1 i 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,
p o s t a n a w i a:
odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.
UZASADNIENIE
Skarżący wniósł do Trybunału Konstytucyjnego w dniu 11 października 2007 r. skargę konstytucyjną, w której domaga się zbadania zgodności art. 4241 § 1 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296, ze zm.; dalej: k.p.c.) z art. 2, art. 45 ust. 1 oraz art. 77 ust. 1 i 2 Konstytucji.
Zakwestionowany przepis przewiduje, że skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia może zostać wniesiona do Sądu Najwyższego od prawomocnego orzeczenia sądu drugiej instancji kończącego postępowanie w sprawie. Naruszenia wywiedzionych z art. 2 Konstytucji zasad państwa prawnego i przyzwoitej legislacji skarżący upatruje w sprzeczności pomiędzy treścią zaskarżonej normy i art. 4171 § 2 zd. 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93, ze zm.; dalej: k.c.). W jego ocenie art. 4171 § 2 k.c. spełnia standardy konstytucyjne, przewidując możliwość domagania się odszkodowania od Skarbu Państwa w przypadku stwierdzenia niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia, podczas gdy zakwestionowany art. 4241 § 1 k.p.c. wprowadza dodatkowe przesłanki, które musi spełniać prawomocne orzeczenie, polegające na tym, że musi ono kończyć postępowanie w sprawie oraz zostać wydane przez sąd drugiej instancji. Skarżący uważa za niezgodne z Konstytucją obydwa dodatkowe wymogi; w szczególności zaś podnosi, iż brak racjonalnych powodów dla wyłączenia dopuszczalności wniesienia skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem od prawomocnego orzeczenia niekończącego postępowania w sprawie, ponieważ jego wydanie może wyrządzić obywatelowi szkodę tak samo, jak orzeczenie kończące postępowanie w sprawie. Okoliczność ta przesądza także o naruszeniu prawa do naprawienia szkody wyrządzonej niezgodnym z prawem działaniem władzy publicznej, zagwarantowanego w art. 77 ust. 1 Konstytucji. Regulacja ta jest bowiem, jak określa skarżący, martwa w odniesieniu do orzeczeń niekończących postępowania w sprawie, w stosunku do których nie jest możliwe uzyskanie orzeczenia o jego niezgodności z prawem, mającego charakter prejudykatu dla dalszego postępowania w przedmiocie odszkodowania od Skarbu Państwa. W ocenie skarżącego regulacja ta narusza zarówno art. 45 ust. 1, jak i art. 77 ust. 2 Konstytucji przez uniemożliwienie rozpoznania przez sąd sprawy – zgodności z prawem prawomocnego orzeczenia – poddanej jego kognicji na podstawie art. 4171 § 2 k.c.
Skargę konstytucyjną skarżący wniósł w konsekwencji odrzucenia przez Sąd Najwyższy, postanowieniem z 26 kwietnia 2007 r. (sygn. akt III CNP 67/06), jego skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego postanowienia Sądu Okręgowego w Krakowie z 10 października 2006 r. (sygn. akt II Cz 2015/05). Przedmiotowe postanowienie dotyczyło ustalenia wysokości kosztów postępowania egzekucyjnego; Sąd Najwyższy uznał, że nie ma ono charakteru postanowienia kończącego postępowanie w sprawie, nie można bowiem odmiennie oceniać rozstrzygnięcia o kosztach w zależności od tego, czy zostaje ono wydane w postępowaniu rozpoznawczym, czy też w postępowaniu egzekucyjnym.
Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:
Kontrola zgodności aktów normatywnych z Konstytucją sprawowana przez Trybunał Konstytucyjny ma na celu eliminację z systemu prawa norm sprzecznych z normami systemowo wyższymi, w szczególności – z Konstytucją. Dlatego też wydanie orzeczenia w sprawie zgodności danego przepisu z Konstytucją staje się zbędne w sytuacji, w której Trybunał orzekł już wcześniej o jego niekonstytucyjności i po publikacji orzeczenia Trybunału utraci on moc obowiązującą. Potwierdza to regulacja zawarta w art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK).
W ocenie Trybunału zarzuty zawarte w niniejszej skardze konstytucyjnej pokrywają się z okolicznościami sprawy SK 77/06, zakończonej wydaniem przez Trybunał Konstytucyjny wyroku z 1 kwietnia 2008 r. (OTK ZU nr 3/A/2008, poz. 39), zgodnie z którym „art. 4241 § 1 i 2 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296, ze zm.), w części obejmującej słowa »kończącego postępowanie w sprawie«, jest niezgodny z art. 32 ust. 1 i art. 77 ust. 1 i 2 Konstytucji”. Przyczynę odrzucenia skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia w sprawie skarżącego stanowił właśnie uznany za niezgodny z Konstytucją zwrot zawarty w zaskarżonym przepisie. Nie zachodzi w tej sytuacji potrzeba ponownego badania tego samego zagadnienia. Po publikacji sentencji wyroku w Dzienniku Ustaw skarżący może skorzystać z instytucji wznowienia postępowania zakończonego wydaniem postanowienia na podstawie zaskarżonej normy (art. 4011 k.p.c.).
Oceny tej nie zmieniają zarzuty naruszenia art. 2 i art. 45 ust. 1 Konstytucji. Uchylenie zaskarżonego przepisu na podstawie wyroku Trybunału Konstytucyjnego eliminuje niezgodną z Konstytucją normę z systemu, dlatego też dalsze badanie jej zgodności z Konstytucją nie może już prowadzić do osiągnięcia celu postępowania przez Trybunałem.
W odniesieniu do zarzutów obejmujących zwrot „orzeczenia sądu drugiej instancji” Trybunał przypomina, że przedmiotem skargi konstytucyjnej w rozumieniu art. 79 ust. 1 Konstytucji może być tylko taki przepis, którego zastosowanie w sprawie skarżącego, zakończonej wydaniem ostatecznego orzeczenia przez sąd lub organ administracji, doprowadziło do naruszenia konstytucyjnych praw lub wolności. Dołączone do skargi konstytucyjnej postanowienie Sądu Najwyższego oparte zostało wyłącznie na przesłance orzeczenia kończącego postępowanie w sprawie, przedmiotu orzekania Sądu Najwyższego nie stanowiło natomiast zagadnienie, który sąd (jakiej instancji) wydał zaskarżone skargą o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocne orzeczenie. Okoliczności sprawy przedstawione przez skarżącego wskazują również, że kwestionowane przez niego orzeczenie wydane zostało przez Sąd Okręgowy w Krakowie, działający jako sąd drugiej instancji, tym bardziej zatem w przedmiotowym postępowaniu przed Sądem Najwyższym nie mogły powstać konkretne wątpliwości co do konstytucyjności przesłanki wydania orzeczenia przez sąd drugiej instancji zawartej w art. 4241 § 1 k.p.c. Tym samym nie jest spełniona przesłanka skargi konstytucyjnej wynikająca z art. 79 ust. 1 Konstytucji i zasadna jest odmowa nadania jej dalszego biegu.
Biorąc powyższe okoliczności pod uwagę, orzeczono jak w sentencji.