Pełny tekst orzeczenia

302/4/B/2009

POSTANOWIENIE
z dnia 31 grudnia 2008 r.
Sygn. akt Ts 276/08

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Andrzej Rzepliński

po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej Jana O. w sprawie zgodności:
1) § 50 ust. 4 pkt 1 lit. a rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 grudnia 1999 r. w sprawie wykonywania niektórych przepisów ustawy o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym (Dz. U. Nr 109, poz. 1245, ze zm.) oraz
2) § 48 ust. 4 pkt 1 lit. a rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 marca 2002 r. w sprawie wykonywania niektórych przepisów ustawy o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym (Dz. U. Nr 27, poz. 268, ze zm.) z
art. 64 ust. 1 i 3 w zw. z art. 31 ust. 3, art. 2, art. 84, art. 92 ust. 1 oraz art. 217 Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej,

p o s t a n a w i a:

odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.

UZASADNIENIE

W skardze konstytucyjnej złożonej do Trybunału Konstytucyjnego 3 września 2008 r. zarzucono, że § 50 ust. 4 pkt 1 lit. a rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 grudnia 1999 r. w sprawie wykonywania niektórych przepisów ustawy o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym (Dz. U. Nr 109, poz. 1245, ze zm.) oraz § 48 ust. 4 pkt 1 lit. a rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 marca 2002 r. w sprawie wykonywania niektórych przepisów ustawy o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym (Dz. U. Nr 27, poz. 268, ze zm.) są niezgodne z art. 64 ust. 1 i 3 w zw. z art. 31 ust. 3, art. 2, art. 84, art. 92 ust. 1 oraz art. 217 Konstytucji w zakresie, w jakim uniemożliwiają obniżenie podatku należnego oraz zwrot różnicy podatku lub zwrot podatku naliczonego. Zarazem wobec przekroczenia trzymiesięcznego terminu do wniesienia skargi konstytucyjnej, skarżący wniósł o jego przywrócenie, powołując się na art. 168 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296, ze zm.; dalej: k.p.c.).
Skarżący w dniu 6 kwietnia 2008 r. złożył wniosek o ustanowienie dla niego pełnomocnika z urzędu. W rozpoznaniu tego wniosku Sąd Rejonowy dla Warszawy Mokotowa orzeczeniem z 21 maja 2008 r. (sygn. akt I Co 362/08) postanowił ustanowić dla skarżącego pełnomocnika z urzędu, którym Okręgowa Rada Adwokacka w Warszawie wyznaczyła adw. Jadwigę Templin-Ratajczyk. Wyżej wymieniona stwierdziła brak podstaw do wniesienia skargi konstytucyjnej. Skarżący zwrócił się do Okręgowej Rady Adwokackiej o ustanowienie drugiego pełnomocnika w osobie adw. Dariusza Wasylkowskiego, który 27 sierpnia 2008 r. został poinformowany o wyznaczeniu go pełnomocnikiem z urzędu. Zdaniem skarżącego wniosek o przywrócenie terminu uzasadniony jest faktem, że uchybienie wynika z przyczyn od skarżącego całkowicie niezależnych, jakimi było trwające postępowanie o ustanowienie pełnomocnika z urzędu celem sporządzenia skargi konstytucyjnej, jak również wydanie przez pierwszego pełnomocnika negatywnej opinii w przedmiocie istnienia podstaw do wniesienia skargi konstytucyjnej. Skarżący podnosi, że skoro pismo z ORA wpłynęło do drugiego pełnomocnika 27 sierpnia 2008 r., to tygodniowy termin do dokonania czynności w postaci wniesienia skargi konstytucyjnej od daty ustania przyczyny uchybienia terminu, tzn. braku pełnomocnika do sporządzenia skargi, został dochowany poprzez złożenie niniejszej skargi konstytucyjnej w dniu 3 września 2008 r.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

1. Odmowa nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej jest uzasadniona brakiem podstaw dla przywrócenia terminu do wniesienia skargi konstytucyjnej. Problematyka wykładni art. 48 ust. 2 ustawy o TK stanowiła wielokrotnie przedmiot orzeczeń Trybunału prowadzących do ugruntowania wykładni, w myśl której przepis ten przewiduje zawieszenie biegu terminu do złożenia skargi konstytucyjnej w rozumieniu art. 121 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93, ze zm.). Termin ten przewidziany jest bowiem dla skarżącego, a nie dla jego pełnomocnika, niezależnie od tego, czy pochodzi on z wyboru skarżącego, czy też został ustanowiony z urzędu. Na samym skarżącym spoczywa obowiązek zadbania o udzielenie pełnomocnictwa lub złożenie wniosku o ustanowienie pełnomocnika z urzędu w czasie pozwalającym na terminowe złożenie skargi konstytucyjnej. Zawieszenie biegu terminu na czas trwania postępowania w sprawie o ustanowienie pełnomocnika z urzędu uzasadnione jest zaś tym, że skarżący nie może ponosić negatywnych konsekwencji niemożności uiszczenia kosztów zastępstwa procesowego wynikających z upływu czasu koniecznego do rozpatrzenia jego wniosku przez sąd. Jednak ani względy racjonalne, ani też celowościowe nie przemawiają za wydłużeniem tego terminu na bliżej nieoznaczony czas.

2. Z ustaleń poczynionych przez Trybunał Konstytucyjny wynika, że 7 stycznia 2008 r. doręczono skarżącemu wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 29 listopada 2007 r. (sygn. akt I FSK 1459/06). Od tej daty zaczął biec trzymiesięczny termin dla sporządzenia i wniesienia skargi do Trybunału Konstytucyjnego. Upływ tego terminu przypada na dzień 7 kwietnia 2008 r., natomiast skarżący złożył wniosek o ustanowienie pełnomocnika z urzędu dopiero 6 kwietnia 2008 r., a więc dzień przed upływem trzymiesięcznego terminu, o którym mowa w art. 46 ust. 1 w zw. z art. 48 ust. 2 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK). Od momentu doręczenia pierwszemu pełnomocnikowi uchwały ORA o ustanowieniu go pełnomocnikiem z urzędu celem sporządzenia skargi konstytucyjnej pozostał jeden dzień na sporządzenie i wniesienie skargi do Trybunału Konstytucyjnego.

3. Pierwszy pełnomocnik pismem z 20 czerwca 2008 r. stwierdził, że nie widzi podstaw do wniesienia skargi konstytucyjnej. W związku z powyższym skarżący wystąpił do sądu o ustanowienie drugiego pełnomocnika w osobie mec. Dariusza Wasylkowskiego, ze względu na fakt, że zna całą historię sprawy, gdyż był pełnomocnikiem skarżącego od momentu wniesienia skargi na decyzję Dyrektora Izby Skarbowej do Sądu Administracyjnego. Pismo z Okręgowej Rady Adwokackiej o wyznaczeniu wyżej wymienionego adwokata jako pełnomocnika z urzędu do zbadania podstaw wniesienia skargi konstytucyjnej, doręczono mec. Dariuszowi Wasylkowskiemu 27 sierpnia 2008 r. W uzasadnieniu wniosku o przywrócenie terminu do wniesienia skargi konstytucyjnej pełnomocnik skarżącego pisze, że ponieważ pismo z ORA wpłynęło do niego 27 sierpnia 2008 r., to tygodniowy termin (określony w art. 168 w zw. z art. 169 k.p.c.) do dokonania czynności w postaci wniesienia skargi konstytucyjnej od daty ustania przyczyny uchybienia terminu, tzn. braku pełnomocnika do sporządzenia skargi konstytucyjnej, został dochowany poprzez złożenie niniejszej skargi w dniu 3 września 2008 r.

4. W przekonaniu wnoszącego skargę, od momentu złożenia wniosku o ustanowienie pierwszego pełnomocnika z urzędu (6 kwietnia 2008 r.), do momentu doręczenia drugiemu mecenasowi (adw. Dariuszowi Wasylkowskiemu) pisma z ORA o ustanowieniu go zastępcą procesowym – trzymiesięczny termin dla sporządzenia i wniesienia skargi do Trybunału Konstytucyjnego był zawieszony.

5. Zdaniem Trybunału Konstytucyjnego proponowana przez pełnomocnika skarżącego interpretacja art. 48 ust. 2 zdanie drugie ustawy o TK prowadziłaby do niczym nieuzasadnionego zróżnicowania sytuacji prawnej osób, które samodzielnie ustanowiły pełnomocnika do sporządzenia skargi konstytucyjnej w stosunku do tych, które zwróciły się o udzielenie im pomocy prawnej z urzędu. Termin, o którym mowa w art. 46 ust. 1 ustawy o TK ma charakter materialny i – co wielokrotnie podkreślano w orzecznictwie – jego przywrócenie nie jest możliwe (por. postanowienia TK z: 20 marca 2001 r., Ts 130/00, OTK ZU nr 3/2001, poz. 66; 11 lipca 2000 r., Ts 53/00, OTK ZU nr 6/2000, poz. 232; 28 listopada 2000 r., Ts 98/00, OTK ZU nr 6/2001, poz. 180). Sporządzenie skargi konstytucyjnej wymaga niewątpliwie odpowiedniej wiedzy prawniczej, zapoznania się z przedstawionym stanem faktycznym i prawnym, a zatem wymaga określonych ram czasowych. Dlatego też ustawodawca zdecydował się wprowadzić w art. 48 ust. 1 ustawy o TK wymóg sporządzenia skargi przez osobę mającą odpowiednie kwalifikacje, czyli adwokata lub radcę prawnego. Ponadto, trzymiesięczny termin do sporządzenia i wniesienia skargi konstytucyjnej ma na celu zdyscyplinowanie skarżących do możliwie rychłego – od momentu doręczenia ostatecznego orzeczenia – wystąpienia do Sądu Rejonowego o ustanowienie pełnomocnika z urzędu. Przyjęcie odmiennego rozumienia analizowanego przepisu mogłoby także prowadzić do nieuzasadnionego uprzywilejowania tych skarżących, którzy bezpodstawnie nadużywaliby możliwości przewidzianej w art. 48 ustawy o TK (por. postanowienie TK z 19 lipca 2007 r., Ts 208/05, OTK ZU nr 4/B/2007, poz. 161).

Ze względu na złożenie niniejszej skargi konstytucyjnej z przekroczeniem trzymiesięcznego terminu, na podstawie art. 46 ust. 1, art. 49 oraz art. 36 ust. 3 ustawy o TK, należało orzec jak w sentencji.