Ts 163/08
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Dodatkowe informacje:
Pełny tekst orzeczenia
POSTANOWIENIE
z dnia 30 czerwca 2009 r.
Sygn. akt Ts 163/08
Trybunał Konstytucyjny w składzie:
Marek Kotlinowski,
po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej Jana Arenta o zbadanie zgodności:
art. 1302 § 3 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296, ze zm.) z art. 32 ust. 1, art. 45 ust. 1, art. 77 ust. 2 i art. 78 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,
p o s t a n a w i a:
odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.
UZASADNIENIE
Skarżący wniósł do Trybunału Konstytucyjnego 20 maja 2008 r. skargę konstytucyjną, w której zarzucił, że art. 1302 § 3 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296, ze zm.; dalej: k.p.c.) jest sprzeczny z art. 32 ust. 1, art. 45 ust. 1, art. 77 ust. 2 i art. 78 Konstytucji. Zgodnie z zaskarżonym przepisem sąd odrzuca bez wezwania o uiszczenie opłaty pismo wniesione przez adwokata, radcę prawnego lub rzecznika patentowego środki odwoławcze lub środki zaskarżenia (apelację, zażalenie, skargę kasacyjną, skargę o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia, sprzeciw od wyroku zaocznego, zarzuty od nakazu zapłaty, skargę na orzeczenie referendarza sądowego) podlegające opłacie w wysokości stałej lub stosunkowej obliczonej od wskazanej przez stronę wartości przedmiotu zaskarżenia. W ocenie skarżącego został on, na podstawie cytowanego przepisu, pozbawiony prawa do sprawiedliwego i jawnego rozpatrzenia sprawy, a nadto do zaskarżania orzeczeń, z uwagi na nieopłacenie skargi kasacyjnej przez pełnomocnika ustanowionego z urzędu. Przepis ten narusza – jego zdaniem – zasadę, zgodnie z którą wszyscy są wobec prawa równi i dyskryminuje grupę obywateli, w tym skarżącego, ustanawiając bezwzględną przesłankę odrzucenia bez wzywania o uiszczenie opłaty pisma, środków odwoławczych lub środków zaskarżenia wniesionych przez profesjonalnych pełnomocników. Ta sama okoliczność decyduje, jak podkreśla skarżący, o zamknięciu drogi do sądu (art. 77 ust. 2 oraz art. 45 ust. 1 Konstytucji). Uzasadniając naruszenie prawa do równego traktowania, skarżący wskazuje, że zaskarżona norma dzieli obywateli na dwie kategorie: korzystających z pomocy profesjonalnego pełnomocnika i prowadzących samodzielnie swoje sprawy, uprzywilejowując przy tym tę ostatnią grupę przez przyznanie tylko jej możliwości usunięcia braków formalnych pisma po wezwaniu w tym przedmiocie.
Skarżący wniósł skargę konstytucyjną w związku z odrzuceniem jego skargi kasacyjnej postanowieniem Sądu Okręgowego w Koninie z 22 sierpnia 2007 r. (sygn. akt III Pa 19/07) ze względu na brak wniesienia przez pełnomocnika skarżącego opłaty podstawowej określonej w art. 35 § 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. Nr 167, poz. 1398, ze zm.; dalej: u.k.s.c.). Zażalenie na to postanowienie zostało oddalone postanowieniem Sądu Najwyższego z 14 stycznia 2008 r. (sygn. akt II PZ 60/07).
Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:
Zaskarżony w niniejszej skardze konstytucyjnej art. 1302 § 3 k.p.c. stanowił przedmiot oceny Trybunału w sprawie SK 33/07 (wyrok TK z 17 listopada 2008 r., SK 33/07, OTK ZU nr 9/A/2008, poz. 154). Trybunał wyraził w nim jednoznaczne stanowisko, stanowiące kontynuację dotychczasowego orzecznictwa, w myśl którego nałożenie surowszych sankcji na strony postępowania zastępowane przez profesjonalnych pełnomocników – w aspekcie zasad wnoszenia opłat sądowych – nie może być traktowane jako nadmierny rygoryzm i w konsekwencji nie stanowi naruszenia prawa do sądu (art. 45 ust. 1 Konstytucji) ani prawa do zaskarżania orzeczeń wydanych w I instancji (art. 78 Konstytucji), ani też nie zamyka drogi sądowej dochodzenia naruszonych praw lub wolności (art. 77 ust. 2 Konstytucji). Na tej podstawie Trybunał uznał, że art. 1302 § 3 k.p.c. w zakresie, w jakim przewiduje, że sąd odrzuca nieopłaconą apelację wniesioną przez adwokata, radcę prawnego lub rzecznika patentowego, bez uprzedniego wezwania do uiszczenia należnej opłaty, jest zgodny z art. 2, art. 45 ust. 1, art. 77 ust. 2 i art. 78 Konstytucji. Ocena ta została również podtrzymana w uzasadnieniu wyroku Trybunału w sprawie P 87/08 (wyrok z 28 maja 2009 r., P 87/08, OTK ZU nr 5/A/2009, poz. 72.). Trybunał uznał w nim, że również w sytuacji, gdy z surową sankcją, wynikającą z braku uiszczenia prawidłowej opłaty, spotyka się zażalenie wniesione przez profesjonalnego pełnomocnika, nie dochodzi do naruszenia konstytucyjnego prawa do sądu ani prawa do zaskarżania orzeczeń wydanych w I instancji.
Argumenty przedstawione przez skarżącego w niniejszej skardze konstytucyjnej pokrywają się z zarzutem niezgodności z Konstytucją postawionym w rozpatrywanych powyżej sprawach. Powoduje to, że nie rodzą one wątpliwości konstytucyjnych, co w konsekwencji prowadzi do spełnienia się negatywnej przesłanki nadania skardze dalszego biegu, polegającej na jej oczywistej bezzasadności. Stanowiska tego nie podważa wskazanie przez skarżącego jako dodatkowego wzorca kontroli również art. 32 Konstytucji. Zarzut naruszenia zasady równości (art. 32 Konstytucji) skarżący podnosi bowiem w odniesieniu do odmiennego traktowania stron postępowania zastępowanych przez profesjonalnych pełnomocników i działających osobiście. W ocenie Trybunału takie stanowisko nie wprowadza istotnego novum, a stanowi jedynie odmienny sposób określenia tego samego zarzutu, który został już rozstrzygnięty przez Trybunał w przywołanych powyżej sprawach.
Odmiennej oceny nie może uzasadniać okoliczność, że skarżący sformułował niniejszą skargę konstytucyjną w związku z odrzuceniem skargi kasacyjnej wniesionej w jego imieniu przez profesjonalnego pełnomocnika. Trybunał konsekwentnie prezentuje bowiem stanowisko, w myśl którego Konstytucja nie obejmuje ochroną prawa do rozpoznania sprawy w trzeciej instancji (por. wyroki TK z: 10 lipca 2000 r., SK 12/99, OTK ZU nr 5/2000, poz. 143; 6 października 2004 r., SK 23/02, OTK ZU nr 9/A/2004, poz. 89 i 31 marca 2005 r., SK 26/02, OTK ZU nr 3/A/2005, poz. 29). Jeżeli zatem nie stanowi naruszenia prawa do sądu odrzucenie apelacji lub zażalenia, będących środkami służącymi realizacji prawa do zaskarżania orzeczeń wydanych w I instancji (wynikającego z art. 78 Konstytucji), ze względu na uchybienia w uiszczaniu opłat sądowych przez profesjonalnych pełnomocników, to tym bardziej wątpliwości co do zgodności takiej sankcji z Konstytucją nie powstają wówczas, gdy strona spotyka się z nią w postępowaniu wprowadzonym przez ustawodawcę do systemu sądownictwa ponad gwarancje konstytucyjne.
Z powyższych względów, na podstawie art. 36 ust. 3 w zw. z art. 49 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.) należało odmówić skardze konstytucyjnej nadania dalszego biegu.
z dnia 30 czerwca 2009 r.
Sygn. akt Ts 163/08
Trybunał Konstytucyjny w składzie:
Marek Kotlinowski,
po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej Jana Arenta o zbadanie zgodności:
art. 1302 § 3 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296, ze zm.) z art. 32 ust. 1, art. 45 ust. 1, art. 77 ust. 2 i art. 78 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,
p o s t a n a w i a:
odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.
UZASADNIENIE
Skarżący wniósł do Trybunału Konstytucyjnego 20 maja 2008 r. skargę konstytucyjną, w której zarzucił, że art. 1302 § 3 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296, ze zm.; dalej: k.p.c.) jest sprzeczny z art. 32 ust. 1, art. 45 ust. 1, art. 77 ust. 2 i art. 78 Konstytucji. Zgodnie z zaskarżonym przepisem sąd odrzuca bez wezwania o uiszczenie opłaty pismo wniesione przez adwokata, radcę prawnego lub rzecznika patentowego środki odwoławcze lub środki zaskarżenia (apelację, zażalenie, skargę kasacyjną, skargę o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia, sprzeciw od wyroku zaocznego, zarzuty od nakazu zapłaty, skargę na orzeczenie referendarza sądowego) podlegające opłacie w wysokości stałej lub stosunkowej obliczonej od wskazanej przez stronę wartości przedmiotu zaskarżenia. W ocenie skarżącego został on, na podstawie cytowanego przepisu, pozbawiony prawa do sprawiedliwego i jawnego rozpatrzenia sprawy, a nadto do zaskarżania orzeczeń, z uwagi na nieopłacenie skargi kasacyjnej przez pełnomocnika ustanowionego z urzędu. Przepis ten narusza – jego zdaniem – zasadę, zgodnie z którą wszyscy są wobec prawa równi i dyskryminuje grupę obywateli, w tym skarżącego, ustanawiając bezwzględną przesłankę odrzucenia bez wzywania o uiszczenie opłaty pisma, środków odwoławczych lub środków zaskarżenia wniesionych przez profesjonalnych pełnomocników. Ta sama okoliczność decyduje, jak podkreśla skarżący, o zamknięciu drogi do sądu (art. 77 ust. 2 oraz art. 45 ust. 1 Konstytucji). Uzasadniając naruszenie prawa do równego traktowania, skarżący wskazuje, że zaskarżona norma dzieli obywateli na dwie kategorie: korzystających z pomocy profesjonalnego pełnomocnika i prowadzących samodzielnie swoje sprawy, uprzywilejowując przy tym tę ostatnią grupę przez przyznanie tylko jej możliwości usunięcia braków formalnych pisma po wezwaniu w tym przedmiocie.
Skarżący wniósł skargę konstytucyjną w związku z odrzuceniem jego skargi kasacyjnej postanowieniem Sądu Okręgowego w Koninie z 22 sierpnia 2007 r. (sygn. akt III Pa 19/07) ze względu na brak wniesienia przez pełnomocnika skarżącego opłaty podstawowej określonej w art. 35 § 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. Nr 167, poz. 1398, ze zm.; dalej: u.k.s.c.). Zażalenie na to postanowienie zostało oddalone postanowieniem Sądu Najwyższego z 14 stycznia 2008 r. (sygn. akt II PZ 60/07).
Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:
Zaskarżony w niniejszej skardze konstytucyjnej art. 1302 § 3 k.p.c. stanowił przedmiot oceny Trybunału w sprawie SK 33/07 (wyrok TK z 17 listopada 2008 r., SK 33/07, OTK ZU nr 9/A/2008, poz. 154). Trybunał wyraził w nim jednoznaczne stanowisko, stanowiące kontynuację dotychczasowego orzecznictwa, w myśl którego nałożenie surowszych sankcji na strony postępowania zastępowane przez profesjonalnych pełnomocników – w aspekcie zasad wnoszenia opłat sądowych – nie może być traktowane jako nadmierny rygoryzm i w konsekwencji nie stanowi naruszenia prawa do sądu (art. 45 ust. 1 Konstytucji) ani prawa do zaskarżania orzeczeń wydanych w I instancji (art. 78 Konstytucji), ani też nie zamyka drogi sądowej dochodzenia naruszonych praw lub wolności (art. 77 ust. 2 Konstytucji). Na tej podstawie Trybunał uznał, że art. 1302 § 3 k.p.c. w zakresie, w jakim przewiduje, że sąd odrzuca nieopłaconą apelację wniesioną przez adwokata, radcę prawnego lub rzecznika patentowego, bez uprzedniego wezwania do uiszczenia należnej opłaty, jest zgodny z art. 2, art. 45 ust. 1, art. 77 ust. 2 i art. 78 Konstytucji. Ocena ta została również podtrzymana w uzasadnieniu wyroku Trybunału w sprawie P 87/08 (wyrok z 28 maja 2009 r., P 87/08, OTK ZU nr 5/A/2009, poz. 72.). Trybunał uznał w nim, że również w sytuacji, gdy z surową sankcją, wynikającą z braku uiszczenia prawidłowej opłaty, spotyka się zażalenie wniesione przez profesjonalnego pełnomocnika, nie dochodzi do naruszenia konstytucyjnego prawa do sądu ani prawa do zaskarżania orzeczeń wydanych w I instancji.
Argumenty przedstawione przez skarżącego w niniejszej skardze konstytucyjnej pokrywają się z zarzutem niezgodności z Konstytucją postawionym w rozpatrywanych powyżej sprawach. Powoduje to, że nie rodzą one wątpliwości konstytucyjnych, co w konsekwencji prowadzi do spełnienia się negatywnej przesłanki nadania skardze dalszego biegu, polegającej na jej oczywistej bezzasadności. Stanowiska tego nie podważa wskazanie przez skarżącego jako dodatkowego wzorca kontroli również art. 32 Konstytucji. Zarzut naruszenia zasady równości (art. 32 Konstytucji) skarżący podnosi bowiem w odniesieniu do odmiennego traktowania stron postępowania zastępowanych przez profesjonalnych pełnomocników i działających osobiście. W ocenie Trybunału takie stanowisko nie wprowadza istotnego novum, a stanowi jedynie odmienny sposób określenia tego samego zarzutu, który został już rozstrzygnięty przez Trybunał w przywołanych powyżej sprawach.
Odmiennej oceny nie może uzasadniać okoliczność, że skarżący sformułował niniejszą skargę konstytucyjną w związku z odrzuceniem skargi kasacyjnej wniesionej w jego imieniu przez profesjonalnego pełnomocnika. Trybunał konsekwentnie prezentuje bowiem stanowisko, w myśl którego Konstytucja nie obejmuje ochroną prawa do rozpoznania sprawy w trzeciej instancji (por. wyroki TK z: 10 lipca 2000 r., SK 12/99, OTK ZU nr 5/2000, poz. 143; 6 października 2004 r., SK 23/02, OTK ZU nr 9/A/2004, poz. 89 i 31 marca 2005 r., SK 26/02, OTK ZU nr 3/A/2005, poz. 29). Jeżeli zatem nie stanowi naruszenia prawa do sądu odrzucenie apelacji lub zażalenia, będących środkami służącymi realizacji prawa do zaskarżania orzeczeń wydanych w I instancji (wynikającego z art. 78 Konstytucji), ze względu na uchybienia w uiszczaniu opłat sądowych przez profesjonalnych pełnomocników, to tym bardziej wątpliwości co do zgodności takiej sankcji z Konstytucją nie powstają wówczas, gdy strona spotyka się z nią w postępowaniu wprowadzonym przez ustawodawcę do systemu sądownictwa ponad gwarancje konstytucyjne.
Z powyższych względów, na podstawie art. 36 ust. 3 w zw. z art. 49 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.) należało odmówić skardze konstytucyjnej nadania dalszego biegu.