Pełny tekst orzeczenia

417/5/B/2009

POSTANOWIENIE
z dnia 29 października 2009 r.
Sygn. akt Ts 293/08

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Marek Mazurkiewicz – przewodniczący
Adam Jamróz – sprawozdawca
Marek Kotlinowski,

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 20 stycznia 2009 r. o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej Teresy M.,

p o s t a n a w i a:

nie uwzględnić zażalenia.


UZASADNIENIE

W skardze konstytucyjnej wniesionej do Trybunału Konstytucyjnego 19 września 2008 r. skarżąca zarzuciła, że art. 770 i art. 7701 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93, ze zm.; dalej: k.c.) są niezgodne z art. 2, art. 32 ust. 1, art. 31 ust. 3, art. 64 ust. 1 i 2 oraz art. 76 Konstytucji. W ocenie skarżącej zaskarżone przepisy – wskutek naruszenia zasad przyzwoitej legislacji – pozbawiają ją prawa do zaufania do państwa i pewności prawa oraz do jasnej i sprawiedliwiej społecznie regulacji. Ich zastosowanie w jej sprawie naruszyło również prawo do równości wobec prawa, ponieważ sytuacja konsumenta – nabywcy rzeczy ruchomej, obciążonej wadą prawną podlega, zdaniem skarżącej, niczym nieuzasadnionej zróżnicowanej ochronie w zależności od tego, czy nabywa rzecz ruchomą od sprzedawcy – komisanta, bądź sprzedawcy nie-komisanta. Skarżąca podniosła nadto, że uszczerbku doznało również prawo do ochrony prawa majątkowego – prawa do odszkodowania z tytułu nienależytego wykonania zobowiązania, tj. sprzedaży rzeczy obciążonej wadą prawną, mimo że za jego ograniczeniem nie przemawiają względy wymienione w art. 31 ust. 3 Konstytucji. Zastosowanie zaskarżonych przepisów prowadzi także do naruszenia prawa do ochrony skarżącej jako konsumentki przed nieuczciwymi praktykami przedsiębiorców, ponieważ pozbawia ją prawa do dochodzenia odszkodowania od sprzedawców – komisantów z tytułu sprzedaży rzeczy obciążonej wadą prawną, jeżeli sprzedawcy złożyli oświadczenie o wyłączeniu odpowiedzialności za wady prawne rzeczy. Argumenty wskazujące na naruszenie praw skarżącej przez regulację zawartą w art. 7701 k.c. skarżąca opiera na rozbieżności pomiędzy wykładnią tego przepisu postulowaną w doktrynie i interpretacją przyjętą przez sądy w jej sprawie.
Skarżąca wniosła skargę konstytucyjną w związku z postępowaniem, w którym domagała się zasądzenia na jej rzecz od komisanta – sprzedawcy kwoty pieniężnej w związku z wadą prawną nabytego przez nią samochodu. Jej powództwo zostało uwzględnione wyrokiem Sądu Rejonowego dla Warszawy – Woli w Warszawie z 23 listopada 2007 r. (sygn. akt II C 858/06). Na skutek apelacji pozwanego wyrok Sądu Rejonowego został wyrokiem Sądu Okręgowego w Warszawie z 16 września 2008 r. (sygn. akt V Ca 873/08) zmieniony w ten sposób, że Sąd oddalił powództwo skarżącej. Sąd ten wskazał, że w jego ocenie skarżąca nie zdołała wykazać, że pojazd był obciążony wadą prawną oraz że niezgodność ta występowała w chwili zakupu i dlatego też nie doszło do skutecznego odstąpienia przez skarżącą od umowy sprzedaży.
Postanowieniem z 20 stycznia 2009 r. Trybunał Konstytucyjny odmówił skardze konstytucyjnej nadania dalszego biegu. W ocenie Trybunału z uzasadnienia przedstawionego przez skarżącą wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie wynika jednoznacznie, że przyczyną oddalenia powództwa był fakt nieudowodnienia przez nią, że samochód dotknięty był wadą prawną istniejącą w chwili zawarcia umowy sprzedaży oraz że skutecznie odstąpiła ona od umowy sprzedaży. Trybunał wskazał także, że uwagi dotyczące zaskarżonych art. 770 i art. 7701 k.c. poczynione zostały przez ten sąd jedynie na marginesie i z wyraźnym zastrzeżeniem, że nie mają one znaczenia dla treści rozstrzygnięcia, a ich charakter jest jedynie teoretyczny. Tym samym nie można było w postępowaniu przez Trybunałem Konstytucyjnym uznać, że stanowiły one podstawę ostatecznego orzeczenia naruszającego prawa lub wolności skarżącej w rozumieniu art. 79 ust. 1 Konstytucji.
We wniesionym na powyższe postanowienie zażaleniu skarżąca zarzuciła naruszenie art. 36 ust. 3 w zw. z art. 49 i art. 47 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK) poprzez nieprawidłowe zastosowanie oraz wskazała, że w jej ocenie zaskarżone art. 770 i art. 7701 k.c. były stosowane przez Sąd Okręgowy w Warszawie przy wydawaniu orzeczenia z 16 maja 2008 r. (sygn. akt V Ca 873/08). Zdaniem skarżącej nie sposób jednoznacznie ustalić, które z zawartych w uzasadnieniu rozważań ma charakter teoretyczny, Sąd oceniał bowiem co najmniej dwie kwestie: czy w świetle art. 770 k.c. doszło do wyłączenia odpowiedzialności pozwanego za wady rzeczy sprzedanej oraz jakie mierniki staranności powinien zachować komisant do skutecznego wyłączenia odpowiedzialności w świetle orzecznictwa Sądu Najwyższego. Zastrzeżenie to, gdyby rozumieć je w ten sposób, że uwagi te nie mają znaczenia dla treści rozstrzygnięcia, pozostaje – jak wskazuje skarżąca – w rażącej sprzeczności z wcześniejszymi wywodami Sądu i nie wiadomo dlaczego w ogóle znalazły się w pisemnym uzasadnieniu.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Zażalenie nie zasługuje na uwzględnienie. Trybunał w niniejszym składzie podziela w pełni ustalenia przyjęte w zaskarżonym postanowieniu. Nie sposób, zdaniem Trybunału, przychylić się do wątpliwości skarżącej odnoszących się do znaczenia art. 770 i art. 7701 k.c. dla treści rozstrzygnięcia Sądu Okręgowego. Wyraźnie bowiem Sąd ten wskazał, że przywołane przez skarżącą w uzasadnieniu zażalenia kwestie mają charakter teoretyczny ze względu na to, że „nie została w sprawie niniejszej wykazana zasadnicza okoliczność, a mianowicie, że pojazd posiadał twierdzoną przez powódkę wadę świadczącą o niezgodności towaru w chwili zakupu oraz, że skutecznie odstąpiono w związku z tym od umowy”. W pozostałej części uzasadnienia Sąd wyjaśnił również szeroko, dlaczego – w jego ocenie – niezgodność ta nie występuje oraz dlaczego nie jest możliwe w świetle okoliczności faktycznych sprawy przyjęcie, że skarżąca złożyła konieczne dla skuteczności jej roszczenia odszkodowawczego oświadczenie o odstąpieniu od umowy sprzedaży. Z orzecznictwa Trybunału wynika zaś jednoznacznie, że nie każdy przepis przywołany przez sąd w uzasadnieniu orzeczenia wskazywanego jako ostateczne przez skarżącego może stanowić podstawę skargi konstytucyjnej. O normie będącej podstawą orzeczenia prowadzącego do naruszenia konstytucyjnych praw lub wolności skarżącego w rozumieniu art. 79 ust. 1 Konstytucji i art. 47 ust. 1 pkt 2 ustawy o TK można mówić jedynie wówczas, gdy jej nieobowiązywanie mogłoby prowadzić do wydania orzeczenia o treści odmiennej niż to, które stało się prawomocne w sprawie, w związku z którą została wniesiona skarga konstytucyjna (por. postanowienie TK z 21 września 2006 r., SK 23/04, OTK ZU nr 8/A/2006, poz. 116). W świetle uzasadnienia przedstawionego przez Sąd Okręgowy nie ulega wątpliwości, że w niniejszej sprawie taka sytuacja nie ma miejsca. Dopiero bowiem stwierdzenie, że przedmiot umowy sprzedaży jest dotknięty wadą istniejącą w chwili zawarcia umowy oraz złożenie oświadczenia o odstąpieniu od umowy otwiera drogę do analizy, czy komisant może wyłączyć swoją odpowiedzialność za występowanie tej wady. Skoro zaś – w świetle ustaleń Sądu Okręgowego, których Trybunał nie jest władny podważać, gdyż odnoszą się one do sfery faktycznej – skarżąca nie wykazała w postępowaniu, że samochód miał wadę prawną, to nawet w sytuacji uchylenia zaskarżonych art. 770 i art. 7701 k.c. nie mogłoby zapaść orzeczenie korzystne dla skarżącej.

Biorąc powyższe okoliczności pod uwagę, należało nie uwzględnić zażalenia wniesionego na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego o odmowie nadania niniejszej skardze konstytucyjnej dalszego biegu.