Pełny tekst orzeczenia

276/4/B/2010



POSTANOWIENIE

z dnia 1 lipca 2010 r.

Sygn. akt Ts 11/09



Trybunał Konstytucyjny w składzie:



Andrzej Rzepliński,



po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej Rabat Pomorze S.A. w sprawie zgodności:

art. 415 § 5 zdanie drugie ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks postępowania karnego (Dz. U. Nr 89, poz. 555, ze zm.) z art. 32 ust. 1 i art. 64 ust. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,



p o s t a n a w i a:



odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.



UZASADNIENIE



Spółka Rabat Pomorze S.A. (dalej: skarżąca) w skardze konstytucyjnej z 13 stycznia 2009 r. wniosła o zbadanie zgodności art. 415 § 5 zdanie drugie ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks postępowania karnego (Dz. U. Nr 89, poz. 555, ze zm.; dalej: k.p.k.) z art. 32 ust. 1 i art. 64 ust. 2 Konstytucji.

Skarga konstytucyjna sformułowana została w związku z następującym stanem faktycznym. Skarżąca uzyskała w postępowaniu cywilnym tytuł egzekucyjny przeciwko dłużnikowi – osobie fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą. Egzekucja z majątku dłużnika okazała się bezskuteczna, a wniosek o ogłoszenie upadłości został oddalony ze względu na brak możliwości pokrycia kosztów postępowania upadłościowego. Sąd Rejonowy w Cieszynie – Wydział II Karny wyrokiem z 20 marca 2008 r. (sygn. akt II K 700/07) uznał dłużnika za winnego popełnienia występku z art. 300 § 1 ustawy z 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny (Dz. U. Nr 88, poz. 553, ze zm.; dalej: k.k.) i skazał go na karę dwóch lat pozbawienia wolności, przy czym wykonanie kary zawiesił na okres próby wynoszący pięć lat. Udaremnienie zaspokojenia roszczeń dotyczyło licznych wierzycieli, w tym m.in. skarżącej, i polegało na zbyciu wartościowego składnika majątku za 30% wartości. Sąd I instancji nie uwzględnił wniosków pokrzywdzonych o orzeczenie na podstawie art. 46 k.k. obowiązku naprawienia szkody. Swoją decyzję uzasadnił tym, że wierzyciele mogli wystąpić ze skargą pauliańską i w ten sposób wzruszyć czynność prawną, która doprowadziła do ich pokrzywdzenia. Sąd Okręgowy w Bielsku-Białej – VII Wydział Karny w wyroku 31 lipca 2008 r. (sygn. akt VII Ka 439/08) utrzymał w mocy zaskarżony wyrok, uznając apelację skarżącej za oczywiście bezzasadną. W uzasadnieniu wskazał, że skarżąca uzyskała już jeden tytuł egzekucyjny w postępowaniu cywilnym, na podstawie którego prowadzone było postępowanie egzekucyjne, a wniosek w procesie karnym zmierza w istocie do uzyskania dodatkowego tytułu co do tego samego przedmiotu niewykonanego przez dłużnika zobowiązania.

Skargą konstytucyjną objęto art. 415 § 5 zdanie drugie k.p.k., który wyklucza orzeczenie na rzecz pokrzywdzonego nawiązki, obowiązku naprawienia szkody lub zadośćuczynienia za doznaną krzywdę, jeżeli roszczenie wynikające z popełnienia przestępstwa jest przedmiotem innego postępowania albo o roszczeniu tym prawomocnie orzeczono. W przekonaniu skarżącej wskazany przepis narusza konstytucyjne prawo do równej dla wszystkich ochrony własności i innych praw majątkowych (art. 64 ust. 2 Konstytucji), ponieważ uniemożliwia zobowiązanie oskarżonej do naprawienia szkody wyrządzonej skarżącej spółce.



Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:



1. Skarga konstytucyjna jest szczególnym środkiem ochrony konstytucyjnych wolności i praw. Ma ona gwarantować, że obowiązujące w systemie prawa akty normatywne nie będą stanowiły źródła ich naruszeń. W myśl art. 79 ust. 1 Konstytucji skarga konstytucyjna inicjuje procedurę, której celem jest zbadanie zgodności z Konstytucją przepisów stanowiących podstawę ostatecznego orzeczenia o prawach skarżącego. Przedmiot skargi konstytucyjnej determinuje wymogi formalne, których spełnienie jest konieczne do stwierdzenia jej dopuszczalności.



2. Objęty zaskarżeniem art. 415 § 5 zdanie drugie k.p.k. był podstawą nieuwzględnienia wniosku skarżącej o orzeczenie wobec oskarżonego dłużnika obowiązku naprawienia szkody w oparciu o art. 46 k.k. Jednak skarżącej nie została wyrządzona nowa szkoda przez to, że dłużnik swoim działaniem doprowadził do udaremnienia egzekucji, bowiem zobowiązanie dłużnika wynikające z tytułu egzekucyjnego, który skarżąca uzyskała w postępowaniu cywilnym, nie przestało istnieć ani nie uległo zmianie. Skoro skarżącej nie przysługiwało prawo podmiotowe w postaci roszczenia o naprawienie szkody w postępowaniu karnym, to nie mogło dojść do naruszenia jej własności lub innych praw majątkowych. W związku z powyższym, zarzut naruszenia art. 64 ust. 2 Konstytucji należało uznać za oczywiście bezzasadny.



3. W uzasadnieniu skarżąca wskazała, że upatruje „naruszenia konstytucyjnego prawa do równego traktowania przez władze publiczne, a także prawa do równej dla wszystkich ochrony praw majątkowych w tym, iż (…) [jako pokrzywdzona podjęła] wysiłek i ciężar wytoczenia procesu cywilnego o zapłatę przeciwko nierzetelnemu dłużnikowi i poniosła w związku z tym koszty (…) [a teraz] nie ma możliwości otrzymania przywilejów, które uzyskuje inny pokrzywdzony wierzyciel, który dotychczas nie przejawiał aktywności w dochodzeniu roszczenia”. W istocie więc skarżąca wiąże wzorzec z art. 32 ust. 1 Konstytucji z art. 64 ust. 2 Konstytucji. Tymczasem art. 64 ust. 2 zawiera zasadę równego traktowania wyrażoną wprost w odniesieniu do ochrony praw majątkowych.



4. W orzecznictwie Trybunału słusznie wskazuje się, że jeśli prawo lub wolność jest wyrażona wprost w Konstytucji, to nie bada się zgodności z zasadą ogólną (w niniejszej sprawie – zasadą równości wyrażoną w art. 32 ust. 1 Konstytucji), ale z tym szczegółowym przepisem Konstytucji (w przypadku przedmiotowej skargi – z art. 64 ust. 2 Konstytucji). Skarżąca powołała art. 32 ust. 1 Konstytucji w powiązaniu z art. 64 ust. 2, wzorcem uznanym już za oczywiście bezzasadny w niniejszej sprawie.



W tym stanie rzeczy należało odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.