Pełny tekst orzeczenia

392/5/B/2010

POSTANOWIENIE

z dnia 15 września 2010 r.

Sygn. akt Ts 37/10



Trybunał Konstytucyjny w składzie:



Mirosław Granat,



po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej Władysława Ż. w sprawie zgodności:

art. 3941 § 2 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296, ze zm.) z art. 78 w związku z art. 45 ust. 1 oraz 176 ust. Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,



p o s t a n a w i a:



odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.



UZASADNIENIE



W skardze konstytucyjnej z 5 lutego 2010 r. Władysław Ż. (dalej: skarżący), reprezentowany przez pełnomocnika z urzędu, zarzucił, że art. 3941 § 2 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296, ze zm.; dalej: k.p.c.) w zakresie, w jakim ogranicza prawo zaskarżenia postanowienia sądu drugiej instancji, wydanego po raz pierwszy przez tenże sąd, oddalającego wniosek o wyłączenie sędziów, jest niezgodny z art. 78 w związku z art. 45 ust. 1 oraz 176 ust. Konstytucji.

W ocenie skarżącego brak możliwości zaskarżenia postanowienia sądu drugiej instancji, wydanego po raz pierwszy przez tenże sąd, oddalającego wniosek o wyłączenie sędziów, narusza jego prawa wskazane w petitum skargi konstytucyjnej.

Skarga konstytucyjna została wniesiona w związku z następującą sprawą. W toku postępowania przed Sądem Apelacyjnym w Warszawie skarżący złożył wniosek do protokołu o wyłączenie wszystkich sędziów tegoż sądu. Z uwagi na brak wyraźnego wskazania z imienia i nazwiska, których sędziów wyłączenie ma dotyczyć, skarżący został wezwany do uzupełnienia braku formalnego wniosku. Skarżący nie uzupełnił braku w terminie przewidzianym ustawą, wobec czego Sąd Apelacyjny wniosek odrzucił. W wyniku ponownego wniosku złożonego na piśmie Sąd Apelacyjny w Warszawie – I Wydział Cywilny postanowieniem z 14 września 2009 r. (sygn. akt I ACa 418/08) umorzył postępowanie o wyłączenie jednego z sędziów, w pozostałym zakresie wniosek oddalił. Powyższe rozstrzygniecie zostało doręczone skarżącemu 23 września 2009 r. W dniu 28 września 2009 r. skarżący wystąpił do Sądu Rejonowego dla Warszawy Pragi-Północ w Warszawie – Wydział Cywilny z wnioskiem o przyznanie pełnomocnika z urzędu celem sporządzenia skargi konstytucyjnej. Postanowieniem z 12 października 2009 r. tenże sąd uwzględnił złożony wniosek. Pismem z 5 listopada 2009 r. (znak: L.dz. 11709/PU-5355/09) Okręgowa Izba Radców Prawnych w Warszawie ustanowiła dla skarżącego pełnomocnika w osobie radcy prawnego. Powyższe pismo zostało doręczone wskazanemu pełnomocnikowi 12 listopada 2009 r.



Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:



Zgodnie z art. 79 ust. 1 Konstytucji przedmiotem skargi konstytucyjnej może być ustawa lub inny akt normatywny, na podstawie którego sąd lub organ administracji publicznej orzekł ostatecznie o wolnościach lub prawach skarżącego albo o jego obowiązkach określonych w Konstytucji. Oznacza to, że przesłanką rozpoznania skargi konstytucyjnej nie może być wskazanie dowolnego przepisu ustawy lub innego aktu normatywnego, ale tylko takiego, który w konkretnej sprawie stanowił podstawę ostatecznego rozstrzygnięcia. W tym stanie rzeczy Trybunał Konstytucyjny zobowiązany był zbadać, czy istotnie w niniejszej sprawie zaskarżony przepis stanowił podstawę wydania ostatecznego orzeczenia o prawach i wolnościach skarżącego.

Zgodnie z art. 3941 § 2 k.p.c. w sprawach, w których przysługuje skarga kasacyjna, zażalenie przysługuje także na postanowienie sądu drugiej instancji kończące postępowanie w sprawie, z wyjątkiem postanowień, o których mowa w art. 3981, a także postanowień wydanych w wyniku rozpoznania zażalenia na postanowienie sądu pierwszej instancji. Skarżący wskazuje, że tak sformułowane reguły, określające dopuszczalność środków odwoławczych, wyłączają możliwość wniesienia zaskarżenia od rozstrzygnięcia w przedmiocie oddalenia wniosku o wyłączenie sędziów wydanego po raz pierwszy przez sąd drugiej instancji. Zasadnicze znaczenie w niniejszej sprawie ma jednak fakt, że treść zaskarżonego przepisu pozostaje bez związku z orzeczeniem zapadłym w sprawie skarżącego.

Orzeczeniem, które wskazuje skarżący jako ostateczne o jego prawach i wolnościach jest postanowienie Sądu Apelacyjnego w Warszawie – I Wydział Cywilny z 14 września 2009 r., w którym Sąd ten umorzył postępowanie w sprawie w stosunku do jednego z sędziów oraz oddalił wniosek w pozostałym zakresie.

Skarżący nie wnosił żadnych środków odwoławczych, brak możliwości ich wniesienia wywodzi zatem wyłącznie z treści zaskarżonego przepisu oraz z braku uzasadnienia otrzymanego rozstrzygnięcia. Nawet jeżeli w opinii skarżącego zakwestionowany przepis uniemożliwia mu wniesienie środka odwoławczego, to okoliczność ta wynika jedynie z jego brzmienia i nie jest poparta treścią ostatecznego orzeczenia, wymaganego przez art. 79 ust. 1 Konstytucji i art. 47 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.). Oczywiste jest zatem, że podstawą orzekania sądu w sprawie skarżącego nie mógł być zaskarżony przepis, który określa zasady wnoszenia środków odwoławczych od orzeczenia wydanego przez sąd orzekający jako sąd drugiej instancji. Skarga konstytucyjna jest szczególnym środkiem ochrony praw i wolności konstytucyjnych, w zakresie wskazanym w art. 79 ust. 1 Konstytucji. Wyłącza zatem kontrolę abstrakcyjną przepisów. Trybunał wskazywał już wielokrotnie, że przedmiotem skargi konstytucyjnej może być wyłącznie ta regulacja prawna, która była podstawą ostatecznego orzeczenia odnoszącego się do praw lub wolności konstytucyjnych skarżącego (por. postanowienia z: 29 marca 2000 r., Ts 163/99, OTK ZU nr 7/2000, poz. 265; 28 listopada 2000 r., Ts 140/00, OTK ZU nr 4/2001, poz. 94; 28 marca 2001 r., Ts 13/01, OTK ZU nr 4/2001, poz. 113). Prowadzi to do jednoznacznego wniosku, że przepis art. 3941 § 2 k.p.c. nie mógł stanowić w sprawie skarżącego podstawy wydania orzeczenia, wskazanego jako ostateczne orzeczenie o jego prawach i wolnościach. Zgodnie z art. 46 ust. 1 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym w związku z art. 79 ust. 1 Konstytucji przesądza to jednoznacznie o niedopuszczalności nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.



W tym stanie rzeczy, należało odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.