Pełny tekst orzeczenia

411/6/B/2010

POSTANOWIENIE
z dnia 10 listopada 2010 r.
Sygn. akt Ts 52/08

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Marek Mazurkiewicz – przewodniczący
Stanisław Biernat – sprawozdawca
Ewa Łętowska,

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 25 listopada 2009 r. o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej Romana G.,

p o s t a n a w i a:

nie uwzględnić zażalenia.

UZASADNIENIE

W skardze konstytucyjnej wniesionej do Trybunału 15 lutego 2008 r. skarżący domagał się zbadania zgodności art. 405 zdanie drugie i art. 3981 § 1 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296, ze zm.; dalej: k.p.c.) z art. 2, art. 45 ust. 1 i art. 176 ust. 1 Konstytucji. Skarżący wskazał, że w jego sprawie ta sama sędzia orzekała w Sądzie Najwyższym zarówno w postępowaniu merytorycznym, którego wznowienia skarżący się domagał, jak i w przedmiocie oddalenia zażalenia na postanowienie o odrzuceniu jego skargi o wznowienie postępowania. Wywodził także, że wskutek zastosowania zaskarżonego art. 405 zdanie drugie k.p.c. utracił uprawnienie do wskazania nieważności postępowania odwoławczego i został pozbawiony kontroli instancyjnej orzeczenia, mimo że Konstytucja nie ogranicza bezwzględnie postępowania do dwóch instancji sądowych. Sąd Najwyższy, stając się sądem odwoławczym, odebrał formalnie skarżącemu – jego zdaniem – możliwość dochodzenia swoich praw w ramach dalszego sprawiedliwego procesu sądowego. Skarżący podnosił ponadto, że zaskarżony art. 3981 § 1 k.p.c., regulujący zasady wnoszenia skargi kasacyjnej – nawet gdyby przysługiwał skarżącemu ten środek w postępowaniu, w związku z którym wniósł skargę konstytucyjną – i tak niekonstytucyjnie ograniczałby uprawnienie do wniesienia skargi kasacyjnej od prawomocnego orzeczenia w przypadku odrzucenia skargi.
Zarządzeniem sędziego Trybunału z 7 lipca 2008 r. skarżący został wezwany do uzupełnienia braków formalnych skargi konstytucyjnej przez wskazanie: sposobu naruszenia prawa do sądu wynikającego z zastosowania w sprawie art. 405 zdanie drugie k.p.c., ostatecznego orzeczenia wydanego w jego sprawie na podstawie art. 3981 § 1 k.p.c. oraz daty jego doręczenia i sposobu naruszenia prawa do sądu wynikającego z jego zastosowania. W wykonaniu tego zarządzenia skarżący wniósł do Trybunału pismo, w którym wyjaśnił, że naruszenie prawa do sądu wynikające z zastosowania art. 405 zdanie drugie k.p.c. upatruje w właściwości sądu apelacyjnego do rozpoznania skargi o wznowienie postępowania, co uniemożliwiło mu wniesienie środka zaskarżenia od postanowienia Sądu Najwyższego. Ponadto postępowanie przez Sądem Okręgowym toczyło się jawnie, która to zasada przestała funkcjonować przy rozpoznaniu skargi przez Sąd Apelacyjny. Jako orzeczenie wydane na podstawie art. 3981 § 1 k.p.c. skarżący wskazał postanowienie Sądu Najwyższego z 2 października 2007 r. (sygn. akt II Cz 72/07), doręczone skarżącemu 16 listopada 2007 r. Naruszenie prawa do sądu wynikające z tego orzeczenia polega – zdaniem skarżącego – na tym, że został pozbawiony uprawnienia do wniesienia kasacji, mimo rażącego naruszenia prawa w sprawie. Skarżący ponownie stwierdził, że Sąd Najwyższy, stając się sądem odwoławczym, odebrał mu możliwość dochodzenia swoich praw w ramach dalszego sprawiedliwego procesu w sytuacji postawienia zarzutu wyłączenia sędziego Sądu Najwyższego.
Powyższe zarzuty skarżący sformułował w związku z następującym stanem faktycznym. Skarżący złożył skargę o wznowienie postępowania zakończonego prawomocnym wyrokiem. Sąd Okręgowy w Poznaniu postanowieniem z 21 lutego 2007 r. (sygn. akt I C 445/06/16) uznał się za niewłaściwy i przekazał sprawę Sądowi Apelacyjnemu w Poznaniu jako sądowi właściwemu na podstawie art. 405 zdanie drugie k.p.c. Sąd Apelacyjny w Poznaniu postanowieniem z 18 kwietnia 2007 r. (sygn. akt I ACa 285/07) odrzucił skargę. Postanowienie to zostało uchylone postanowieniem Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z 4 maja 2007 r. (sygn. akt I ACa 285/07) ze względu na to, że w składzie sądu zasiadał sędzia wyłączony z mocy ustawy. Postanowieniem Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z 11 czerwca 2007 r. (sygn. akt jw.) skarga została ponownie odrzucona jako nieoparta na ustawowej podstawie. Zażalenie skarżącego zostało oddalone postanowieniem Sądu Najwyższego z 2 października 2007 r. (sygn. akt II Cz 72/07).
Trybunał Konstytucyjny zaskarżonym postanowieniem odmówił nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu, wskazując, że skarżący nie uprawdopodobnił naruszenia swoich praw podmiotowych wynikającego z zastosowania w jego sprawie zaskarżonego art. 405 zdanie drugie k.p.c. oraz nie przedstawił orzeczenia wydanego na podstawie zaskarżonego art. 3981 § 1 k.p.c.
We wniesionym na powyższe postanowienie zażaleniu skarżący podniósł, że skarga konstytucyjna nie została powiązana ze złożeniem nadzwyczajnego środka prawnego, którym jest kasacja, gdyż jej złożenie było w sprawie niedopuszczalne i stanowiłoby z punktu widzenia pełnomocnika rażące naruszenie obowiązujących go zasad wykonywania zawodu. Stwierdził ponadto, że domagał się w skardze konstytucyjnej działania Trybunału w jego sprawie, podnosząc sytuację w zakresie obowiązującej procedury cywilnej, dyskryminującej określoną grupę obywateli przez uniemożliwienie im skorzystania z określonych środków prawnych, którymi dysponują obywatele dochodzący swoich roszczeń przed sądami rejonowymi jako sądami pierwszej instancji.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Zażalenie nie zasługuje na uwzględnienie. W stosunku do art. 405 zdanie drugie k.p.c. skarżący nie przedstawił w nim żadnych argumentów polemizujących ze stanowiskiem Trybunału, w myśl którego brak środka odwoławczego od orzeczenia Sądu Najwyższego w przedmiocie zażalenia na postanowienie o odrzuceniu skargi kasacyjnej – wskazywane przez skarżącego jako naruszenie jego praw podmiotowych – nie pozostaje w związku z treścią zaskarżonego przepisu. Trybunał zwraca przy tym uwagę, że Konstytucja wymaga zagwarantowania dwuinstancyjnego postępowania; zagadnienie zakresu spraw podlegających rozpoznaniu w ewentualnej trzeciej instancji pozostaje natomiast poza gwarancjami konstytucyjnymi (por. wyroki TK z 6 października 2004 r., SK 23/02, OTK ZU nr 9/A/2004, poz. 89 i 31 marca 2005 r., SK 26/02, OTK ZU nr 3/A/2005, poz. 29).
Nie można natomiast zgodzić się z tezą skarżącego, w myśl której wniesienie skargi kasacyjnej (określanej przez skarżącego jako kasacja) stanowiłoby z punktu widzenia pełnomocnika skarżącego rażące naruszenie obowiązujących go zasad wykonywania zawodu. Trybunał przypomina, że rozpoznanie zarzutów zwartych w skardze konstytucyjnej jest dopuszczalne tylko wówczas, gdy zostaną spełnione przesłanki określone w art. 79 ust. 1 Konstytucji, do których należy wydanie przez sąd lub organ administracji rozstrzygnięcia na podstawie zaskarżonej normy. Wniesienie środka zmierzającego do uzyskania takiego rozstrzygnięcia – jeżeli przepis go nie przewiduje lub go wyklucza – należy kwalifikować jako działanie zmierzające do umożliwienia skarżącemu skorzystania ze szczególnego środka ochrony konstytucyjnych praw lub wolności, którym jest skarga konstytucyjna. Brak orzeczenia sądowego lub decyzji administracyjnej spełniającej powyższe kryterium musi bowiem prowadzić do konieczności wydania postanowienia o odmowie nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu.

Biorąc powyższe okoliczności pod uwagę, należało nie uwzględnić zażalenia wniesionego na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego o odmowie nadania niniejszej skardze konstytucyjnej dalszego biegu.