Pełny tekst orzeczenia

159/2/B/2011

POSTANOWIENIE
z dnia 3 grudnia 2010 r.
Sygn. akt Ts 79/10

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Maria Gintowt-Jankowicz,

po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej Wojciecha B. w sprawie zgodności:
§ 36 ust. 4 rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 20 października 2005 r. w sprawie specjalizacji lekarzy i lekarzy dentystów (Dz. U. Nr 213, poz. 1779, ze zm.) z art. 2, art. 32 ust. 1 oraz art. 70 ust. 4 zdanie pierwsze w zw. z art. 32 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,

p o s t a n a w i a:

odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.

UZASADNIENIE

W skardze konstytucyjnej z 23 marca 2010 r. skarżący zakwestionował zgodność § 36 ust. 4 rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 20 października 2005 r. w sprawie specjalizacji lekarzy i lekarzy dentystów (Dz. U. Nr 213, poz. 1779, ze zm.; dalej: rozporządzenie) z art. 2, art. 32 ust. 1 oraz art. 70 ust. 4 zdanie pierwsze w zw. z art. 32 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Zarzuty skargi mają dwojaki charakter. Po pierwsze, skarżący uznał, że § 36 ust. 4 rozporządzenia jest niezgodny z Konstytucją i wyrażoną w niej zasadą równości wobec prawa oraz zasadą sprawiedliwości społecznej, ponieważ zrównuje sytuację prawną lekarzy przystępujących do Państwowego Egzaminu Specjalistycznego (PES) z lekarzami, którzy z przyczyn losowych nie mogli złożyć tego egzaminu. Po drugie, art. 70 ust. 4 zdanie pierwsze, odczytywany wraz z art. 32 ust. 1 Konstytucji, statuuje prawo do równego traktowania w dostępie do wykształcenia, które zostaje naruszone przez pozbawienie osób dotkniętych chorobą możliwości podejścia do PES po ustąpieniu choroby – taka sytuacja jest określana przez skarżącego jako „dyskryminacja”.

Skarga została złożona w oparciu o następujący stan faktyczny.
W dniu 1 lutego 2007 r. weszło w życie rozporządzenie z dnia 19 stycznia 2007 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie specjalizacji lekarzy i lekarzy dentystów (Dz. U. Nr 13, poz. 85; dalej: rozporządzenie zmieniające), na mocy którego ustalone zostały nowe zasady przystępowania do PES. I tak, zgodnie z nowym brzmieniem § 36 rozporządzenia lekarz może przystąpić do PES trzy razy, przy czym trzeci termin egzaminu musi zostać wyznaczony nie później niż 36 miesięcy od daty potwierdzenia odbycia specjalizacji. W szczególnie uzasadnionych przypadkach – w razie trzeciego negatywnego wyniku lub upływu powyższego terminu – możliwe jest dodatkowe przystąpienie do PES, przy czym czwarty ostateczny termin wyznacza się w nieprzekraczalnym terminie 1 roku, licząc od terminu egzaminu wyznaczonego po raz trzeci.
Przystępując do PES w czwartym terminie, skarżący przechodził zapalenie oskrzeli. Skarżący nie zdał egzaminu, w związku z czym wystąpił z wnioskiem do Państwowej Komisji Egzaminacyjnej (PKE) za pośrednictwem Centrum Egzaminów Medycznych (CEM) o dopuszczenie po raz piąty do PES, w sesji wiosennej 2010 r. W piśmie z 14 grudnia 2009 r. Ministerstwo Zdrowia Departament Nauki i Szkolnictwa Wyższego, załączając pismo CEM, poinformowało skarżącego, że zgodnie z przepisami rozporządzenia, nie przysługuje mu piąty termin przystąpienia do PES.
Skarżący przyjął, że nie przysługuje mu odwołanie, a także, że nie jest dopuszczalne wniesienie skargi do sądu administracyjnego. W związku z tym uznał, że w jego sprawie doszło do wyczerpania drogi prawnej, co uzasadniło wystąpienie ze skargą konstytucyjną.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Złożona skarga konstytucyjna nie spełnia warunków formalnych stawianych jej przez art. 79 ust. 1 Konstytucji oraz art. 46-47 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK), wobec czego nie może jej zostać nadany dalszy bieg.
Model skargi konstytucyjnej funkcjonujący w Polsce zakłada, że przedmiotem skargi może stać się wyłącznie przepis stanowiący podstawę ostatecznego – w rozumieniu art. 79 ust. 1 Konstytucji – orzeczenia, a ponadto, że od dnia doręczenia tego rozstrzygnięcia skarżącemu rozpoczyna się trzymiesięczny termin do wniesienia skargi konstytucyjnej.
Zarzut naruszenia konstytucyjnie chronionych praw i wolności w skardze konstytucyjnej może mieć miejsce tylko wtedy, gdy sąd lub organ administracji publicznej przez wydanie wyroku, ostatecznej decyzji lub innego ostatecznego rozstrzygnięcia orzekł o tych prawach i wolnościach.
Jak stwierdzono w postanowieniu Trybunału Konstytucyjnego w pełnym składzie z 4 grudnia 2000 r., „aby można było mówić o »ostatecznym orzeczeniu«, działanie organów sądowych i administracyjnych musi przybrać władczy charakter i określać sytuację prawną indywidualnie określonego podmiotu”. Ponadto „należy stwierdzić, że konstytucyjne pojęcie »orzeczenia« o wolnościach, prawach lub obowiązkach jednostki obejmuje rozstrzygnięcia, które nakładają, zmieniają lub uchylają obowiązki albo przyznają, zmieniają lub znoszą uprawnienia. Do orzeczeń o wolnościach, prawach lub obowiązkach należy zaliczyć również rozstrzygnięcia, które autorytatywnie stwierdzają istnienie obowiązku lub uprawnienia, jeżeli rozstrzygnięcia te mają znaczenie dla realizacji określonych uprawnień lub obowiązków jednostki”. Trybunał Konstytucyjny wskazał ponadto, że „do istoty orzeczenia o wolnościach, prawach lub obowiązkach jednostki należy zawsze jego wiążący charakter, wyrażający się w powstaniu, zmianie lub zniesieniu obowiązków, ciążących na określonych podmiotach”. W tym samym orzeczeniu stwierdzono, że „orzeczeń o wolnościach, prawach lub obowiązkach jednostki nie stanowią czynności faktyczne, a więc działania organów władzy publicznej, które nie mają charakteru aktów prawnych, nawet jeżeli wkraczają one w sferę praw i obowiązków jednostki” (SK 10/99, OTK ZU nr 8/2000, poz. 300).
Zgodnie z ukształtowaną linią orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego, „dopóki działanie organów sądowych czy administracyjnych nie przybierze władczego charakteru określającego sytuację prawną konkretnego podmiotu, dopóty nie można jeszcze mówić o ostatecznym orzeczeniu (wyroku, decyzji lub innym rozstrzygnięciu), o przysługujących skarżącemu konstytucyjnych prawach, wolnościach lub obowiązkach” (postanowienie TK z 17 grudnia 1997 r., Ts 22/97, OTK ZU nr 1/1998, poz. 10; zob. także postanowienia TK z 8 grudnia 1999 r., Ts 116/99, OTK ZU nr 4/2000, poz. 118 oraz z 6 września 2000 r., Ts 38/00, OTK ZU nr 6/2000, poz. 227 i z 27 czerwca 2001 r., Ts 35/01, OTK ZU nr 6/2001, poz. 199). Biorąc pod uwagę powyższe wypowiedzi Trybunału Konstytucyjnego, należy stwierdzić, że pismo z 14 grudnia 2009 r. nie może być uznane za ostateczne rozstrzygnięcie o wolnościach i prawach skarżącego w rozumieniu art. 79 ust. 1 Konstytucji, z uwagi na jego niewładczy charakter. Treścią pisma nie było nałożenie, zmiana lub uchylenie obowiązku albo przyznanie, zmiana lub zniesienie uprawnienia. Przedmiotowa korespondencja miała charakter jedynie informacyjny, była czynnością o charakterze materialno-technicznym, nie zaś orzeczeniem prawnokształtującym.

Mając na uwadze wszystkie powyższe okoliczności, Trybunał Konstytucyjny na podstawie art. 46 ust. 1 oraz art. 47 ust. 1 pkt 1 ustawy o TK odmówił nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu.