Pełny tekst orzeczenia

326/5/B/2010

POSTANOWIENIE
z dnia 29 marca 2010 r.
Sygn. akt Ts 214/08

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Mirosław Granat,

po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej Lunapark sp. z o.o. w sprawie zgodności:
art. 1302 § 3 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296, ze zm.) w związku z art. 21 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. Nr 167, poz. 1398, ze zm.) z art. 45 ust. 1 w związku z art. 32 ust. 1 oraz art. 78 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,

p o s t a n a w i a:

odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.

UZASADNIENIE

W skardze konstytucyjnej zarzucono, że art. 1302 § 3 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296, ze zm.; dalej: k.p.c.) w związku z art. 21 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. Nr 167, poz. 1398, ze zm.; dalej: u.k.s.c.) są niezgodne z art. 45 ust. 1 w związku z art. 32 ust. 1 oraz art. 78 Konstytucji. Zdaniem skarżącej nakaz odrzucenia przez sąd źle opłaconego pisma wniesionego przez adwokata jest zbyt rygorystyczny, zamyka drogę do merytorycznego badania zarzutów i uniemożliwia rozstrzygnięcie co do meritum. Zaskarżone przepisy nie powodują skrócenia postępowania, wręcz przeciwnie – skutkiem ich stosowania jest wydłużenie postępowania. Skarżąca podnosi też, że naruszają one zasadę równości. Naruszenie tej zasady polega na tym, że powód działający osobiście lub przez profesjonalnego pełnomocnika może ponownie wnieść pismo po uiszczeniu brakującej opłaty w terminie tygodniowym od daty doręczenia zarządzenia o zwrocie pisma. Pozwany w przypadku wniesienia nieprawidłowo opłaconego środka zaskarżenia nie ma możliwości uzupełnienia tego braku. Ponadto, strona korzystająca z pomocy fachowego pełnomocnika jest w gorszej sytuacji niż strona, która z takiej pomocy nie korzysta. Zdaniem skarżącej brak jest uzasadnienia dla takiego zróżnicowania stron postępowania cywilnego. Skarżąca wskazuje, że art. 1302 § 3 k.p.c. przez swój bezwzględny charakter narusza istotę prawa do sądu. Odrzucenie sprzeciwu skarżącej od wyroku zaocznego doprowadziło do uprawomocnienia się jawnie niesprawiedliwego orzeczenia.
Skarga konstytucyjna została złożona w oparciu o następujący stan faktyczny. Wyrokiem zaocznym z 31 sierpnia 2007 r. Sąd Rejonowy dla m.st. Warszawy, Sąd Gospodarczy w części uwzględnił powództwo przeciwko skarżącej. Sprzeciw skarżącej od tego wyroku został odrzucony postanowieniem Sądu Rejonowego dla m.st. Warszawy – Sąd Gospodarczy postanowieniem z 19 listopada 2007 r. Podstawą odrzucenia sprzeciwu było opłacenie go w nienależytej wysokości. Zażalenie skarżącej zostało oddalone postanowieniem z 9 kwietnia 2008 r., wydanym przez Sąd Okręgowy w Warszawie. W uzasadnieniu Sąd Okręgowy wskazał, że nieuiszczenie opłaty od sprzeciwu od wyroku zaocznego w prawidłowej wysokości skutkuje odrzuceniem sprzeciwu w oparciu o art. 1302 § 3 k.p.c. w związku z art. 21 u.k.s.c.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Trybunał Konstytucyjny rozpatrywał już zarzut nadmiernego rygoryzmu art. 1302 § 3 k.p.c. i naruszenia przez ten przepis prawa do sądu. W wyroku z 17 listopada 2008 r. (SK 33/07, OTK ZU nr 9/A/2008, poz. 154) Trybunał stwierdził zgodność art. 1302 § 3 k.p.c. z art. 2, art. 45 ust. 1, art. 77 ust. 2 i art. 78 Konstytucji, natomiast w wyroku z 28 maja 2009 r. (P 87/08, OTK ZU nr 5/A/2009, poz. 72) stwierdził zgodność tego przepisu z art. 32 ust. 1, art. 45 ust. 1 i art. 78 Konstytucji. Trybunał Konstytucyjny odwołał się do ugruntowanej linii orzecznictwa, w myśl której ustawodawca może stosować surowszy rygor w odniesieniu do pism procesowych, obarczonych brakami formalnymi, wnoszonych przez pełnomocników procesowych będących profesjonalistami. Nie można więc mówić o nadmiernym rygoryzmie art. 1302 § 3 k.p.c., jeżeli strona postępowania zastąpiona jest w postępowaniu przed sądem powszechnym przez adwokata, radcę prawnego czy rzecznika patentowego (podmiot profesjonalny). W wyroku z 28 maja 2009 r. Trybunał Konstytucyjny badał również zarzut naruszenia przez art. 1302 § 3 k.p.c. konstytucyjnej zasady równości. Trybunał zwrócił uwagę na regulację, w myśl której: „zgodnie z art. 1302 § 1 k.p.c. pismo wniesione przez profesjonalnego pełnomocnika (adwokat, radca prawny, rzecznik patentowy), które nie zostało należycie opłacone, przewodniczący zwraca bez wezwania do uiszczenia opłaty. Jednak w terminie tygodniowym od dnia doręczenia zarządzenia o zwrocie pisma strona może uiścić brakującą opłatę i jeżeli dokonała tego we właściwej wysokości, pismo wywołuje skutek od daty pierwotnego wniesienia (art. 1302 § 2 k.p.c.). Natomiast, jeżeli chodzi o środki odwoławcze lub środki zaskarżenia, to sąd odrzuca je bez wezwania do uiszczenia opłaty (art. 1302 § 3 k.p.c.)”. Zdaniem Trybunału Konstytucyjnego, z punktu widzenia zasady równości należy odrębnie porównywać sytuację prawną osób wnoszących pisma związane ze wszczęciem postępowania, a odrębnie porównywać sytuację prawną osób wnoszących środki zaskarżenia. W oparciu o wynikającą z art. 32 ust. 1 Konstytucji zasadę, mówiącą, że podmioty znajdujące się w takiej samej sytuacji należy traktować tak samo, nie można porównywać sytuacji osób wnoszących pisma procesowe wszczynające postępowanie oraz sytuacji osób wnoszących środki zaskarżenia. Sytuacja tych osób jest bowiem odmienna. Ponadto, Trybunał Konstytucyjny za zgodne z zasadą równości uznał zróżnicowanie sytuacji osób wnoszących pisma procesowe za pośrednictwem profesjonalnego pełnomocnika i osób wnoszących pisma bez takiego pełnomocnictwa.
Biorąc pod uwagę, że w cytowanych wyrokach Trybunał Konstytucyjny rozważał zarzut nadmiernego rygoryzmu art. 1302 § 3 k.p.c. z punktu widzenia naruszenia prawa do sądu i prawa do zaskarżania orzeczeń oraz zasady równości, należy uznać, że ponowne rozpoznawanie tego zarzutu jest zbędne. W myśl art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.) zbędność orzekania powoduje konieczność umorzenia postępowania, która w rozpoznaniu wstępnym przyjmuje postać odmowy nadania dalszego biegu skardze.
W odniesieniu do art. 21 u.k.s.c. skarżąca nie formułuje odrębnych zarzutów. W szczególności skarżąca nie kwestionuje wysokości oraz sposobu pobierania opłat sądowych. Niekonstytucyjność wskazanego przepisu skarżąca łączy z rygorem związanym z nieopłaceniem lub nienależytym opłaceniem pisma. W sytuacji, gdy rygor ten został uznany za zgodny z Konstytucją i zachodzi zbędność ponownego badania konstytucyjności art. 1302 § 3 k.p.c., brak jest podstaw do badania konstytucyjności art. 21 u.k.s.c. W odniesieniu do tego przepisu skarżąca nie formułuje odrębnych zarzutów spełniających wymogi art. 32 ust. 1 pkt 3 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym. W tym zakresie skarżąca nie formułuje zarzutów uprawdopodabniających naruszenie jej konstytucyjnych wolności lub praw.

Mając powyższe na względzie, należało orzec jak w sentencji.