Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 4 kwietnia 2013 r.

Sąd Apelacyjny - III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Gdańsku

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 4 kwietnia 2013 r. w Gdańsku

sprawy R. K.

przeciwko

Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G.

o prawo do emerytury pomostowej

na skutek apelacji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G.

od wyroku Sądu Okręgowego w Gdańsku VIII Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 2 lipca 2012 r., sygn. akt VIII U 151/12

1.oddala apelację;

2.zasądza od pozwanego Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. na rzecz ubezpieczonego R. K. kwotę 120 zł (sto dwadzieścia złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Sygn. akt III AUa 1593/12

Uzasadnienie:

Decyzją z dnia 28 października 2011 roku organ rentowy odmówił R. K. prawa do emerytury pomostowej.

Wnioskodawca R. K. wniósł odwołanie od powyższej decyzji domagając się jej zmiany i uznania okresów zatrudnienia w szczególnych warunkach, które wykonywał
w okresach wskazanych w świadectwach pracy i zaświadczeniach potwierdzających wykonywanie pracy.

W odpowiedzi na odwołanie pozwany Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział
w G. wniósł o jego oddalenie, wskazując, iż decyzja została wydana zgodnie z art. 4 i 8 ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych (Dz. U. z 2008 r. Nr 237,
poz. 1656).

Sąd Okręgowy w Gdańsku – Wydział VIII Pracy i Ubezpieczeń Społecznych wyrokiem z dnia 2 lipca 2012 r. zmienił zaskarżoną decyzję i przyznał R. K. prawo do emerytury pomostowej, poczynając od 3 października 2011 r., stwierdził,
że pozwany organ rentowy nie ponosi odpowiedzialności za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji w sprawie oraz orzekł o kosztach postępowania.

Sąd Okręgowy orzekał na podstawie następujących ustaleń faktycznych i rozważań prawnych.

Ubezpieczony, urodzony dnia (...), w dniu 20 lipca 2011 r. wniósł
do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. wniosek o emeryturę pomostową.

Ubezpieczony nie pozostaje w stosunku pracy.

W toku postępowania przed ZUS ubezpieczony udowodnił 34 lata, 3 miesiące i 20 dni okresów składkowych i nieskładkowych.

Zaskarżoną w sprawie decyzją z dnia 28 października 2011 roku ZUS odmówił ubezpieczonemu prawa do emerytury pomostowej, albowiem nie udokumentował on wymaganego stażu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze
w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych.

Ubezpieczony w okresie od 03.09.1975 r. do 31.03.1997 r., od 07.09.2005 r.
do 05.01.2011 r., od 22.02.2011 r. do 16.09.2011 r. był zatrudniony w Przedsiębiorstwie (...).

W okresie od dnia 02.12.1981 r. do 14.04.1983 r. pracował na stanowisku „praktykant na kutrze"; od dnia 07.09.2005 r. do 05.01.2011 r. oraz od dnia 22.02.2011 r. do 16.09.2011 r. pracował na stanowisku „motorzysta okrętowy" .

W powyższych okresach pracy na podanych stanowiskach ubezpieczony wykonywał prace rybaków morskich stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.

Praca rybaka morskiego na kutrze jest niebezpieczna, a warunki pracy szczególne,
np. bardzo ograniczona powierzchnia, ciągłe kołysanie, wibracje i hałas z powodu pracującego silnika i inne, takie jak konieczność pracy na zewnątrz przy zmiennych warunkach pogodowych , tj.: wietrze, mrozie. Praca ta wykonywana była nieraz bez przerwy, przez kilka dni z rzędu, w dni wolne od pracy, niedziele i święta, również w nocy.
Do podstawowych prac ubezpieczonego w spornym okresie należało między innymi wydawanie sieci, połów, wciąganie sieci na pokład, sortowanie i patroszenie ryb, układanie ich w skrzyniach w ładowni, zasypywanie lodem, wyładunek ryb w porcie. Ponadto, w czasie rejsu, jako praktykant i motorzysta okrętowy wykonywał dodatkowe prace rybaka morskiego, takie jak np. dozór maszyn - silników, urządzeń, agregatów itp., obsługa wind, naprawa taśmociągów, wymiana oświetlenia na maszcie i wiele innych koniecznych czynności.

Ubezpieczony pracował w okresie od 01.09.1998 r. do 30.06.2001 r. w Firmie (...) s.c. A. J. (1), M. J. (1) we W.
na stanowisku rybak.

W powyższym okresie ubezpieczony wykonywał prace rybaków morskich stale
i w pełnym wymiarze czasu pracy.

Pracodawca prowadził firmę połowową od 1 marca 1991 do 28 lutego 2005 roku. Ubezpieczony pracował bezpośrednio przy połowach ryb na kutrze. Na kutrze było
od czterech do ośmiu osób załogi, właściciel również wypływał na połowy. Jednostka wychodziła w morze z reguły o godz. 24.00, powroty były po 2-4 dniach w zależności
od ilości złowionej ryby. Wnioskodawca, kiedy sieci były za burtą i ryby nie było
na pokładzie, wykonywał dodatkowe czynności w postaci sprawdzania urządzeń, które były mu przydzielone. Sprawdzał stan paliwa i ewentualnie dopompowywał, sprawdzał stan oleju, sprawdzał, czy wszystkie rolki są sprawne. Takich czynności wykonywał wiele. Czynności takie wykonywał kiedy kuter był w ruchu. Urządzeniami, które wciągały ryby na kuter zajmował się rybak mechanik i rybak motorzysta, czasami takie czynności wykonywał ubezpieczony. Po wybraniu ryby z sieci na pokład wszyscy zajmowali się obróbką ryb,
aż do momentu zalodowania ryby i ułożenia jej w skrzynkach w ładowni. Wnioskodawca głównie zajmował się wyładowywaniem sieci, przeróbką, patroszeniem i magazynowaniem ryby.

Ubezpieczony w okresie od 01.09.2001 r. do 31.05.2002 r. pracował w firmie (...) „K. (...)" we W. na stanowisku „rybak morski" .

W powyższym okresie ubezpieczony wykonywał prace rybaków morskich stale
i w pełnym wymiarze czasu pracy.

Wyżej wspomniany pracodawca zlikwidował działalność z dniem 05.04.2005 r.

Wnioskodawca w ww. okresie był rybakiem morski, motorzystą, wykonywał prace związane z patroszeniem, lodowaniem świeżej ryby. Na kutrze znajdowały się cztery osoby plus właściciel. Wszyscy mieli jednakowe obowiązki. W maszynie był mechanik
i wnioskodawca jako motorzysta, rybak morski. Wszyscy członkowie złogi zajmowali się bezpośrednio patroszeniem ryb. Mechanik uruchamiał windy, które nawijały sieć na windę sieciową i liny na windę trałową. Wnioskodawca uruchamiał windę sieciową. Ryba w sieci była dzielona, porcjowana i poszczególne porcje były wyciągane na pokład. Taki jeden połów tj. ryba z jednego połowu jest porcjowana. Po wyciągnięciu ryby i wyrzuceniu jej z sieci
na pokład cała załoga przystępuje do przetwarzania ryby, czyli do patroszenia, ważenia, lodowania, mechanik też to robi. Wnioskodawca brał również udział w paczkowaniu.
Do uruchamiania windy sieciowej zobowiązaniu byli wnioskodawca i mechanik. Kuter wychodził w morze zwykle o północy na łowisko i był w morzu tyle dni, ile potrzeba, bywało że załoga była na łowisku nawet siedem dób, licząc dotarcie na łowisko i powrót do portu. Wnioskodawca jako motorzysta miał dodatkowe obowiązki, ponieważ nocami miał wachty przy silniku w czasie przelotu, gdy kuter był w ruchu.

Ubezpieczony w okresach od 15.09.2002 r. do 31.05.2003 r. oraz od 01.09.2003 r.
do 21.02.2004 r. był zatrudniony w firmie (...) „K. (...)"
we W. na stanowisku rybak.

W powyższym okresie ubezpieczony wykonywał prace rybaków morskich stale
i w pełnym wymiarze czasu pracy.

Wnioskodawca pracował u ww. pracodawcy jako motorzysta. W morze na połów wychodziło czterech członków załogi plus właściciel kutra. Wnioskodawca razem
z mechanikiem obsługiwali silnik w czasie, kiedy kuter płynął na połów. Po dopłynięciu
na łowisko i zakończonym połowie ryba była oporządzana. Cała załoga zajmował się obróbką ryb oprócz szypra. Motorzysta i mechanik również brali udział w obróbce ryby. Gdy ryba znalazła się już na pokładzie kutra, to członkowie zajmowali się patroszeniem ryby
i lodowaniem oraz pakowaniem ryby w skrzynki. Kuter z załogą wychodził w morze późnym wieczorem po czterech - pięciu godzinach dopływał na łowisko. Trałowanie, tj.: ciągnięcie siatki odbywało się przez cztery - pięć godzin. Następnie ryba była wyrzucana na pokład,
a załoga zajmował się patroszeniem ryby. Za sterem był szyper. Kuter był cały czas w ruchu. Wnioskodawca również zajmował się patroszeniem ryb, tak jak reszta załogi, od chwili,
gdy ryba znalazła się na pokładzie. Wnioskodawca również pomagał przy sieci. Zajmowała się tym cała załoga oprócz pierwszego szypra.

Sąd Okręgowy wskazał, że powyższy stan faktyczny ustalił na podstawie dokumentacji zgromadzonej w aktach niniejszej sprawy, której prawdziwość i rzetelność
nie była przez żadną ze stron kwestionowana. Sąd również nie znalazł podstaw
do podważenia jej wiarygodności z urzędu.

Podstawę ustaleń stanu faktycznego stanowiły także zeznania świadków A. J. (2), H. D., K. R., którzy jako osoby obce,
nie zainteresowane wynikiem postępowania, w ocenie Sądu zasługiwały na walor wiarygodności, tym bardziej, że ich zeznania korespondują z pozostałym zgromadzonym
w aktach sprawy materiałem dowodowym, jak również z zeznaniami ubezpieczonego, które także zdaniem Sądu zasługiwały na wiarę.

Przechodząc do rozważań merytorycznych Sąd I instancji przytoczył, że zgodnie
z art. 4 ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych (Dz. U. z 2008 r.
Nr 237, poz. 1656 ze zm.) prawo do emerytury pomostowej, z uwzględnieniem art. 5-12, przysługuje pracownikowi, który spełnia łącznie następujące warunki:

1) urodził się po dniu 31 grudnia 1948 r.;

2) ma okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze wynoszący co najmniej 15 lat;

3) osiągnął wiek wynoszący co najmniej 55 lat dla kobiet i co najmniej 60 lat
dla mężczyzn;

4) ma okres składkowy i nieskładkowy, ustalony na zasadach określonych w art. 5 - 9
i art. 11 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet
i co najmniej 25 lat dla mężczyzn;

5) przed dniem 1 stycznia 1999 r. wykonywał prace w szczególnych warunkach lub prace w szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy lub art. 32 i art. 33 ustawy

0 emeryturach i rentach z FUS;

6) po dniu 31 grudnia 2008 r. wykonywał pracę w szczególnych warunkach
lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3;

7) nastąpiło z nim rozwiązanie stosunku pracy.

Stosownie zaś do treści art. 8 ustawy o emeryturach pomostowych, pracownik wykonujący prace w szczególnych warunkach wymienione w pkt 20, 22 i 32 załącznika nr 1 do ustawy, który spełnia warunki określone w art. 4 pkt 1,4-7, nabywa prawo do emerytury pomostowej, jeżeli:

1) osiągnął wiek wynoszący co najmniej 50 lat dla kobiet i co najmniej 55 lat
dla mężczyzn;

2) ma okres pracy w szczególnych warunkach wymienionej w pkt 20, 22 i 32 załącznika nr 1 do ustawy, wynoszący co najmniej 10 lat.

Zgodnie z załącznikiem nr 1 pkt 22 do cytowanej wyżej ustawy, pracą w szczególnych warunkach jest praca rybaków morskich.

Sąd Okręgowy podkreślił, że w rozpoznawanej sprawie, bezspornym jest,
iż ubezpieczony na dzień złożenia wniosku ukończył 55 lat, udokumentował okres składkowy i nieskładkowy w wymiarze powyżej 25 lat oraz nie pozostawał w stosunku pracy.

Przedmiotem sporu pozostawało jedynie ustalenie, czy za zatrudnienie
w szczególnych warunkach może zostać uznany okres jego zatrudnienia w (...) od 02-12-1981 r. do 14-04-1983 r., od 07-09-2005 r. do 05-01-2011 r. oraz od 22-02-2011 r. do 30-09-2011 r., w Firmie (...) sc. A. J. (1), M. J. (1)
od 01-09-1998 r. do 30-06-2001 r. , u H. D. K. (...) od 01-09-2001 r. do 31-05-2002 r., u K. R. K. (...)od 15-09-2002 r. do 31-05-2003 r. oraz od 01-09-2003 r. do 21-02-2004 r.

W ocenie Sądu I instancji fakt wykonywania przez R. K. pracy w warunkach szczególnych w spornych okresach czasu znajduje potwierdzenie w zebranym w sprawie materiale dowodowym (w świadectwie i zaświadczeniach byłych pracodawców
o wykonywaniu pracy w warunkach szczególnych oraz pozostałych dokumentach przedłożonych w toku postępowania, w tym treści zarządzeń, układu zbiorowego i ich załączników). Niewątpliwie został on potwierdzony i uszczegółowiony zeznaniami wnioskodawcy oraz świadków - pracodawców tj. właścicieli kutrów rybackich, na których ubezpieczony świadczył pracę jako rybak morski w spornych okresach zatrudnienia, którzy zgodnie zeznali, iż ubezpieczony stale i w pełnym wymiarze czasu pracy pracował jako rybak morski.

Z materiału dowodowego wynika również, jak wskazał Sąd Okręgowy,
że ubezpieczony pracując na stanowisku „praktykant" i „motorzysta okrętowy" wykonywał prace rybaków morskich i jego obowiązki na obu tych stanowiskach niczym nie różniły się między sobą, tzn. zarówno na stanowisku praktykanta, jak i motorzysty zajmował się połowem ryb oraz dozorem maszyn-silników, urządzeń na kutrze.

Stanowiska pracy praktykant i motorzysta okrętowy stanowią stanowiska pracy rybaków morskich, zaliczane do prac wykonywanych w szczególnych warunkach. Stanowiska te zostały wymienione w Układzie Zbiorowym Pracy dla Rybaków Morskich
Nr 42 z dnia 17.01.1975 r. w załączniku Nr 1 poz. 47, w załączniku Nr 3 poz. 83 oraz
w załączniku Nr 4 poz. 49 zgodnie z Zarządzeniem Nr 24 Ministra - Kierownika Urzędu Gospodarki Morskiej z dnia 15.08.1983 r. do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 07.02.1983 r. w wykazie B, Dział IV, pkt 4 - „prace rybaków morskich w PP i UR (...) we W." w podpunkcie 19 jako „pozostałe etatowe stanowiska pracy na statkach do wykonywania rybołówstwa morskiego, wymienione w Układzie Zbiorowym Pracy dla Rybaków Morskich". W Wykazie B, Dział IV, pkt 4 zarządzenia j.w.
w podpunktach od 1 do 18 wymieniono tylko podstawowe stanowiska. Ostatni podpunkt
19 obejmuje wszystkie inne stanowiska, w tym również praktykanta i motorzysty okrętowego.

Ponadto ubezpieczony przedłożył świadectwo pracy zaliczanej do I kategorii zatrudnienia z dnia 30.09.2011 r., w którym praca rybaka morskiego na stanowisku praktykanta i motorzysty okrętowego została zaliczona przez płatnika składek, czyli firmę (...) do pracy w warunkach szczególnych .

Sąd Okręgowy zaznaczył, iż prawo do emerytury pomostowej, podobnie jak prawo
do emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach przysługuje wówczas, gdy ubiegający się o prawo wykonywał prace w szczególnych warunkach stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku. Decydujące znaczenie ma zatem rodzaj
i wymiar wykonywanej pracy, a nie przedłożenie świadectwa pracy w szczególnych warunkach określające stanowisko pracy spełniającego warunki formalne, ponieważ
o zaliczeniu danego rodzaju pracy do wykonywanej w szczególnych warunkach decyduje
nie nazwa zajmowanego stanowiska, czy względy formalne dokumentów, ale charakter wykonywanych czynności. Dlatego też zarzuty odnoszące się do braków formalnych - brak pieczątek, wystawienie po zakończeniu działalności przez pracodawców przedłożonych przez wnioskodawcę świadectw wykonywania pracy w szczególnych warunkach - nie mają istotnego znaczenia dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy. Zresztą pracodawcy, którzy wystawili wspomniane świadectwa, zostali przesłuchani w charakterze świadków
i potwierdzili fakt wykonywania przez ubezpieczonego pracy rybaka morskiego w spornych okresach, opisując szczegółowo i zgodnie charakter tej pracy.

Zgodnie z utartą praktyką i ugruntowanym orzecznictwem, w postępowaniu
przed sądem okresy zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, przewidziane rozporządzeniem mogą być ustalane także innymi środkami dowodowymi niż dowód z zaświadczenia z zakładu pracy (por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 10 marca 1984 r., III UZP 6/84 oraz uchwała Sądu Najwyższego z dnia 21 września 1984 r. III UZP 48/84), a więc wszelkimi dopuszczalnymi przez prawo środkami dowodowymi.

Mając powyższe na uwadze, Sąd I instancji doszedł do wniosku, iż ubezpieczony spełnił wszystkie przesłanki dla nabycia emerytury pomostowej, ponieważ na dzień złożenia wniosku osiągnął 55 rok życia, udokumentował okres składkowy i nieskładkowy w wymiarze powyżej 25 lat, nie pozostawał w stosunku pracy, a także spełnił przesłankę co najmniej 10 lat zatrudnienia w szczególnych warunkach na stanowisku rybaka morskiego, o którym mowa
w pkt 22 załącznika nr 1 do ustawy o emeryturach pomostowych, wykazując łącznie 12 lat
i 1 miesiąc z wyłączeniem okresu pobierania wynagrodzenia z tytułu niezdolności do pracy
i zasiłku chorobowego.

Sąd Okręgowy zwrócił uwagę, że zgodnie z brzmieniem art. 118 ust. 1 a ustawy
o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w razie ustalenia prawa
do świadczenia lub jego wysokości orzeczeniem organu odwoławczego za dzień wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji uważa się również dzień wpływu prawomocnego orzeczenia organu odwoławczego, jeżeli organ rentowy nie ponosi odpowiedzialności za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji. Organ odwoławczy, wydając orzeczenie, stwierdza odpowiedzialność organu rentowego. Zgodnie z wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z dnia 11 września 2007 r. (OTK-A 2007/8/97) powyższy artykuł należy rozumieć w ten sposób, że za dzień wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji uznaje się dzień wpływu prawomocnego orzeczenia tylko w sytuacji, gdy za nieustalenie tych okoliczności nie ponosi odpowiedzialności organ rentowy.

W ocenie Sądu I instancji w niniejszej sprawie okoliczności, na podstawie których Sąd uznał odwołanie ubezpieczonego za zasadne zostały ostatecznie wyjaśnione w drodze uzupełnienia materiału dowodowego o dokumenty dołączone przez wnioskodawcę w toku postępowania przed Sądem oraz zeznania świadków i ubezpieczonego wyjaśniające zakres obowiązków i charakter pracy wnioskodawcy, co uzasadnia zastosowanie dyspozycji art. 118 ust. la cyt. ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych poprzez wnioskowanie a contrario.

W konkluzji, Sąd Okręgowy na podstawie art. 477 (14) § 2 k.p.c. oraz cytowanych wyżej przepisów, w pkt I wyroku zmienił zaskarżoną decyzję ZUS i przyznał R. K. prawo do emerytury pomostowej począwszy od 03.10.2011 r.

Działając na podstawie art. 118 ust. la ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, w punkcie II wyroku, Sąd Okręgowy wnioskując a contrario,
nie stwierdził odpowiedzialności pozwanego organu rentowego za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji, mając na uwadze fakt, iż dopiero wyniki postępowania dowodowego przed Sądem pozwoliły na poczynienie wiążących ustaleń
co do charakteru zatrudnienia ubezpieczonego mającego wpływ na prawo do wnioskowanego świadczenia.

W punkcie III wyroku Sąd Okręgowy zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 60 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego..

Apelację od wyroku wywiódł pozwany organ rentowy, zaskarżając go w części dotyczącej pkt 1 i pkt 3 i zarzucając:

1) naruszenie prawa materialnego - art. 8 ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych poprzez przyznanie R. K. prawa do emerytury pomostowej
od 3 października 2011 r.;

2) naruszenie prawa procesowego - art. 233 § 1 k.p.c. poprzez przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów a w konsekwencji poczynienie błędnych ustaleń faktycznych
co do przysługujących uprawnień do emerytury pomostowej.

Wskazując na powyższe skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku w części
dot. pkt 1 i pkt 3 i oddalenie odwołania, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku
w części dot. pkt 1 i pkt 3 i przekazanie sprawy do ponownego rozpatrzenia przez Sąd
I instancji, z przyczyn podanych w uzasadnieniu.

W ocenie pozwanego prac na stanowiskach: „praktykant na kutrze" oraz „motorzysta okrętowy" nie można uznać za prace rybaków morskich zgodnie z przepisami ww. ustaw
o emeryturach pomostowych.

Zdaniem pozwanego Zakładu Ubezpieczeń Społecznych można uznać,
że wnioskodawca w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace rybaka morskiego
w okresach zatrudnienia: od 1.09.1998 r. do 30.06.2001 r. w Firmie (...) S.C. A. J. (3), M. J. (2), od 1.09.2001 r. do 31.05.2002 r. u D. K. (...), od 15.09.2002 r. do 31.05.2003 r., od 1.09.2003 r. do 21.02.2004 r. K. (...) K. R..

Natomiast w stosunku do okresów zatrudnienia w Przedsiębiorstwie (...) w okresach od 2.12.1981 r. r. do 14.04.1983 r., od 7.09.2005 r.
do 5.01.2011 r., od 22.02.2011 r. do 30.09.2011 r. nie zostało w ocenie skarżącego przeprowadzone żadne postępowanie dowodowe mające na celu faktyczne ustalenie, w jakich okresach w pełnym wymiarze czasu pracy R. K. wykonywał prace rybaka morskiego. Z uwagi na niepodważalny fakt przedłożenia świadectwa wykonywania pracy zaliczanej
do pierwszej kategorii zatrudnienia (plik II karta 88 akt), z którego wynika, ze w okresach
od 2.12.1981 r. do 14.04.1983 r. wnioskodawca pracował na stanowisku „praktykanta
na kutrze”, a od 7.09.2005 r. do 5.01.2011 r. oraz od 22.02.2011 r. do 30.09.2011 r.
na stanowisku „motorzysty okrętowego".

Zatem uznanie przez Sąd Okręgowy w wyroku z dnia 2 lipca 2012 roku okresów zatrudnienia Fana R. K. od 2.12.1981 r. do 14.04.1983 r., od 7.09.2005 r.
do 5.01.2011 r., od 22.02.2011 r. do 30.09.2011 r. jako pracy w szczególnych warunkach nastąpiło w ocenie apelującego z naruszeniem przepisów ustawy z dnia 19.12.1998 r.
o emeryturze pomostowej - stanowisko praktykanta i motorzysty okrętowego nie mieści się
u wykazie prac w szczególnych warunkach wymienionych w załączniku numer 1
do ww. ustawy.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja pozwanego organu rentowego nie zasługuje na uwzględnienie. Nie zawiera bowiem zarzutów skutkujących koniecznością zmiany bądź uchylenia zaskarżonego wyroku.

Spór w przedmiotowej sprawie koncentrował się na kwestii spełniania przez R. K. przesłanek ustalenia mu prawa do emerytury pomostowej, a w szczególności przesłanki posiadania okresu pracy w szczególnych warunkach wynoszącego co najmniej
10 lat.

We wskazanym powyżej zakresie Sąd Okręgowy przeprowadził stosowne postępowanie dowodowe, a w swych ustaleniach i wnioskach nie wykroczył poza ramy swobodnej oceny wiarygodności i mocy dowodów wynikające z przepisu art. 233 k.p.c.,
nie popełnił też uchybień w zakresie zarówno ustalonych faktów, jak też ich kwalifikacji prawnej, które mogłyby uzasadnić ingerencję w treść zaskarżonego orzeczenia.
W konsekwencji, Sąd odwoławczy oceniając jako kompletne i prawidłowe ustalenia faktyczne oraz rozważania prawne dokonane przez Sąd pierwszej instancji uznał je za własne, co oznacza, że zbędnym jest ich szczegółowe powtarzanie w uzasadnieniu wyroku Sądu odwoławczego (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 listopada 1998 r., sygn. I PKN 339/98, OSNAPiUS z 1999 r., z. 24, poz. 776).

Przystępując do analizy zasadności apelacji wywiedzionej przez organ rentowy,
w pierwszej kolejności wskazać należy, iż prawo do emerytury pomostowej może zostać przyznane po spełnieniu przesłanek wynikających z art. 4 bądź art. 49 ustawy z dnia
19 grudnia 2008 roku o emeryturach pomostowych (Dz. U. 2008. Nr 237, poz. 1656 ze zm.).

Do uzyskania prawa do emerytury pomostowej na podstawie art. 4 ustawy, konieczne jest wykonywanie pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze,
w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych po dniu 31 grudnia 2008 r., natomiast do ustalenia wymaganego stażu pracy w szczególnych warunkach lub
o szczególnym charakterze zastosowanie mieć mogą zarówno przepisy ustawy o emeryturach pomostowych, jak i ogólne przepisy wskazane w ustawie o emeryturach i rentach z FUS
(por. pkt 5 i 6 art. 4 ustawy).

W Rozdziale 9 ustawy - Przepisy przejściowe, dostosowawcze i końcowe, wprowadzony został z kolei przepis art. 49 ustawy, określający przesłanki prawa
do emerytury pomostowej osób, które po dniu 31 grudnia 2008 r. nie wykonywały pracy
w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy, jednakże w dniu wejścia w życie ustawy miały wymagany okres pracy
w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu ww. przepisów.

Zważywszy na fakt, iż R. K. wykonywał pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze po dniu 31 grudnia 2008 r., spełnienie przez niego przesłanek nabycia prawa do emerytury pomostowej należało rozważyć w kontekście art. 4 ustawy.

Mając natomiast na uwadze okoliczność, że ubezpieczony wykonywał pracę
w szczególnych warunkach, o której mowa w pkt 22 załącznika nr 1 do ustawy o emeryturach pomostowych (rybak morski), zastosowanie do niego znajduje także przepis art. 8 ustawy, zgodnie z którym pracownik wykonujący prace w szczególnych warunkach wymienione
w pkt 20, 22 i 32 załącznika nr l do ustawy, który spełnia warunki określone w art. 4 pkt l,
4 - 7, nabywa prawo do emerytury pomostowej, jeżeli:

1. osiągnął wiek wynoszący co najmniej 50 lat dla kobiet i co najmniej 55 lat dla mężczyzn;

2. ma okres pracy w szczególnych warunkach wymienionej w pkt 20, 22 i 32 załącznika nr l do ustawy, wynoszący co najmniej 10 lat.

W ocenie Sądu odwoławczego Sąd Okręgowy prawidłowo ustalił, że okresy zatrudnienia R. K. w (...) od 02-12-1981 r. do 14-04-1983 r., od 07-09-2005 r. do 05-01-2011 r. oraz od 22-02-2011 r. do 30-09-2011 r., w Firmie (...) s.c. A. J. (1), M. J. (1) od 01-09-1998 r. do 30-06-2001 r. , u H. K. (...)od 01-09-2001 r. do 31-05-2002 r., u K. K. (2) (...)od 15-09-2002 r. do 31-05-2003 r. oraz od 01-09-2003 r. do 21-02-2004 r. – należy zakwalifikować jako okresy pracy w warunkach szczególnych na stanowisku rybaka morskiego, wymienionym w pkt 22 załącznika nr 1 do ustawy o emeryturach pomostowych, pomimo tego, iż w dokumentacji pracowniczej wnioskodawcy nie figuruje nazwa stanowiska pracy: „rybak morski”. Pozwany organ rentowy w apelacji kwestionował zresztą już tylko zaliczenie okresów zatrudnienia wnioskodawcy w (...) jako okresów pracy
w szczególnych warunkach w charakterze rybaka morskiego.

Powyższe ustalenie znajduje potwierdzenie zarówno w zgromadzonej w aktach sprawy dokumentacji, jak i w zeznaniach świadków i samego wnioskodawcy. Trafnie
przy tym Sąd I instancji wskazał, że świadectwo pracy nie ma mocy wiążącej zarówno
dla pozwanego, jak i dla Sądu. Nie jest ono bowiem dokumentem urzędowym w rozumieniu art. 244 § l i 2 k.p.c., gdyż podmiot wydający to świadectwo nie jest organem państwowym ani organem wykonującym zadania z zakresu administracji państwowej, a tylko dokumenty wydane przez te organy stanowią dowód tego, co zostało w nich urzędowo poświadczone.
W postępowaniu sądowym świadectwo pracy traktuje się jako dokument prywatny
w rozumieniu art. 245 k.p.c., który stanowi jedynie dowód tego, że osoba, która je podpisała, złożyła oświadczenie zawarte w dokumencie. Dokument taki podlega kontroli zarówno co do prawdziwości wskazanych w nim faktów, jak i co do prawidłowości wskazanej podstawy prawnej. Tak więc organ rentowy miał pełne prawo do weryfikacji przedłożonych dokumentów, wnioskodawca zaś posiada uprawnienie do wykazania innymi dowodami,
iż stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał pracę w szczególnych warunkach, tym bardziej, iż zgodnie z utrwalonym w judykaturze poglądem, w sądowym postępowaniu odwoławczym możliwe jest ustalenie okresów zatrudnienia także w oparciu o inne dowody niż dowód z zaświadczenia zakładu pracy (uchwała SN z dnia 21.09.1984 r. III UZP 48/84 LEX nr 14630, uchwała SN z dnia 10.03.1984 r. III UZP 6/84 LEX nr 14625). Mając
na uwadze powyższe za prawidłowe należy zatem uznać stanowisko Sądu Okręgowego, zgodnie z którym braki formalne świadectw pracy przedłożonych przez ubezpieczonego,
w sytuacji potwierdzenia wynikających z nich informacji przez byłych pracodawców R. K. przesłuchanych w charakterze świadków, pozostają bez znaczenia dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy.

Jeżeli chodzi o zatrudnienie ubezpieczonego w (...) Szkuner od 2 grudnia 1981 r. do 14 kwietnia 1983 r. i w latach 2005 – 2011 Sąd Apelacyjny podkreśla, iż wbrew zarzutowi apelacji Sąd I instancji przeprowadził stosowne postępowanie dowodowe z dokumentów znajdujących się w aktach rentowych (k. 8, 15,17, 18 pliku II akt ZUS) oraz w aktach sprawy (koperta - k. 35), co znalazło wyraz w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku. Sąd Apelacyjny przychyla się do wniosków Sądu Okręgowego, że ww. dokumentacja jest wystarczająca
dla ustalenia charakteru pracy R. K. w spornych okresach zatrudnienia jako rybaka morskiego. Istotnie z dokumentacji tej wynika, że ubezpieczony zatrudniony był na stanowisku „praktykanta na kutrze” (1981-83), a następnie „motorzysty okrętowego” (2005 – 2011). Jednocześnie podkreślono jednak, iż była to praca odpowiadająca pracy rybaków morskich. W zarządzeniu nr 24 Ministra – Kierownika Urzędu Gospodarki Morskiej z dnia
15 sierpnia 1983 r. /SP.VIII. (...)/ pozostałe etatowe stanowiska pracy na statku
do wykonywania rybołówstwa morskiego, wymienione w Układzie Zbiorowym Pracy
dla rybaków morskich m. in. w Przedsiębiorstwie (...)
we W. uznane zostały natomiast za stanowiska pracy, na których wykonywane są prace w szczególnych warunkach (pkt 19 Działu IV wykazu B ww. zarządzenia).
W załącznikach do Układu Zbiorowego Pracy dla rybaków morskich nr 42 z dnia 17 stycznia 1975 r. oraz Zakładowego Układu Zbiorowego z dnia 2 listopada 1995 r., obejmujących (...) we W., wymienione zostało zarówno stanowiska praktykanta, jak i stanowisko motorzysty okrętowego. Powyższe przesądza, iż praca wykonywana
przez R. K. w spornych okresach zatrudnienia – na stanowisku praktykanta
na kutrze oraz motorzysty okrętowego – podlega zaliczeniu do stażu pracy w warunkach szczególnych.

Mając na uwadze tak dokonane ustalenia i rozważania, Sąd Apelacyjny stanął
na stanowisku, że wnioskodawca kumulatywnie spełnił wszystkie przesłanki, o których mowa w art. 4 i art. 8 ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych, niezbędne
do przyznania mu żądanego świadczenia, w tym 10 - letni okres zatrudnienia w warunkach szczególnych w charakterze rybaka morsiego.

W tym stanie rzecz Sąd Apelacyjny, działając na podstawie art. 385 k.p.c., oddalił apelację organu rentowego jako bezzasadną, jak w pkt I wyroku.

W pkt II wyroku Sąd Apelacyjny zasądził od pozwanego Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. na rzecz ubezpieczonego R. K. kwotę 120,00 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego, działając na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z § 2 ust. 1 i 2, § 11 ust. 2 i § 12 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 28 września 2002 r.
w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U. Nr 163, poz. 1349 ze zm.).