Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

z dnia 15 czerwca 2011 r.

Sygn. akt Ts 15/10



Trybunał Konstytucyjny w składzie:



Piotr Tuleja – przewodniczący

Zbigniew Cieślak – sprawozdawca

Andrzej Rzepliński,



po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 29 grudnia 2010 r. o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej Dariusza Ś.,



p o s t a n a w i a:





nie uwzględnić zażalenia.



UZASADNIENIE



W skardze konstytucyjnej z 21 stycznia 2010 r. skarżący wniósł o zbadanie zgodności art. 156 § 5a ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks postępowania karnego (Dz. U. Nr 89, poz. 555, ze zm.; dalej: k.p.k.) w zakresie, w jakim umożliwia w postępowaniu przygotowawczym arbitralną (opartą na nieprecyzyjnie określonych przesłankach) odmowę udostępnienia podejrzanemu i jego obrońcy akt sprawy w części zawierającej dowody wskazane we wniosku o zastosowanie albo przedłużenie tymczasowego aresztowania oraz wymienione w postanowieniu o zastosowaniu albo przedłużeniu tymczasowego aresztowania, z art. 2, art. 42 ust. 2 w zw. z art. 31 ust. 3 Konstytucji. Zaskarżony został także art. 159 k.p.k. w zakresie, w jakim uniemożliwia sądową kontrolę zarządzenia prokuratora odmawiającego udostępnienia podejrzanemu i jego obrońcy akt sprawy w części zawierającej dowody wskazane we wniosku o zastosowanie albo przedłużenie tymczasowego aresztowania oraz wymienione w postanowieniu o zastosowaniu albo przedłużeniu tymczasowego aresztowania. Skarżący wniósł o stwierdzenie niezgodności powyższej normy z art. 2, art. 42 ust. 2 w zw. z art. 31 ust. 3 Konstytucji. Ponadto, zakwestionowana została zgodność – w zakresie przebiegu procesu legislacyjnego – ustawy z dnia 16 lipca 2009 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania karnego (Dz. U. Nr 127, poz. 1051; dalej: ustawa nowelizująca z 2009 r.) z art. 118 ust. 1 i art. 119 ust. 1 i 2 Konstytucji.

Postanowieniem z 29 grudnia 2010 r. Trybunał Konstytucyjny odmówił nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu (pkt 1 sentencji) w zakresie zbadania zgodności art. 156 § 5a k.p.k. z art. 2, art. 42 ust. 2 w zw. z art. 31 ust. 3 Konstytucji oraz art. 159 k.p.k. z art. 2, art. 42 ust. 2 w zw. z art. 31 ust. 3 Konstytucji, natomiast umorzył postępowanie (pkt 2 sentencji) w zakresie zbadania zgodności ustawy nowelizującej z 2009 r. z art. 118 ust. 1 i art. 119 ust. 1 i 2 Konstytucji z powodu cofnięcia skargi konstytucyjnej w tym przedmiocie.

Podstawami odmowy odnośnie do przepisów wymienionych w pkt 1 sentencji były, po pierwsze, okoliczność, że niezgodność art. 156 § 5a k.p.k. z Konstytucją skarżący upatruje w stosowaniu prawa, nie zaś w brzmieniu kwestionowanego przepisu, po wtóre – zakwestionowanie normy prawnej rozczłonkowanej, wynikającej z kilku przepisów, w tym z art. 465 § 2 k.p.k., niezakwestionowanego w skardze konstytucyjnej, po trzecie zaś – brak rozstrzygnięcia wydanego w oparciu o art. 159 k.p.k., który to przepis, zdaniem skarżącego, zamyka drogę do sądowej kontroli zarządzeń prokuratora w postępowaniu przygotowawczym.

W zażaleniu z 12 stycznia 2011 r. na pkt 1 sentencji postanowienia Trybunału Konstytucyjnego z 29 grudnia 2010 r. skarżący zarzucił, że wskutek funkcjonowania zaskarżonego art. 156 § 5a k.p.k. ograniczone zostało podstawowe prawo podejrzanego, jakim jest prawo do skutecznej obrony. W ocenie skarżącego przepis ten daje „nadmierne kompetencje organom państwa wobec podejrzanego [i] wprost stanowi nieproporcjonalne ograniczenie prawa do obrony, czego dowodem są załączone do skargi orzeczenia Prokuratury”. Uzasadniając zażalenie w zakresie art. 159 k.p.k., skarżący wskazał na brak możliwości uzyskania rozstrzygnięcia wydanego na podstawie art. 159 k.p.k. i podkreślił, że według niego wystarczającą podstawą do rozpoznania skargi konstytucyjnej w tej części jest orzeczenie z 22 grudnia 2009 r. o nieuwzględnieniu zażalenia na zarządzenie prokuratora w postępowaniu przygotowawczym. Skarżący podniósł również, że zażalenie nie tylko nie przysługuje, ale „dodatkowo nie jest określone w kodeksie, do jakiego organu miałoby być skierowane”.



Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Zaskarżone postanowienie jest prawidłowe, zaś argumenty podniesione w zażaleniu nie podważają ustaleń przedstawionych w tym orzeczeniu i dlatego nie zasługują na uwzględnienie. Przedmiotem kontroli dokonywanej przez Trybunał Konstytucyjny w wyniku wniesienia zażalenia na postanowienie o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej jest jedynie prawidłowość dokonanego w nim rozstrzygnięcia.

Przedmiotem skargi konstytucyjnej, jak trafnie wskazał Trybunał Konstytucyjny w kwestionowanym postanowieniu, może być, zgodnie z art. 79 Konstytucji, tylko przepis ustawy lub innego aktu normatywnego, na podstawie którego sąd lub organ administracji publicznej orzekł ostatecznie o jego prawach lub obowiązkach (por. postanowienia TK z 24 września 2008 r., Ts 307/07, OTK ZU nr 4/B/2009, poz. 270 oraz 21 lipca 2009 r., Ts 221/08, OTK ZU nr 3/B/2010, poz. 171).

W rozpoznawanej sprawie konieczne było zatem uzyskanie ostatecznego orzeczenia, wydanego na podstawie zaskarżonego art. 159 k.p.k., z którego wynikałoby, że skarżący ma zamkniętą drogę sądową do zainicjowania kontroli orzeczenia prokuratora bezpośrednio przełożonego o nieuwzględnieniu zażalenia na zarządzenie prokuratora w postępowaniu przygotowawczym. Tymczasem skarżący nie wniósł środka zaskarżenia na to orzeczenie prokuratora, zatem nie zostało wydane rozstrzygnięcie w oparciu o kwestionowany przepis. Skoro zarzut niekonstytucyjności art. 159 k.p.k. dotyczył braku możliwości zainicjowania sądowej kontroli, to niezrozumiałe są wywody skarżącego dotyczące niewniesienia środka zaskarżenia, ponieważ k.p.k. nie określa, do kogo miałoby być skierowane zażalenia na orzeczenia prokuratora bezpośrednio przełożonego o nieuwzględnieniu zażalenia na zarządzenie prokuratora w postępowaniu przygotowawczym.

Trybunał Konstytucyjny ustalił, że w zażaleniu nie sformułowano stanowiska, które podważyłoby stwierdzenie przez Trybunał w zakwestionowanym postanowieniu, że skarga konstytucyjna w zakresie art. 156 § 5a k.p.k. dotyczy w istocie stosowania prawa. Argumentacja powołana w zażaleniu świadczy o wiązaniu przez skarżącego naruszenia konstytucyjnych praw z nieprawidłowymi, w jego ocenie, orzeczeniami wydanymi w toczącym się przeciwko niemu postępowaniu przygotowawczym, nie zaś z treścią przepisu.

Należy podkreślić, że „skarga konstytucyjna wedle Konstytucji nie jest skargą »na rozstrzygnięcie«, lecz skargą »na przepis«. Gdy przyczyną zarzucanego naruszenia jest niekonstytucyjne zastosowanie lub zinterpretowanie przepisu zgodnego z Konstytucją – skarga nie służy. To kształtuje w szczególny sposób dowodowe powinności skarżącego: nawet bowiem wykazanie istnienia związku koniecznego (typu conditio sine qua non) między zarzucanym naruszeniem wolności (praw) konstytucyjnych a rozstrzygnięciem, które ów skutek spowodowało, nie jest tożsame z dowodem, że przyczyną zarzucanego naruszenia jest niekonstytucyjność samego przepisu będącego prawną podstawą rozstrzygnięcia. Niezbędne jest bowiem wykazanie, że związek ten istnieje między brakiem konstytucyjności przepisu a naruszeniem prawa lub wolności” (zob. wyrok TK z 15 października 2002 r., SK 6/02, OTK ZU nr 5/A/2002, poz. 65).



Biorąc powyższe okoliczności pod uwagę, należało na podstawie art. 49 w zw. z art. 36 ust. 7 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.) nie uwzględnić zażalenia wniesionego na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego o odmowie nadania niniejszej skardze konstytucyjnej dalszego biegu.