Pełny tekst orzeczenia

151/2/B/2011

POSTANOWIENIE
z dnia 18 stycznia 2011 r.
Sygn. akt Ts 289/09

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Teresa Liszcz,

po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej Tomasza Jana B. w sprawie zgodności:
art. 258 § 1 w zw. z art. 263 § 7 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks postępowania karnego (Dz. U. Nr 89, poz. 555, ze zm.) z art. 31 ust. 3, art. 41 ust. 1 i art. 45 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,

p o s t a n a w i a:

odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.

UZASADNIENIE

W skardze konstytucyjnej z 4 grudnia 2009 r. skarżący zarzucił niezgodność art. 258 § 1 w zw. z art. 263 § 7 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks postępowania karnego (Dz. U. Nr 89, poz. 555, ze zm.; dalej: k.p.k.) z art. 31 ust. 3, art. 41 ust. 1 i art. 45 ust. 1 Konstytucji.
Skarga konstytucyjna została sformułowana w związku z następującym stanem faktycznym.
Sąd Rejonowy w Białymstoku postanowieniem z 15 grudnia 2005 r. (sygn. akt III Kp 2356/05) zastosował wobec skarżącego tymczasowy areszt. Stosowanie powyższego środka zapobiegawczego było przedłużane na etapie postępowania przygotowawczego oraz w postępowaniu sądowym. Od grudnia 2007 r. decyzje w przedmiocie przedłużenia stosowania tymczasowego aresztu podejmował Sąd Apelacyjny w Białymstoku. Wyrok wydany przez Sąd Rejonowy w Białymstoku – III Wydział Karny z 24 lipca 2008 r. (sygn. akt III K 4415/06) został uchylony wyrokiem Sądu Okręgowego w Białymstoku – VIII Wydział Karny Odwoławczy z 18 czerwca 2009 r. (sygn. akt VIII Ka 292/09); wobec skarżącego nadal stosowano tymczasowe aresztowanie.
Postanowieniem z 30 czerwca 2009 r. (sygn. akt III K 106/09) Sąd Okręgowy w Białymstoku – III Wydział Karny przedłużył wobec skarżącego stosowanie tymczasowego aresztu, zastrzegając, że środek ten ulegnie zmianie z chwilą złożenia, nie później niż w wyznaczonym terminie, poręczenia majątkowego. Skarżący wniósł zażalenie na to postanowienie. Sąd Apelacyjny w Białymstoku – II Wydział Karny postanowieniem z 16 lipca 2009 r. (sygn. akt II AKz 227/09) utrzymał zaskarżone postanowienie w mocy.
Objęty skargą konstytucyjną art. 258 § 1 k.p.k. stanowi, że tymczasowe aresztowanie może nastąpić, jeżeli zachodzi uzasadniona obawa ucieczki lub ukrywania się oskarżonego, zwłaszcza wtedy, gdy nie można ustalić jego tożsamości albo nie ma on w kraju stałego miejsca pobytu albo jeżeli zachodzi uzasadniona obawa, że oskarżony będzie nakłaniał do składania fałszywych zeznań lub wyjaśnień albo w inny bezprawny sposób utrudniał postępowanie karne. Natomiast przepis art. 263 § 7 k.p.k. przewiduje, że „jeżeli zachodzi potrzeba stosowania tymczasowego aresztowania po wydaniu pierwszego wyroku przez sąd pierwszej instancji, każdorazowe jego przedłużenie może następować na okres nie dłuższy niż 6 miesięcy”.
Skarżący zarzucił, że art. 258 § 1 k.p.k. rozumiany w ten sposób, że zezwala na „przedłużenie stosowania tymczasowego aresztowania na zasadach ogólnych przez sąd I instancji w przypadku uchylenia wyroku sądu I instancji do ponownego rozpoznania, ponad ustawowy okres dwuletni maksymalnego stosowania tego środka” narusza art. 31 ust. 3, art. 41 ust. 1 i art. 45 ust. 1. Skarżący upatruje niekonstytucyjność w tym, że k.p.k. „nie zawiera przepisów odnoszących się do sytuacji osób takich jak skarżący w niniejszej sprawie”. Ponadto, skarżący wskazał, że osoba tymczasowo aresztowana, w której sprawie został uchylony wyrok i nastąpiło przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania, znajduje się w gorszej sytuacji niż osoba, której sprawę „zwrócono do prokuratury”. Zdaniem skarżącego, nierówne traktowanie tymczasowo aresztowanych – w zależności od fazy postępowania: przygotowawczego lub sądowego – polega na tym, że gwarancje wynikające z art. 263 k.p.k., który wyznacza okresy stosowania aresztu, sądy właściwe do przedłużania powyższego środka oraz przesłanki takiego przedłużenia, nie mają zastosowania w sytuacji skarżącego będącego osobą, której sprawa została przekazana przez sąd II instancji do ponownego rozpoznania sądowi I instancji.
Skarżący podniósł, że „pominięcie tego trybu [z art. 263 k.p.k.] przy podejmowaniu decyzji o stosowaniu lub tez przedłużaniu środka izolacyjnego w sytuacji skarżącego stanowi niewątpliwie naruszenie [art. 5 ust. 3] konwencji [o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności]”.
Zarządzeniem z 19 kwietnia 2010 r. Trybunał Konstytucyjny wezwał skarżącego do uzupełnienia braków formalnych skargi konstytucyjnej przez wskazanie dat: doręczenia skarżącemu postanowienia Sądu Apelacyjnego w Białymstoku – II Wydział Karny z 16 lipca 2009 r. (sygn. akt II AKz 227/09); złożenia przez skarżącego wniosku o ustanowienie pełnomocnika z urzędu celem sporządzenia skargi konstytucyjnej; doręczenia pełnomocnikowi z urzędu postanowienia Sądu Rejonowego w Białymstoku – II Wydział Cywilny z 22 października 2009 r. (sygn. akt II Co 5235/09) wraz z zawiadomieniem Dziekana Okręgowej Rady Adwokackiej w Białymstoku z 2 listopada 2009 r. o wyznaczeniu osoby pełnomocnika (L. Dz. 2707/2009); jak również przez dokładne określenie zakresu zaskarżenia; jak również dokładne określenie sposobu naruszenia konstytucyjnych praw i wolności skarżącego, wyrażonych w art. 31 ust. 3, art. 32 ust. 1, art. 41 ust. 1, a także art. 45 ust. 1 Konstytucji, przez zaskarżone przepisy.
W piśmie z 4 maja 2010 r. skarżący wskazał, że zaskarża art. 258 § 1 w zw. z art. 263 § 7 k.p.k., który w jego ocenie narusza prawo do właściwego sądu oraz jest niezgodny z wynikającą z Konstytucji „gwarancją, że organicznie lub pozbawienie wolności może nastąpić tylko w oparciu o jasne i zrozumiałe przepisy ustawowe”.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 46 ust. 1 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK) warunkiem merytorycznego rozpoznania skargi konstytucyjnej jest wniesienie jej w terminie 3 miesięcy od doręczenia skarżącemu prawomocnego rozstrzygnięcia w sprawie. Bieg tego terminu ulega zwieszeniu do czasu rozstrzygnięcia przez sąd wniosku o ustanowienie pełnomocnika z urzędu w celu sporządzenia skargi konstytucyjnej (art. 48 ust. 2 zdanie drugie ustawy o TK).
Trybunał Konstytucyjny stwierdza, że skarżący nie wykonał zarządzenia z 19 kwietnia 2010 r. wzywającego do uzupełnienia braków skargi konstytucyjnej w zakresie dotyczącym wskazania daty złożenia przez skarżącego wniosku o ustanowienie pełnomocnika z urzędu celem sporządzenia skargi konstytucyjnej. Oznaczenie tej daty było istotne dla zbadania, czy skarga konstytucyjna została wniesiona w terminie przewidzianym art. 46 ust. 1 ustawy o TK. Zgodnie bowiem z art. 48 ust. 2 zdanie drugie ustawy o TK, do czasu rozstrzygnięcia przez sąd wniosku o ustanowienie pełnomocnika z urzędu, nie biegnie termin przewidziany w art. 46 ust. 1 ustawy o TK. W niniejszej sprawie postanowienie Sądu Apelacyjnego w Białymstoku – II Wydział Karny z 16 lipca 2009 r. (sygn. akt II AKz 227/09) doręczono skarżącemu 28 lipca 2009 r.; zaś doręczenie pełnomocnikowi z urzędu zawiadomienia Dziekana Okręgowej Rady Adwokackiej w Białymstoku z 2 listopada 2009 r. o wyznaczeniu osoby pełnomocnika (L. Dz. 2707/2009) nastąpiło 16 listopada 2009 r., natomiast skargę konstytucyjną wniesiono 4 grudnia 2009 r. Nie jest natomiast znana data złożenia wniosku o ustanowienie pełnomocnika z urzędu, mimo że Trybunał Konstytucyjny wezwał do uzupełnienia tego braku.
Bieg trzymiesięcznego terminu do wniesienia skargi konstytucyjnej w przypadku skarżącego rozpoczął się 29 lipca 2009 r., uległ zawieszeniu z dniem złożenia wniosku o przyznanie pomocy prawnej z urzędu i biegł dalej od 16 listopada 2009 r. Skarżący w piśmie uzupełniającym braki wskazał jedynie, kiedy wniosek został sporządzony (8 października 2009 r.) oraz kiedy wpłynął do sądu (13 października 2009 r.). Tymczasem za dzień złożenia pisma przez aresztowanego do sądu należy uznać datę jego złożenia w administracji aresztu śledczego lub zakładu karnego, w którym jest osadzony (art. 165 § 3 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego, Dz. U. Nr 43, poz. 296, ze zm. w zw. z art. 20 ustawy o TK).

Mając powyższe na względzie, należało na podstawie art. 36 ust. 3 w zw. z art. 49 ustawy o TK odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.