Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

z dnia 18 lipca 2011 r.

Sygn. akt Ts 293/09



Trybunał Konstytucyjny w składzie:



Stanisław Biernat,



po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej Leszka B. w sprawie zgodności:

art. 77 § 1 pkt 2 ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. – Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz. U. Nr 98, poz. 1070, ze zm.) z art. 2, art. 45 ust. 1 i art. 178 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,



p o s t a n a w i a:



odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.



UZASADNIENIE



W skardze konstytucyjnej zarzucono niezgodność art. 77 § 1 pkt 2 ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. – Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz. U. Nr 98, poz. 1070, ze zm.; dalej: p.u.s.p.) z art. 2, art. 45 ust. 1 i art. 178 Konstytucji.

Skarga konstytucyjna została wniesiona w związku z postępowaniem karnym toczącym się przeciwko skarżącemu przed Sądem Rejonowym w Białymstoku – XV Wydział Karny (sygn. akt III K 1340/07). W trakcie trwania tego postępowania zasiadająca w składzie orzekającym sędzia została w trybie zaskarżonego art. 77 § 1 pkt 2 p.u.s.p. delegowana do pełnienia czynności administracyjnych w Ministerstwie Sprawiedliwości.

Zdaniem skarżącego możliwość delegowania sędziego do pełnienia obowiązków sędziego lub czynności administracyjnych w Ministerstwie Sprawiedliwości lub innej jednostce organizacyjnej podległej Ministrowi Sprawiedliwości albo przez niego nadzorowanej prowadzi do występowania przez sędziego w podwójnej roli: sędziego i urzędnika, czego nie da się pogodzić z zasadami niezależności sądów i niezawisłości sędziów oraz prawem strony do sprawiedliwego rozpatrzenia sprawy przez niezależny, bezstronny i niezawisły sąd, a także z zasadą demokratycznego państwa prawnego. Skarżący podnosi, że ma to szczególne znaczenie przy rozpatrywaniu spraw o tzw. „przestępstwa polityczne” – takie jak nawoływanie do nienawiści na tle różnic narodowościowych, etnicznych, rasowych, wyznaniowych albo ze względu na bezwyznaniowość (art. 256 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny [Dz. U. Nr 88, poz. 553, ze zm.; dalej: k.k.] oraz publiczne znieważenie grupy ludności albo poszczególnej osoby z powodu jej przynależności narodowej, etnicznej, rasowej, wyznaniowej albo z powodu jej bezwyznaniowości lub naruszenie nietykalności cielesnej innej osoby z tych powodów (art. 257 k.k.), o które skarżący jest oskarżony. Skarżący stwierdza, że sędzia pełniący funkcje w Ministerstwie Sprawiedliwości i biorący udział we wdrażaniu programów przeciwdziałania przestępczości, w tym Krajowego Programu Przeciwdziałania Dyskryminacji Rasowej, Ksenofobii i związanej z nimi Nietolerancji, nie może być uznany za mającego przymiot niezawisłości.



Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:



Zgodnie z art. 79 ust. 1 Konstytucji każdy, czyje konstytucyjne wolności lub prawa zostały naruszone, ma prawo, na zasadach określonych w ustawie, zakwestionować zgodność z Konstytucją przepisów ustawy lub innego aktu normatywnego, na podstawie których sąd lub organ administracji publicznej orzekł ostatecznie o jego prawach lub wolnościach albo obowiązkach określonych w Konstytucji. Zasady, na jakich dopuszczalne jest korzystanie z tego środka ochrony wolności i praw, precyzuje ustawa z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK). W świetle powyższych unormowań konstytucyjnych i ustawowych nie ulega wątpliwości, że przesłanką rozpoznania skargi konstytucyjnej nie może być wskazanie dowolnego przepisu ustawy lub innego aktu normatywnego, ale tylko takiego, który w konkretnej sprawie stanowił podstawę ostatecznego rozstrzygnięcia, a zarazem doprowadził do naruszenia wskazanych jako podstawa skargi konstytucyjnych wolności lub praw. W związku z tym obowiązkiem skarżącego jest dołączenie do skargi konstytucyjnej orzeczenia, które wykazuje powyższą złożoną kwalifikację, tzn. zostało wydane na podstawie przepisów stanowiących przedmiot wniesionej skargi i prowadzi do niedozwolonej ingerencji w sferę konstytucyjnie chronionych praw podmiotowych. W niniejszej sprawie warunek ten nie został spełniony, co stanowi zasadniczy powód odmowy nadania biegu skardze konstytucyjnej.

Skarżący nie przedstawił żadnego orzeczenia, które dotyczyłoby jego praw oraz byłoby wydane na podstawie zaskarżonego przepisu. Przeciwnie z uzasadnienia skargi konstytucyjnej wyraźnie wynika, że w momencie jej wniesienia postępowanie karne przeciwko skarżącemu było w toku i nie zostało jeszcze w nim wydane nawet orzeczenie sądu I instancji. Do skargi dołączono jedynie korespondencję prowadzoną z Ministerstwem Sprawiedliwości przez osoby inne niż skarżący. Dotyczy ona zakresu zadań sędzi powołanej do wykonywania czynności administracyjnych w Departamencie Wykonywania Orzeczeń i Probacji tego Ministerstwa oraz kwestii dotychczasowych ocen jej pracy, a także zasad funkcjonowania Krajowego Programu Przeciwdziałania Dyskryminacji Rasowej, Ksenofobii i związanej z nimi Nietolerancji. Żadne z tych pism nie ma natomiast cech rozstrzygnięcia w sprawie skarżącego. Na podstawie art. 49 w zw. z art. 36 ust. 3 oraz art. 47 ust. 1 pkt 1 ustawy o TK przesądza to o odmowie nadania biegu skardze konstytucyjnej.

Skarżący w uzasadnieniu skargi podnosi zarzuty niezgodności zaskarżonego przepisu z powołanymi wzorcami konstytucyjnymi, lecz nie wskazuje, aby ta niezgodność spowodowała naruszenie jego wolności lub praw, skonkretyzowane w wydanym w jego sprawie ostatecznym rozstrzygnięciu. Jego skarga także w tym zakresie nie spełnia więc wymogów sformułowanych dla tego środka prawnego w art. 79 ust. 1 Konstytucji oraz art. 47 ust. 1 pkt 1 i 2 ustawy o TK, co stanowi samodzielną podstawę odmowy nadania biegu skardze konstytucyjnej.

Jednocześnie należy wskazać, że zaskarżony w skardze konstytucyjnej art. 77 § 1 pkt 2 p.u.s.p. był przedmiotem kontroli Trybunału Konstytucyjnego w sprawie o sygn. K 45/07 (wyrok z 15 stycznia 2009 r., OTK ZU nr 1/A/2009, poz. 3). Trybunał orzekł wówczas, że przepis ten w zakresie, w jakim dopuszcza łączenie funkcji orzekania przez sędziego z wykonywaniem czynności administracyjnych w Ministerstwie Sprawiedliwości lub innej jednostce organizacyjnej podległej Ministrowi Sprawiedliwości albo przez niego nadzorowanej, jest niezgodny z art. 10 ust. 1, art. 45 ust. 1 i art. 173 Konstytucji. Zdaniem Trybunału sama możliwość delegowania sędziów do wykonywania pewnych funkcji w administracji rządowej, w tym w Ministerstwie Sprawiedliwości, nie narusza Konstytucji, niedopuszczalne z punktu widzenia zasady podziału władzy oraz niezależności sądów (art. 10 oraz art. 173 Konstytucji) jest jednak łączenie delegacji do Ministerstwa Sprawiedliwości z dalszym wykonywaniem przez sędziego funkcji orzeczniczych (tamże, s. 71). Trybunał uznał także, że wykonywanie przez sędziego czynności w ramach systemu władzy wykonawczej rodzi wątpliwości co do jego niezawisłości. Dlatego art. 77 § 1 pkt 2 p.u.s.p., umożliwiając takiemu sędziemu jednoczesne orzekanie, narusza prawo do sądu gwarantowane przez art. 45 ust. 1 Konstytucji (tamże, s. 73). Tym samym Trybunał w znacznej mierze podzielił wątpliwości konstytucyjne skarżącego sformułowane w niniejszej sprawie. Wobec orzeczenia o niezgodności art. 77 § 1 pkt 2 p.u.s.p. we wskazanym zakresie z art. 10 ust. 1, art. 45 ust. 1 i art. 173 Konstytucji, norma pozwalająca sędziom na jednoczesne wykonywanie czynności administracyjnych w Ministerstwie Sprawiedliwości lub innej jednostce organizacyjnej podległej Ministrowi Sprawiedliwości albo przez niego nadzorowanej oraz orzekanie utraciła moc obowiązującą. Nie ma więc konieczności badania jej zgodności z pozostałymi wzorcami konstytucyjnymi powołanymi przez skarżącego. Orzeczenie przez Trybunał Konstytucyjny o niezgodności z Konstytucją przepisów zaskarżonych w niniejszej sprawie powoduje zaistnienie przesłanki zbędności wydania orzeczenia, o której mowa w art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy o TK (zob. postanowienie TK z 14 grudnia 2010 r., SK 43/09, OTK ZU nr 10/A/2010, poz. 134 i tam cytowane orzecznictwo). W postępowaniu wstępnym stanowi to samoistną przesłankę odmowy nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej (zob. np. postanowienia TK z 25 listopada 2008 r., Ts 305/07, OTK ZU nr 1/B/2009, poz. 42 oraz 16 marca 2009 r., Ts 127/08, OTK ZU nr 1/B/2010, poz. 18).



Mając powyższe na względzie, Trybunał Konstytucyjny orzekł jak w sentencji.