Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE
z dnia 16 sierpnia 2011 r.
Sygn. akt Ts 341/10

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Maria Gintowt-Jankowicz,

po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej Jarosława J. w sprawie zgodności:
art. 357 § 2 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296, ze zm.) z art. 2, art. 32 ust. 2, art. 45 ust. 1 i art. 77 ust. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,

p o s t a n a w i a:

odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.

UZASADNIENIE

W skardze konstytucyjnej z 15 grudnia 2010 r. wniesiono o zbadanie zgodności art. 357 § 2 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296, ze zm.; dalej: k.p.c.) z art. 2, art. 32 ust. 2, art. 45 ust. 1 i art. 77 ust. 2 Konstytucji.
Skarga konstytucyjna została sformułowana w związku z następującym stanem faktycznym. Postanowieniem z 14 czerwca 2010 r. Sąd Apelacyjny w Gdańsku – Wydział I Cywilny (sygn. akt I ACo 89/10) jako sąd I instancji oddalił wniosek skarżącego o zwolnienie od kosztów sądowych i ustanowienie pełnomocnika z urzędu.
W przekonaniu skarżącego kwestionowany art. 357 § 2 k.p.c. jest niezgodny z zasadą demokratycznego państwa prawnego (art. 2 Konstytucji) i zasadą niedyskryminacji (art. 32 ust. 2 Konstytucji), narusza konstytucyjne prawo do sprawiedliwego sądu (art. 45 Konstytucji) oraz do zaskarżania orzeczeń wydanych w I instancji (art. 77 ust. 2 Konstytucji). Skarżący podnosi, że „w prawo do uzyskania orzeczenia sądowego jest również wpisane prawo do uzyskania informacji o podstawie prawnej oraz przesłankach, w oparciu o które zostało ono wydane”. Niekonstytucyjność zaskarżonego przepisu polega na uniemożliwieniu skorzystania z powyższego prawa, co – w ocenie skarżącego – narusza także bezwzględny zakaz dyskryminacji. Ponadto, zdaniem skarżącego, brak uzasadnienia postanowienia z 14 czerwca 2010 r. uniemożliwił mu wykonanie prawa do zaskarżenia orzeczeń wydanych w I instancji.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Skarga konstytucyjna jest szczególnym środkiem ochrony konstytucyjnych wolności i praw. Ma ona gwarantować, że obowiązujące w systemie prawa akty normatywne nie będą stanowiły źródła ich naruszeń. W myśl art. 79 ust. 1 Konstytucji, skarga konstytucyjna inicjuje procedurę, której celem jest zbadanie zgodności z Konstytucją przepisów stanowiących podstawę ostatecznego orzeczenia o prawach skarżącego. Przedmiot skargi konstytucyjnej determinuje wymogi formalne, których spełnienie jest konieczne do stwierdzenia jej dopuszczalności. W skardze konstytucyjnej, zgodnie z art. 47 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK), należy dokładnie określić ustawę lub inny akt normatywny, na podstawie którego sąd lub organ administracji publicznej orzekł ostatecznie o wolnościach lub prawach albo obowiązkach określonych w Konstytucji i w stosunku do którego skarżący domaga się stwierdzenia niezgodności z Konstytucją.
Skargą konstytucyjną objęto art. 357 § 2 k.p.c., który stanowi: „postanowienia wydane na posiedzeniu niejawnym sąd doręcza z urzędu obu stronom, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej. Gdy stronie przysługuje środek zaskarżenia, postanowienie należy doręczyć z uzasadnieniem; doręczając postanowienie, należy pouczyć stronę występującą w sprawie bez adwokata, radcy prawnego lub rzecznika patentowego o dopuszczalności, terminie i sposobie wniesienia środka zaskarżenia”.
Trybunał Konstytucyjny stwierdza, że zarzuty sformułowane w niniejszej skardze konstytucyjnej dotyczą jedynie art. 357 § 2 zdanie drugie k.p.c., gdyż zdanie pierwsze powołanego przepisu niewątpliwie nie ma związku z powołanymi wzorcami kontroli i uzasadnieniem skargi.
Skarżący nie wskazał jednak ostatecznego orzeczenia o prawach lub wolnościach konstytucyjnych wydanego na podstawie zakwestionowanego art. 357 § 2 zdanie drugie k.p.c. Nie budzi wątpliwości, że postanowienie o oddaleniu wniosku skarżącego o zwolnienie od kosztów sądowych i ustanowienie pełnomocnika z urzędu nie jest rozstrzygnięciem o odmowie sporządzenia pisemnego uzasadnienia (por. postanowienia TK z: 11 sierpnia 2010 r., Ts 185/09, niepubl.; 23 marca 2011 r., Ts 283/10, niepubl.). Skarżący nie wniósł o sporządzenie i doręczenie mu uzasadnienia, a orzeczenie, które – zdaniem skarżącego – jest ostatecznym rozstrzygnięciem o prawach i wolnościach konstytucyjnych, nie dotyczy kwestii sporządzenia bądź odmowy sporządzenia uzasadnienia.
Trybunał Konstytucyjny wielokrotnie wskazywał w swym orzecznictwie, że zgodnie z art. 79 ust. 1 Konstytucji przedmiotem skargi konstytucyjnej może być wyłącznie ta regulacja prawna, która była podstawą ostatecznego orzeczenia odnoszącego się do praw lub wolności konstytucyjnych skarżącego (por. postanowienia TK z dnia: 10 marca 2010 r., Ts 221/08, OTK ZU nr 3/B/2010, poz. 171; 14 czerwca 2010 r., Ts 123/09, OTK ZU nr 6/B/2010, poz. 442; 27 lipca 2010 r., Ts 115/09, niepubl.). W przeciwnym postępowanie w trybie skargi konstytucyjnej nabrałoby charakteru actio popularis (por. wyrok TK z dnia 24 lutego 1999 r., SK 4/98, OTK ZU nr 2/1999, poz. 24). Zatem bezwzględną przesłanką dopuszczalności zainicjowania tego trybu jest uzyskanie ostatecznego orzeczenia wydanego nie w związku, ale na podstawie zaskarżonego przepisu. W niniejszej sprawie przesłanka ta nie została spełniona.
Niezależnie od powyższego, podstawą odmowy nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej jest niewykazanie naruszenia przysługującego skarżącemu prawa do zaskarżania orzeczeń wydanych w I instancji (art. 77 ust. 2 Konstytucji). O ile bowiem pozostałe wzorce kontroli (art. 2, art. 31 ust. 2 i art. 45 ust. 1 Konstytucji) skarżący wiąże z brakiem uzasadnienia postanowienia z dnia 14 czerwca 2010 r. Sądu Apelacyjnego jako sądu I instancji, o tyle już niemożność zaskarżenia rozstrzygnięcia wydanego przez ten sąd należało udowodnić przez wniesienie środka odwoławczego (zażalenia) i uzyskanie stosownego rozstrzygnięcia (postanowienia o odrzuceniu zażalenia) oraz zaskarżenie w skardze konstytucyjnej właściwego przepisu k.p.c., z którego wynika niedopuszczalność wniesienia zażalenia.
Skarżący nie tylko nie wniósł zażalenia na postanowienie Sądu Apelacyjnego jako sądu I instancji – a zatem nie uzyskał orzeczenia, które zamykałoby mu drogę do zaskarżenia tego orzeczenia – ale także uczynił przedmiotem skargi konstytucyjnej jedynie art. 357 § 2 k.p.c., z którego nie wynika ani dopuszczalność, ani niedopuszczalność zaskarżenia takiego postanowienia.

Trybunał Konstytucyjny, mając powyższe na względzie, na podstawie art. 36 ust. 3 w zw. z art. 49 ustawy o TK odmówił nadania dalszego biegu niniejszej skardze konstytucyjnej.