Pełny tekst orzeczenia

430/5/B/2012

POSTANOWIENIE

z dnia 13 września 2012 r.

Sygn. akt Ts 36/11



Trybunał Konstytucyjny w składzie:



Andrzej Rzepliński – przewodniczący

Teresa Liszcz – sprawozdawca

Piotr Tuleja,



po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 25 stycznia 2012 r. o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej Krzysztofa K.,



p o s t a n a w i a:



nie uwzględnić zażalenia.



UZASADNIENIE



W skardze konstytucyjnej złożonej do Trybunału Konstytucyjnego 2 lutego 2011 r. Krzysztof K. (dalej: skarżący) zakwestionował zgodność art. 25 ust. 4 w związku z art. 25 ust. 1-3a oraz art. 30d ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2010 r., Nr 51, poz. 307, ze zm.; dalej: u.p.d.o.f.) z art. 2, art. 20, art. 22, art. 31 ust. 2, art. 84, art. 217 Konstytucji.

Postanowieniem z 25 stycznia 2012 r. Trybunał Konstytucyjny – na podstawie art. 47 ust. 1 w związku z art. 49 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK) – odmówił nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.

Trybunał wskazał, że podstawą oceny zarzutów sformułowanych wobec kwestionowanej regulacji nie mogą być art. 84, art. 217, art. 2 ani art. 31 ust. 3, art. 20, ani też art. 22 Konstytucji. Przepisy art. 84, art. 217, art. 2 Konstytucji nie gwarantują wprost obywatelom czy innym podmiotom prawa określonej wolności bądź prawa konstytucyjnego, których ochrona przed naruszeniami mogłaby stanowić samoistny przedmiot skargi konstytucyjnej. Powyższe okoliczności uzasadniały, zgodnie z art. 47 ust. 1 i 2 w związku z art. 49 ustawy o TK, odmowę nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej. Natomiast w odniesieniu do art. 31 ust. 3, art. 20 i art. 22 Konstytucji Trybunał Konstytucyjny stwierdził, że skarżący nie określił sposobu naruszenia praw konstytucyjnych stosownie do art. 47 ust. 1 pkt 2 ustawy o TK. Okoliczność powyższa stanowiła, zgodnie z art. 47 ust. 1 w związku z art. 49 ustawy o TK, podstawę odmowy nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.

Odpis postanowienia Trybunału Konstytucyjnego został doręczony pełnomocnikowi skarżącego 31 stycznia 2012 r. Pismem procesowym, wniesionym do Trybunału 7 lutego 2012 r. złożono zażalenie na postanowienie Trybunału.

W zażaleniu skarżąca przede wszystkim kwestionuje zarzut, iż zasady wyrażone w art. 2 Konstytucji nie tworzą po stronie obywateli praw podmiotowych ani wolności. W jego ocenie niektóre zasady ustrojowe mogą być samodzielną podstawą skargi konstytucyjnej; „Zalicza się do nich zasadę wolności działalności gospodarczej, zasadę ochrony własności czy państwa prawnego”.



Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:



Podstawową przesłanką dopuszczalności merytorycznego rozpoznania skargi konstytucyjnej jest wskazanie w niej konstytucyjnego prawa lub wolności, przysługujących skarżącemu, a naruszonych ostatecznym orzeczeniem wydanym przez sąd bądź organ administracji publicznej na podstawie zakwestionowanego w skardze przepisu ustawy albo innego aktu normatywnego. Formalną konsekwencją tej przesłanki jest obowiązek wskazania w skardze konstytucyjnej, jakie konstytucyjne prawa bądź wolności i w jaki sposób zostały – zdaniem skarżącego – naruszone przez zakwestionowane przepisy (art. 47 ust. 1 pkt 2 ustawy o TK). Poprawne wykonanie powyższego obowiązku polegać przy tym powinno nie tylko na numerycznym wskazaniu przepisów Konstytucji, z którymi w niezgodności ma pozostawać zakwestionowany przepis, ale na precyzyjnym wyjaśnieniu, jakie konkretne prawa podmiotowe skarżącego i w jaki sposób zostały przez prawodawcę naruszone.

W pierwszej kolejności Trybunał Konstytucyjny zauważa, że w zażaleniu skarżący nie odniósł się (poza wskazaniem naruszonych praw i wolności konstytucyjnych) do zasadniczej przesłanki rozstrzygnięcia Trybunału, jaką było niedopełnienie obowiązku określonego w art. 47 ust. 1 pkt 2 ustawy o TK co do niezgodności kwestionowanych regulacji z art. 84, art. 217, art. 31 ust. 3, art. 20 oraz art. 22 Konstytucji. W tym zakresie należy więc zaaprobować stanowisko Trybunału wyrażone w postanowieniu o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.

W dalszej kolejności Trybunał Konstytucyjny zwraca uwagę, że skarżący konsekwentnie (zarówno w samej skardze konstytucyjnej, jak i w zażaleniu) wskazuje na zasady wyrażone w art. 2 Konstytucji (zasady przyzwoitej legislacji, zasadę demokratycznego państwa prawa) jako na konstytucyjny wzorzec kontroli zakwestionowanych art. 25 ust. 4 w związku z art. 25 ust. 1-3a oraz art. 30d u.p.d.o.f.

Należy w związku z tym stwierdzić, że w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego dotyczącym skarg konstytucyjnych wskazywano już wielokrotnie na ograniczoną dopuszczalność uznania art. 2 Konstytucji i dekodowanych z jego treści zasad za samodzielny konstytucyjny wzorzec kontroli przepisów kwestionowanych w trybie skargi konstytucyjnej. Jest to możliwe w sytuacji, gdy skarżący wykaże, w odniesieniu do jakiego prawa lub wolności, znajdujących swoją podstawę w innych przepisach Konstytucji, zasady te doznały niedozwolonego uszczerbku lub ograniczenia (zob. postanowienie pełnego składu Trybunału Konstytucyjnego z 23 stycznia 2002 r., Ts 105/00, OTK ZU nr 1/B/2002, poz. 60). W przypadku analizowanej skargi konstytucyjnej tego rodzaju konieczne doprecyzowanie jednakże nie nastąpiło.

Możliwość samodzielnego odwołania się przez skarżącego do treści zasad ogólnych wyrażonych w przepisach rozdziału I (na czele z tymi, statuowanymi w art. 2 Konstytucji) należy traktować jako zupełnie wyjątkową i subsydiarną. Oparcie skargi konstytucyjnej na samoistnym zarzucie naruszenia art. 2 Konstytucji zobowiązuje bowiem skarżącą do precyzyjnego określenia praw bądź wolności wywodzonych z treści tego przepisu, których naruszenie podnoszone jest w skardze. Chodzi przy tym o wskazanie konstytucyjnych praw bądź wolności przyjmujących normatywną postać praw podmiotowych, w tym znaczeniu, że ich adresatem jest obywatel (bądź inny podmiot prawa), kształtują one jego sytuację prawną, adresat ten ma zaś możność wyboru zachowania się, tzn. spełnienia lub niespełnienia normy (por. Z. Czeszejko-Sochacki, L. Garlicki, J. Trzciński, Komentarz do ustawy o Trybunale Konstytucyjnym, Warszawa 1999, s. 159). Powyższego wymogu nie spełnia natomiast wskazanie tych jedynie unormowań, które przyjmując postać zasad ustroju, adresowane są w pierwszym rzędzie do organów władzy publicznej, wyznaczając sposób wykorzystywania przez nie kompetencji do normowania określonych dziedzin życia publicznego.

W ocenie Trybunału Konstytucyjnego, w niniejszej sprawie nie doszło do wskazania przez skarżącego podmiotowych praw bądź wolności, których źródło można upatrywać w treści art. 2 Konstytucji. Dokonane zarówno w skardze, jak również w zażaleniu określenie zarzutu naruszenia art. 2 Konstytucji, polegające na wyodrębnieniu zasady demokratycznego państwa prawa oraz zasad przyzwoitej legislacji, nie wyczerpuje ustawowej przesłanki wskazania takich unormowań, które mogłyby być uznane za dające podstawę do konstruowania konkretnych, przysługujących skarżącemu, praw podmiotowych. Artykuł 2 Konstytucji może stanowić wzorzec kontroli, lecz tylko wówczas, gdy zasady z niego płynące zostaną odniesione do przepisów Konstytucji, które prawa i wolności wyrażają. Ze względu na sposób sformułowania uzasadnienia skargi oraz zażalenia nie jest możliwe zrekonstruowanie konkretnego konstytucyjnego prawa podmiotowego, które miałoby zostać naruszone.



Mając na uwadze powyższe, Trybunał Konstytucyjny na podstawie art. 49 w związku z art. 36 ust. 7 ustawy o TK zażalenia nie uwzględnił.