Pełny tekst orzeczenia

176/2/B/2012


POSTANOWIENIE

z dnia 8 marca 2012 r.
Sygn. akt Ts 44/10

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Maria Gintowt-Jankowicz,

po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej Włodzimierza M. o zbadanie zgodności:
1) art. 4421 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93, ze zm.),
2) art. 5 w zw. z art. 2 ustawy z dnia 17 czerwca 2004 r. o zmianie ustawy – Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 162, poz. 1692, ze zm.) z:
art. 2, art. 21, art. 32 ust. 1, art. 64 ust. 1 i 2 oraz art. 77 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,

p o s t a n a w i a:

1) podjąć zawieszone postępowanie,
2) odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.

UZASADNIENIE

W skardze konstytucyjnej wniesionej do Trybunału Konstytucyjnego 19 lutego 2010 r. Włodzimierz M. (dalej: skarżący) domaga się zbadania zgodności art. 4421 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93, ze zm.; dalej: k.c.) i art. 5 w zw. z art. 2 ustawy z dnia 17 czerwca 2004 r. o zmianie ustawy – Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 162, poz. 1692, ze zm.; dalej: ustawa nowelizująca) z art. 2, art. 21, art. 32 ust. 1, art. 64 ust. 1 i 2 oraz art. 77 Konstytucji.
W świetle 4421 § 1 k.c. roszczenie o naprawienie szkody wyrządzonej czynem niedozwolonym ulega przedawnieniu z upływem lat trzech od dnia, w którym poszkodowany dowiedział się o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia. Jednakże termin ten nie może być dłuższy niż dziesięć lat od dnia, w którym nastąpiło zdarzenie wywołujące szkodę. Pozostałe paragrafy tego artykuły przewidują odstępstwa od tej zasady, ale wyjątki nie obejmują odszkodowania na niezgodne z prawem wydanie decyzji administracyjnej. Na podstawie art. 2 ustawy nowelizującej uchylony został art. 160 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. 2000 r. Nr 98, poz. 1071, ze zm.; dalej: k.p.a.). W świetle zaś art. 5 ustawy nowelizującej do zdarzeń i stanów prawnych powstałych przed 1 września 2004 r. stosuje się przepisy art. 417, art. 419, art. 420, art. 4201, art. 4202 i art. 421 k.c. oraz art. 153, art. 160 i art. 161 § 5 k.p.a. w brzmieniu obowiązującym do 1 września 2004 r.
Skarżący podnosi, że zgodnie z przywołanym w skardze orzecznictwem art. 4421 § 1 k.c., wiążąc początek biegu przedawnienia z datą wydania decyzji wyrządzającej szkodę, prowadzi do niesprawiedliwego różnicowania osób pokrzywdzonych niezgodnymi z prawem decyzjami administracyjnymi. W zależności bowiem od daty wydania decyzji nadzorczej termin przedawnienia dla jednych liczony jest korzystniej – na podstawie art. 160 k.p.a. – niż dla innych (w tym skarżącego) – w sytuacji których zastosowanie znajdzie art. 4421 § 1 k.c. Takie różnicowanie narusza – zdaniem skarżącego – art. 32 ust. 1 w zw. z art. 64 ust. 1 i 2 Konstytucji. Ponadto, z zaskarżonego art. 4421 § 1 k.c. wynika możliwość zaistnienia takiej sytuacji, w której najpierw nastąpi upływ terminu przedawnienia roszczenia odszkodowawczego, a dopiero potem stwierdzenie wydania decyzji z naruszeniem prawa, tak jak to było w sprawie skarżącego. Przepis ten narusza tym samym – według skarżącego – prawo do uzyskania odszkodowania za niezgodne z prawem działanie organu władzy publicznej (art. 77 ust. 1 w zw. z art. 2 Konstytucji), a także prawo do słusznego odszkodowania za wywłaszczenie dokonane na cele publiczne (art. 21 Konstytucji).
Skarżący wywodzi nadto, że również art. 5 w zw. z art. 2 ustawy nowelizującej narusza przysługujące mu prawo do uzyskania odszkodowania za niezgodne z prawem działanie organu władzy publicznej (art. 77 ust. 1 Konstytucji), a także prawo do słusznego odszkodowania za wywłaszczenie dokonane na cele publiczne (art. 21 ust. 1 i 2 Konstytucji). Norma wywodzona z tych przepisów jest bowiem sprzeczna z zasadą równości (art. 32 ust. 1 w zw. z art. 64 ust. 1 i 2 Konstytucji), ponieważ pozbawia możliwości żądania odszkodowania osoby (w tym skarżącego), które wystąpiły o stwierdzenie nieważności decyzji administracyjnej przed 1 września 2004 r., a stwierdzenie wydania decyzji z naruszeniem prawa uzyskały po 1 września 2004 r. Kwestionowany przepis narusza tym samym pewność prawa i zasadę ochrony interesów w toku (art. 2 Konstytucji).
Skargę konstytucyjną skarżący wniósł w związku z następującym stanem faktycznym. Wyrokiem z 5 grudnia 2008 r. Sąd Okręgowy w Poznaniu (sygn. akt I C 1618/07) zasądził od Skarbu Państwa – Wojewody Wielkopolskiego na rzecz m.in. skarżącego odszkodowanie za wydanie decyzji administracyjnej z naruszeniem prawa. Sąd Apelacyjny w Poznaniu wyrokiem z 14 października 2009 r. (sygn. akt I ACa 408/09) zmienił wyrok sądu okręgowego w ten sposób, że uwzględnił apelację pozwanego i oddalił powództwo o naprawienie szkody.
Zarządzeniem sędziego Trybunału z 18 marca 2010 r. skarżący został wezwany do oświadczenia, czy od wyroku Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z 14 października 2009 r. (sygn. akt I ACa 408/09) została wniesiona skarga kasacyjna do Sądu Najwyższego. W wykonaniu tego zarządzenia skarżący oświadczył, że złożył skargę kasacyjną.
Trybunał Konstytucyjny ustalił z urzędu, że Sąd Najwyższy wyrokiem z 15 kwietnia 2011 r. (sygn. akt II CSK 157/10) uchylił zaskarżony wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z 14 października 2009 r. (sygn. akt I ACa 408/09) w części uwzględniającej apelację pozwanego, oddalającej apelację powodów i orzekającej o kosztach i przekazał sprawę Sądowi Apelacyjnemu w Poznaniu do ponownego rozpoznania.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Skarga konstytucyjna jest kwalifikowanym środkiem ochrony wolności lub praw, który musi spełniać szereg przesłanek warunkujących jego dopuszczalność. Zasadniczo zostały one uregulowane w art. 79 ust. 1 Konstytucji oraz uszczegółowione w art. 46-48 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK).
Trybunał przypomina, że przedmiotem skargi może stać się wyłącznie przepis stanowiący podstawę ostatecznego rozstrzygnięcia wydanego wobec skarżącego (art. 47 ust. 1 pkt 1 ustawy o TK). W ocenie Trybunału Konstytucyjnego rozpatrywana skarga konstytucyjna tego wymogu nie spełnia.
Skarżący wiąże naruszenie konstytucyjnych praw podmiotowych wskazanych w skardze z wydaniem wyroku Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z 14 października 2009 r. (sygn. akt I ACa 408/09). Orzeczenie to zostało jednak uchylone przez Sąd Najwyższy wyrokiem z 15 kwietnia 2011 r. (sygn. akt II CSK 157/10).
W tym stanie rzeczy Trybunał stwierdza, że skarżący nie przedstawił orzeczenia, na podstawie którego sąd orzekł ostatecznie o jego wolnościach lub prawach określonych w Konstytucji. Prawomocny wyrok sądu apelacyjnego, z wydaniem którego skarżący wiąże naruszenie swoich praw, został bowiem uchylony.
Okoliczność powyższa stanowi, zgodnie z art. 79 ust. 1 Konstytucji w zw. z art. 47 ust. 1 pkt 1 ustawy o TK, podstawę odmowy nadania rozpatrywanej skardze dalszego biegu.

Z tych względów Trybunał Konstytucyjny postanowił jak w sentencji.