Pełny tekst orzeczenia

203/2/B/2012

POSTANOWIENIE

z dnia 7 lutego 2012 r.

Sygn. akt Ts 51/11



Trybunał Konstytucyjny w składzie:



Stanisław Biernat,



po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej Agaty M.-O. w sprawie zgodności:

art. 10 ust. 1 pkt 9, art. 20 ust. 1 i 3 oraz art. 30 ust. 1 pkt 7 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176, ze zm.) z art. 2, art. 7, art. 84 oraz art. 217 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.



p o s t a n a w i a:



odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.



UZASADNIENIE



W skardze konstytucyjnej z 31 stycznia 2011 r. sporządzonej przez adwokata, Agata M.-O. (dalej: skarżąca) zarzuciła niezgodność art. 10 ust. 1 pkt 9, art. 20 ust. 1 i 3 oraz art. 30 ust. 1 pkt 7 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176, ze zm.; dalej: ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych) z art. 2, art. 7, art. 84 oraz art. 217 Konstytucji

Skarga konstytucyjna sformułowana została w oparciu o następujący stan faktyczny i prawny. Decyzją z 30 listopada 2006 r. (Nr 3006/1717/21/N) Dyrektor Urzędu Kontroli Skarbowej w Poznaniu ustalił skarżącej zryczałtowany podatek dochodowy od osób fizycznych za 2003 r. wyliczony według stawki 75% od dochodu nieznajdującego pokrycia w ujawnionych źródłach przychodów. W toku postępowania Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu postanowieniem z 27 czerwca 2007 r. (nr BM/4117-2/07/N) z odwołania skarżącej, zwrócił sprawę Dyrektorowi Urzędu Kontroli Skarbowej w Poznaniu w celu zmiany wydanej decyzji. W dniu 21 listopada 2007 r. Dyrektor Urzędu Kontroli Skarbowej w Poznaniu wydał decyzję (nr 3006/1717/21/N), w której dokonał wymiaru uzupełniającego i ustalił zobowiązanie podatkowe w podatku dochodowym od osób fizycznych z nieujawnionych źródeł przychodów za rok 2003 według stawki 75%. Decyzją z 30 kwietnia 2008 r. (nr BM/4117-71/N/JWR) Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu, utrzymał w mocy zaskarżoną decyzję organu pierwszej instancji. Wyrokiem z 22 października 2008 r. (sygn. akt I SA/Po 789/08) Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu, oddalił skargę skarżącej, a Naczelny Sąd Administracyjny wyrokiem z 28 września 2010 r. (sygn. akt II FSK 475/09) oddalił skargę kasacyjną.

Skarżący w skardze konstytucyjnej wskazuje, że art. 10 ust. 1 pkt 9, art. 20 ust. 1 i 3 oraz art. 30 ust. 1 pkt 7 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych są niezgodne z Konstytucją w zakresie, w jakim przewidują możliwość zastosowania stawki podatkowej 75% „w przypadku spełnienia lub niespełnienia warunków nieokreślonych w ustawie, a nadto wymagają od obywatela udowodnienia swojej >niewinności podatkowej< co nie odpowiada zasadzie prawidłowej legislacji, zasadom pewności i bezpieczeństwa prawnego oraz ochrony zaufania do państwa i prawa”.



Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:



1. Skarga konstytucyjna jest kwalifikowanym środkiem ochrony wolności lub praw, który musi spełniać szereg przesłanek warunkujących jej dopuszczalność. Zasadniczo zostały one uregulowane w art. 79 ust. 1 Konstytucji oraz uszczegółowione w art. 46 i art. 47 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK). Zgodnie z przywołanymi regulacjami skarga poza wymaganiami dotyczącymi pisma procesowego powinna zawierać: dokładne określenie ustawy lub innego aktu normatywnego, na podstawie którego sąd lub organ administracji publicznej orzekł ostatecznie o wolnościach lub prawach albo obowiązkach określonych w Konstytucji i w stosunku do którego skarżący domaga się stwierdzenia niezgodności z Konstytucją; wskazanie, jakie konstytucyjne wolności lub prawa i w jaki sposób – zdaniem skarżącego – zostały naruszone oraz uzasadnienie skargi, z podaniem dokładnego opisu stanu faktycznego. Przedmiotem skargi może stać się wyłącznie przepis stanowiący podstawę ostatecznego rozstrzygnięcia wydanego wobec skarżącego. Zarzuty skargi zaś muszą uprawdopodabniać niekonstytucyjność kwestionowanej regulacji, co oznacza konieczność wywiedzenia ze skarżonych przepisów określonej normy, powołanie właściwych wzorców konstytucyjnych zawierających podmiotowe prawa przysługujące osobom fizycznym i – przez porównanie treści płynących z obu regulacji. Zarzuty skargi nie mogą być przy tym oczywiście bezzasadne.



2. W skardze konstytucyjnej skarżąca zakwestionowała zgodność z Konstytucją art. 10 ust. 1 pkt 9, art. 20 ust. 1 i 3 oraz z art. 30 ust. 1 pkt 7 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. W myśl art. 10 ust. 1 pkt 9 tej ustawy źródłami przychodów są inne źródła. Artykuł 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych stanowi, że za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9 tej ustawy, uważa się również przychody nie znajdujące pokrycia w ujawnionych źródłach. Wysokość przychodów nie znajdujących pokrycia w ujawnionych źródłach lub pochodzących ze źródeł nieujawnionych – zgodnie z art. 20 ust. 3 wyżej wymienionej ustawy ustala się na podstawie poniesionych przez podatnika w roku podatkowym wydatków i wartości zgromadzonego w tym roku mienia, jeżeli wydatki te i wartości nie znajdują pokrycia w mieniu zgromadzonym w roku podatkowym oraz w latach poprzednich, pochodzącym z przychodów opodatkowanych lub wolnych od opodatkowania”. Zgodnie z art. 30 ust. 1 pkt 7 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustalonego w sposób powyższy przychodu nie łączy się z przychodami (dochodami) z innych źródeł i pobiera się od niego podatek w formie ryczałtu w wysokości 75%.



3. W ocenie wnoszącej skargę konstytucyjną art. 10 ust. 1 pkt 9, art. 20 ust. 1 i 3 oraz art. 30 ust. 1 pkt 7 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych są niezgodne z art. 2, art. 7, art. 84 oraz art. 217 Konstytucji.

Po pierwsze, Trybunał Konstytucyjny stwierdza, że skarga nie zawiera uzasadnienia w zakresie niezgodności kwestionowanej regulacji z art. 7 oraz art. 84 oraz art. 217 Konstytucji, w tej części jest więc niedopuszczalna, gdyż skarżąca nie wykonała obowiązku wynikającego z art. 47 ust. 1 pkt 2 i 3 ustawy o TK, co przemawia za odmową nadania niniejszej skardze dalszego biegu w wyżej określonym zakresie.

Jednocześnie Trybunał po raz kolejny przypomina, że zasada legalizmu wyrażona w art. 7 Konstytucji nie daje podstaw do dekodowania konkretnego prawa podmiotowego, na podstawie którego mogłaby być konstruowana podstawa skargi konstytucyjnej. Jest to zasada adresowana jedynie do organów władzy publicznej i ma charakter wyłącznie przedmiotowy. Należy przypomnieć, że Trybunał Konstytucyjny w postanowieniu z 23 stycznia 2002 r. (Ts 105/00, OTK ZU nr 1/B/2002, poz. 60) stwierdził, że „możliwość odwoływania się przez skarżącego do treści klauzul generalnych, wyrażonych w przepisach rozdziału I Konstytucji traktować należy jako wyjątkową i subsydiarną”. Należy również podkreślić, że konstruowanie podstawy skargi konstytucyjnej polegać zawsze winno na wskazaniu konstytucyjnych praw bądź wolności przyjmujących normatywną postać praw podmiotowych (w tym znaczeniu, że ich adresatem jest obywatel bądź inny podmiot prawa), które kształtują jego sytuację prawną, zaś adresat ten ma możność wyboru zachowania się, tzn. spełnienia lub niespełnienia normy (por. Z. Czeszejko-Sochacki, L. Garlicki, J. Trzciński, Komentarz do ustawy o Trybunale Konstytucyjnym, Warszawa 1999, s. 159). Powyższego wymogu w żadnym razie nie spełnia wskazanie tych jedynie norm prawnych, które przyjmując postać zasad ustroju, adresowane są do organów władzy publicznej i wyznaczają sposób wykorzystywania przez nie kompetencji do normowania określonych dziedzin życia publicznego.

Z kolei przepisy art. 84 i art. 217 Konstytucji formułują zasady nakładania danin publicznych i nie mogą być samodzielną (wyłączną) podstawą skargi konstytucyjnej, albowiem takich wolności lub praw nie proklamują. W szczególności w wyroku z 5 listopada 2008 r. (SK 79/06, OTK ZU nr 9/A/2008, poz. 153) Trybunał – odwołując się do swojego wcześniejszego orzecznictwa – stwierdził, że przepisy dotyczące obowiązków finansowych jednostki wobec państwa i innych podmiotów prawa publicznego nie funkcjonują „równolegle” i bez związku z konstytucyjnymi przepisami o wolnościach i prawach człowieka i obywatela, niezależnie od treści tych przepisów. Ustalenia powyższe przesądzają samodzielnie o zasadności postanowienia o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.

Po drugie, wyrażona w art. 2 Konstytucji zasada państwa prawnego nie tworzy po stronie obywateli praw podmiotowych ani wolności. Trybunał dopuszcza wprawdzie, że zasada ta może stanowić źródło praw i wolności, jednakże dopiero wówczas, gdy nie są one ujęte wprost w innych przepisach Konstytucji, a ze względu na zasadę skargowości (art. 66 ustawy o TK) obowiązkiem skarżącego jest ich wskazanie oraz uzasadnienie stosownie do art. 47 ust. 1 pkt 1-3 ustawy o TK (zob. postanowienie pełnego składu TK z 23 stycznia 2002 r., Ts 105/00, OTK ZU nr 1/B/2002, poz. 60).

Okoliczności powyższe stanowią, zgodnie z art. 39 ust. 1 pkt 1 in fine oraz art. 36 ust. 3 w związku z art. 49 ustawy o TK, podstawę odmowy nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej ze względu na niedopuszczalność orzekania.



4. Zwrócić należy także uwagę, że skarżąca we wniesionej skardze konstytucyjnej, niekonstytucyjność kwestionowanych przepisów upatruje w ich błędnym zastosowaniu przez orzekające w sprawie organy. W ocenie wnoszącej skargę konstytucyjną: „NSA tak jak wcześniej WSA w Poznaniu oraz Dyrektor IS i UKS ocenili zebrany w niniejszej sprawie ,materiał dowodowy w sposób całkowicie nieobiektywny. W uzasadnieniach zaskarżonych decyzji, a także w wyrokach nie powołano ani jednego dowodu, z którego wynikałoby, że twierdzenia Podatnika jak i pozostałych świadków, a także przedłożone przez Podatnika dowody są nierzetelne – brak w tym zakresie jakichkolwiek dowodów przeciwnych. Z tego względu prowadzone postępowanie Podatnik odbiera jako krzywdzące i atak na niego zmierzający do odebrania mu zgromadzonego przez pokolenia całej rodziny majątku”.

Zdaniem Trybunału Konstytucyjnego, skarga konstytucyjna w tym zakresie jest skargą na stosowanie prawa. Zgodnie z konstrukcją skargi konstytucyjnej przyjętą w polskim prawie przedmiotem skargi mogą być tylko akty normatywne stanowiące podstawę rozstrzygnięcia, z którego wydaniem skarżący wiąże naruszenie przysługujących mu praw i wolności konstytucyjnych, a nie celowość i słuszność wydania takiego rozstrzygnięcia. Jak już bowiem wskazano powyżej, zadaniem Trybunału Konstytucyjnego jest orzekanie w sprawach zgodności z Konstytucją aktów normatywnych, mające na celu wyeliminowanie z systemu prawnego przepisów prawa, które są niezgodne z Konstytucją. Nie należy natomiast do kompetencji Trybunału Konstytucyjnego ocena prawidłowości ustaleń dokonanych w toku rozpoznania konkretnej sprawy ani kontrola sposobu stosowania lub niestosowania przepisów przez organy orzekające w sprawie. Nie ma też podstaw, w ocenie Trybunału Konstytucyjnego, aby wnioskować o niekonstytucyjności zaskarżonych przepisów z samego faktu ich niewłaściwego zastosowania. Z tego względu zarzuty odwołujące się do sprzecznego z prawem i ze stanem faktycznym postępowania organów orzekających w sprawie nie mogą stanowić przedmiotu rozpoznania przez Trybunał Konstytucyjny.

Okoliczność powyższa stanowi zgodnie z art. art. 49 w związku z art. 36 ust. 3 w związku z art. 47 ust. 1 oraz art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy o TK, podstawę odmowy nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.



W tym stanie rzeczy Trybunał Konstytucyjny postanowił jak w sentencji.