Pełny tekst orzeczenia

412/5/B/2012

POSTANOWIENIE
z dnia 25 maja 2012 r.
Sygn. akt Ts 139/10

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Małgorzata Pyziak-Szafnicka,

po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej Sławomira R. w sprawie zgodności:
art. 113 § 1 ustawy z dnia 24 sierpnia 2001 r. – Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia (Dz. U. z 2008 r. Nr 133, poz. 848, ze zm.) w zw. z art. 540 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks postępowania karnego (Dz. U. Nr 89, poz. 555, ze zm.) w zakresie, w jakim ogranicza prawo do wznowienia postępowania tylko do postępowania sądowego prowadzonego na podstawie przepisów ustawy z dnia 24 sierpnia 2001 r. – Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia (Dz. U. z 2008 r. Nr 133, poz. 848, ze zm.), z art. 190 ust. 4 w zw. z art. 32 ust. 1, art. 45 ust. 1, art. 77 ust. 2 i art. 7 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,


p o s t a n a w i a:

odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.

UZASADNIENIE

W skardze konstytucyjnej Sławomira R. (dalej: skarżący), sporządzonej przez radcę prawnego i wniesionej do Trybunału Konstytucyjnego 10 czerwca 2010 r. (data nadania), zarzucono niezgodność art. 113 § 1 ustawy z dnia 24 sierpnia 2001 r. – Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia (Dz. U. z 2008 r. Nr 133, poz. 848, ze zm.; dalej: k.p.w.) w zw. z art. 540 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks postępowania karnego (Dz. U. Nr 89, poz. 555, ze zm.; dalej: k.p.k.) w zakresie, w jakim ogranicza prawo do wznowienia postępowania tylko do postępowania sądowego prowadzonego na podstawie przepisów k.p.w., z art. 190 ust. 4 w zw. z art. 32 ust. 1, art. 45 ust. 1, art. 77 ust. 2 i art. 7 Konstytucji.
Skarga została wniesiona w związku z następującym stanem faktycznym. W dniu 13 listopada 2006 r. skarżący został ukarany przez Straż Miejską w Szczecinie mandatem karnym, na podstawie zdjęcia zrobionego za pomocą fotoradaru. 23 listopada 2009 r. skarżący wniósł do Sądu Okręgowego w Szczecinie wniosek o wznowienie postępowania, powołując się na wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 22 marca 2007 r. (U 1/07, OTK ZU nr 3/A/2007, poz. 29). Sąd Okręgowy w Szczecinie – III Wydział Karny postanowieniem z 5 lutego 2010 r. (sygn. akt III Ko 170/09) pozostawił wniosek bez rozpoznania. Sąd okręgowy stwierdził, że na podstawie art. 113 § 1 k.p.w. w zw. z art. 540 k.p.k. możliwe jest jedynie wznowienie postępowania sądowego zakończonego prawomocnym orzeczeniem. Od powyższego postanowienia skarżący wniósł zażalenie. Sąd Apelacyjny w Szczecinie – II Wydział Karny postanowieniem z 10 marca 2010 r. (sygn. akt II AKz 80/10) utrzymał zaskarżone postanowienie w mocy.
W ocenie skarżącego art. 113 § 1 k.p.w. w zw. z art. 540 k.p.k. jest niezgodny z Konstytucją, ogranicza bowiem możliwość wznowienia postępowania w sprawach o wykroczenia do postępowania sądowego, a tym samym nie daje możliwości wznowienia postępowania zakończonego prawomocnym mandatem. Zdaniem skarżącego zakwestionowany przepis pozbawia osoby ukarane mandatem „prawa do żądania przywrócenia konstytucyjności w następstwie stwierdzenia przez Trybunał Konstytucyjny niekonstytucyjności podstawy prawnej prawomocnego orzeczenia”.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Skarga konstytucyjna jest szczególnym środkiem ochrony konstytucyjnych wolności i praw. Ma ona gwarantować, że obowiązujące w systemie prawa akty normatywne nie będą stanowiły źródła ich naruszeń. W myśl art. 79 ust. 1 Konstytucji przedmiotem skargi konstytucyjnej jest zgodność z Konstytucją przepisów stanowiących podstawę ostatecznego orzeczenia o prawach skarżącego. Wskazany przedmiot skargi konstytucyjnej determinuje wymogi formalne, których spełnienie jest konieczne do stwierdzenia dopuszczalności skargi konstytucyjnej.
Zgodnie z zaskarżonym art. 113 § 1 k.p.w. do wznowienia postępowania prawomocnie zakończonego w trybie przepisów k.p.w. stosuje się odpowiednio art. 540-542, art. 544 § 2 i 3 oraz art. 545-548 k.p.k. Natomiast w myśl art. 540 k.p.k. postępowanie sądowe zakończone prawomocnym orzeczeniem wznawia się, jeżeli: po pierwsze, w związku z postępowaniem dopuszczono się przestępstwa, a istnieje uzasadniona podstawa do przyjęcia, że mogło to mieć wpływ na treść orzeczenia; po drugie, po wydaniu orzeczenia ujawnią się nowe fakty lub dowody nieznane przedtem sądowi, wskazujące na to, że: skazany nie popełnił czynu albo czyn jego nie stanowił przestępstwa lub nie podlegał karze, skazano go za przestępstwo zagrożone karą surowszą albo nie uwzględniono okoliczności zobowiązujących do nadzwyczajnego złagodzenia kary albo też błędnie przyjęto okoliczności wpływające na nadzwyczajne obostrzenie kary, sąd umorzył lub warunkowo umorzył postępowanie karne, błędnie przyjmując popełnienie przez oskarżonego zarzucanego mu czynu (§ 1); postępowanie wznawia się na korzyść strony, jeżeli Trybunał Konstytucyjny orzekł o niezgodności z Konstytucją, ratyfikowaną umową międzynarodową lub ustawą przepisu prawnego, na podstawie którego zostało wydane orzeczenie; wznowienie nie może nastąpić na niekorzyść oskarżonego (§ 2); postępowanie wznawia się na korzyść oskarżonego, gdy potrzeba taka wynika z rozstrzygnięcia organu międzynarodowego, działającego na mocy umowy międzynarodowej ratyfikowanej przez Rzeczpospolitą Polską (§ 3).
Odnosząc się do zarzutów przedstawionych w skardze konstytucyjnej Trybunał stwierdza, że są one oczywiście bezzasadne. W pierwszej kolejności należy przypomnieć, że zgodnie z utrwalonym orzecznictwem „wznowienie postępowania”, przewidziane w art. 190 ust. 4 Konstytucji jest pojęciem autonomicznym, mającym szersze znaczenie niż pojęcie „wznowienia”, jakim posługują się poszczególne procedury regulowane w ustawach zwykłych (zob. m.in. wyroki TK z: 2 marca 2004 r., SK 53/03, OTK ZU nr 3/A/2004, poz. 16; 27 października 2004, SK 1/04, OTK ZU nr 9/A/2004, poz. 96; 7 września 2006 r., SK 60/05, OTK ZU nr 8/A/2006, poz. 101; 20 października 2009 r., SK 6/09, OTK ZU nr 9/A/2009, poz. 137). Trybunał Konstytucyjny wielokrotnie podkreślał, że „wznowienie”, o którym mowa w art. 190 ust. 4 Konstytucji, „dotyczy en bloc postępowania sanacyjnego, zmierzającego do przywrócenia stanu konstytucyjności poprzez wzruszenie rozstrzygnięcia leżącego u podstaw skutecznej (…) skargi konstytucyjnej. Przepis ten odsyła do ustaw zwykłych, nakazując im regulację trybu wspomnianej sanacji rozstrzygnięcia, na podstawie przepisów uznanych za niekonstytucyjne przez Trybunał Konstytucyjny. Przepis Konstytucji przesądza zatem o samym fakcie sanacji, wskazując cel »wznowienia«, o jakim mowa w art. 190 ust. 4 Konstytucji. Osiągnięcie tego konstytucyjnego celu co do środków do niego prowadzących – jest pozostawione ustawom zwykłym, regulującym tryb, przesłanki i zasady sanacji konstytucyjności w poszczególnych procedurach” (wyrok TK z 2 marca 2004 r., SK 53/03, OTK ZU nr 3/A/2004, poz. 16).
Skarżący trafnie zauważa, że art. 540 § 2 k.p.k. przewiduje jedynie dopuszczalność wznowienia postępowania sądowego zakończonego prawomocnym orzeczeniem, a zatem nie zapewnia możliwości wznowienia postępowania mandatowego. Jak jednak wskazano w orzecznictwie, istnienie w danej procedurze przepisu wyraźnie normującego instytucję wznowienia postępowania na wypadek orzeczenia przez Trybunał o niekonstytucyjności prawnej podstawy rozstrzygnięcia, nie wyklucza sanacji w wypadkach nieobjętych taką regulacją. Wszelkie bowiem nadzwyczajne instrumenty proceduralne, będące w dyspozycji organów stosujących prawo, mogą być wykorzystane jako środek restytucji konstytucyjnego stanu rzeczy w razie stwierdzenia niekonstytucyjności aktu (zob. wyrok TK z 27 października 2004, SK 1/04, OTK ZU nr 9/A/2004, poz. 96).
Biorąc powyższe pod uwagę, Trybunał podkreśla, że zakwestionowany art. 113 § 1 k.p.w. w zw. z art. 540 k.p.k. nie stanowi prawnej podstawy sanacji postępowania mandatowego. Nie oznacza to jednak, że ustawodawca nie przewidział w ramach postępowania mandatowego stosownych narzędzi umożliwiających realizację sanacji, o której mowa w art. 190 ust. 4 Konstytucji. Przywrócenie stanu konstytucyjności jest bowiem możliwe w drodze uchylenia mandatu, o którym mowa w art. 101 k.p.w. Istnieje zatem środek prawny służący realizacji wskazanych przez skarżącego celów. Z tego względu Trybunał stwierdza, że zarzuty sformułowane w skardze konstytucyjnej są oczywiście bezzasadne.
Jednocześnie Trybunał podkreśla, że zarzuty przedstawione przez skarżącego nie odnoszą się do kwestii zgodności z Konstytucją art. 101 k.p.w. Dlatego też Trybunał, będąc związany granicami rozpatrywanej skargi konstytucyjnej, nie badał konstytucyjności tego przepisu.

Z przedstawionych wyżej powodów Trybunał Konstytucyjny, na podstawie art. 79 Konstytucji i art. 49 w zw. z art. 36 ust. 3 ustawy o TK, odmówił nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.