Pełny tekst orzeczenia

414/5/B/2012

POSTANOWIENIE
z dnia 2 sierpnia 2012 r.
Sygn. akt Ts 143/10

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Wojciech Hermeliński,

po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej Stanisława S. w sprawie zgodności:
1) art. 156 § 5a ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks postępowania karnego (Dz. U. Nr 89, poz. 555, ze zm.) z art. 42 ust. 2 w zw. z art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,
2) art. 159 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks postępowania karnego (Dz. U. Nr 89, poz. 555, ze zm.) z art. 78 w zw. z art. 42 ust. 2 Konstytucji,

p o s t a n a w i a:

odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.

UZASADNIENIE

W skardze konstytucyjnej Stanisława S. (dalej: skarżący), sporządzonej przez adwokata i wniesionej do Trybunału Konstytucyjnego 11 czerwca 2010 r. (data nadania), zarzucono niezgodność: po pierwsze, art. 156 § 5a ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks postępowania karnego (Dz. U. Nr 89, poz. 555, ze zm.; dalej: k.p.k.) z art. 42 ust. 2 w zw. z art. 2 Konstytucji; po drugie, art. 159 k.p.k. z art. 78 w zw. z art. 42 ust. 2 Konstytucji.

Skarga konstytucyjna została wniesiona w związku z następującym stanem faktycznym. 23 lutego 2010 r. Sąd Rejonowy w Świdnicy – II Wydział Karny wydał postanowienie o zastosowaniu wobec skarżącego tymczasowego aresztowania na okres 3 miesięcy (sygn. akt 3 Ds. 25/10). Na podstawie art. 156 § 5a k.p.k. obrońca skarżącego wniósł o wyrażenie zgody na zapoznanie się z dowodami stanowiącymi podstawę wniosku o zastosowanie tymczasowego aresztowania. Zarządzeniem z 23 lutego 2010 r. (sygn. akt 3 Ds. 25/10) Zastępca Prokuratora Rejonowego w Świdnicy odmówił udzielenia zgody na udostępnienie akt sprawy w części zawierającej dowody wskazane we wniosku o zastosowanie tymczasowego aresztowania. Postanowieniem z 17 marca 2010 r. (sygn. akt 3 Ds. 25/10/S) Prokurator Rejonowy w Świdnicy uwzględnił zażalenie obrońcy skarżącego na wskazane zarządzenie z 23 lutego 2010 r., wyrażając zgodę na udostępnienie akt śledztwa w części zawierającej dowody bezpośrednio związane z zarzutami będącymi podstawą wniosku o tymczasowe aresztowanie skarżącego.

W ocenie skarżącego przewidziana w zakwestionowanym art. 156 § 5a k.p.k. możliwość odmowy udzielenia zgody na udostępnienie akt sprawy w części zawierającej dowody wskazane we wniosku o zastosowanie tymczasowego aresztowania przez powołanie się na zagrożenie utrudnienia postępowania przygotowawczego „w inny bezprawny sposób” narusza przewidziane w art. 42 ust. 2 Konstytucji prawo do obrony. Zdaniem skarżącego zawarty w art. 156 § 5a zwrot „utrudnienie postępowania w inny bezprawny sposób” stanowi niedopuszczalną klauzulę generalną. Skarżący podnosi również, że art. 159 k.p.k., zgodnie z którym organem uprawnionym do rozpoznawania zażalenia na zarządzenie prokuratora o odmowie udostępnienia akt w postępowaniu przygotowawczym jest prokurator bezpośrednio przełożony, jest sprzeczny z art. 78 Konstytucji. Ponadto, brak określenia w art. 159 k.p.k. terminu do rozpoznania zażalenia na zarządzenie prokuratora narusza – zdaniem skarżącego – konstytucyjne prawo do obrony.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Skarga konstytucyjna jest szczególnym środkiem ochrony konstytucyjnych wolności i praw. Ma ona gwarantować, że obowiązujące w systemie prawa akty normatywne nie będą stanowiły źródła ich naruszeń. W myśl art. 79 ust. 1 Konstytucji przedmiotem skargi konstytucyjnej jest zgodność z Konstytucją przepisów stanowiących podstawę ostatecznego orzeczenia o prawach skarżącego. Wskazany przedmiot skargi konstytucyjnej determinuje wymogi formalne, których spełnienie jest konieczne do stwierdzenia dopuszczalności skargi konstytucyjnej.

Zgodnie z art. 47 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK) jednym z podstawowych obowiązków spoczywających na skarżącym jest wskazanie sposobu, w jaki kwestionowana w skardze konstytucyjnej regulacja naruszyła przysługujące mu prawa lub wolności określone w przepisach ustawy zasadniczej. Naruszenie to musi mieć charakter faktyczny i aktualny (por. W. Wróbel, Skarga konstytucyjna – problemy do rozwiązania, [w:] Księga XX-lecia orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego, red. M. Zubik, Warszawa 2006, s. 67). Jak wskazał Trybunał Konstytucyjny w postanowieniu z 14 września 2009 r.: „Celem kryterium aktualności jest zapobieżenie rozszerzeniu skargi konstytucyjnej, polegającemu na upodobnieniu jej do skargi powszechnej (actio popularis). Wymagane jest więc wykazanie, że naruszenie ma charakter aktualny, a nie potencjalny – konieczne jest istnienie aktualnego interesu prawnego skarżącego w merytorycznym rozstrzygnięciu skargi; niekorzystne oddziaływanie obwiązujących norm prawnych na sytuację prawną skarżącego musi mieć charakter rzeczywisty i realny, ma trwać w chwili wnoszenia skargi (por. postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z 3 lipca 2007 r., sygn. SK 4/07; podobnie: Z. Czeszejko-Sochacki, Formy naruszenia konstytucyjnych wolności lub praw, [w:] Skarga konstytucyjna, red. J. Trzciński, Warszawa 2000, s. 79-81)” (SK 51/08, OTK ZU nr 8/A/2009, poz. 127).
Trybunał stwierdza, że w badanej sprawie przesłanka aktualności naruszenia nie została spełniona, co przesądza o odmowie nadania skardze dalszego biegu. Skarżący podniósł w skardze, że naruszenie konstytucyjnych praw i wolności wynikało z odmowy udzielenia zgody na udostępnienie akt sprawy w części zawierającej dowody wskazane we wniosku o zastosowanie tymczasowego aresztowania. Trybunał zwraca uwagę, że w postanowieniu z 17 marca 2010 r. (sygn. akt 3 Ds. 25/10/S), wskazanym przez skarżącego jako ostateczne rozstrzygnięcie w jego sprawie, Prokurator Rejonowy w Świdnicy wyraził zgodę na udostępnienie akt śledztwa w części zawierającej dowody bezpośrednio związane z zarzutami będącymi podstawą wniosku o tymczasowe aresztowanie. Tym samym Trybunał Konstytucyjny stwierdza, że po stronie skarżącego nie występuje przesłanka naruszenia praw lub wolności konstytucyjnych, warunkująca merytoryczne rozpoznanie skargi konstytucyjnej. Dlatego też – na podstawie art. 79 Konstytucji oraz art. 49 w zw. z art. 47 ust. 1 pkt 2 w zw. z art. 36 ust. 3 ustawy o TK – Trybunał odmówił nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.

Niezależnie od powyższego Trybunał odniósł się do sformułowanego w skardze konstytucyjnej zarzutu naruszenia art. 42 ust. 2 Konstytucji przez art. 159 k.p.k. wskutek braku określenia w tym przepisie terminu do rozpoznania zażalenia na zarządzenie prokuratora. Trybunał zwraca uwagę, że zakwestionowany art. 159 k.p.k. przewiduje jedynie, iż na zarządzenie prokuratora odmawiające stronom udostępnienia akt w postępowaniu przygotowawczym przysługuje zażalenie do prokuratora bezpośrednio przełożonego. Przepis ten nie odnosi się natomiast do sposobu rozpoznawania zażalenia. Szczegółowe zasady dotyczące tej kwestii zostały uregulowane w art. 459 i nast. k.p.k. Dlatego też sformułowany w rozpatrywanej skardze konstytucyjnej zarzut naruszenia przez art. 159 k.p.k. konstytucyjnych wolności i praw wskutek braku określenia w tym przepisie terminu do rozpoznania zażalenia na postanowienie prokuratora należy uznać za oczywiście bezzasadny. Z tego względu Trybunał Konstytucyjny – na podstawie art. 49 w zw. z art. 36 ust. 3 ustawy o TK – odmówił nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.



Biorąc powyższe pod uwagę, Trybunał orzekł jak w sentencji.