Pełny tekst orzeczenia

500/6/B/2012

POSTANOWIENIE
z dnia 9 lipca 2012 r.
Sygn. akt Ts 172/10

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Marek Kotlinowski,

po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej Barbary O. w sprawie zgodności:
art. 54 i art. 83 ustawy z dnia 20 czerwca 1985 r. o prokuraturze (Dz. U. z 2008 r. Nr 7, poz. 39, ze zm.) z art. 32, art. 45 ust. 1 oraz art. 77 ust. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,

p o s t a n a w i a:

odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.

UZASADNIENIE

W skardze konstytucyjnej wniesionej do Trybunału Konstytucyjnego 19 lipca 2010 r. Barbara O. (dalej: skarżąca) wystąpiła o zbadanie zgodności art. 54 i art. 83 ustawy z dnia 20 czerwca 1985 r. o prokuraturze (Dz. U. z 2008 r. Nr 7, poz. 39, ze zm.; dalej: ustawa o prokuraturze) z art. 32, art. 45 ust. 1 oraz art. 77 ust. 2 Konstytucji.
Skarga konstytucyjna została skierowana do Trybunału Konstytucyjnego w związku z następującym stanem faktycznym. Skarżąca złożyła do Sądu Dyscyplinarnego dla Prokuratorów przy Prokuratorze Generalnym (dalej: Sąd Dyscyplinarny) wniosek o zezwolenie na pociągnięcie do odpowiedzialności karnej prokuratora Prokuratury Rejonowej w Cieszynie. Sąd ten, uchwałą z 16 września 2009 r. (sygn. akt SD I 17/09/I), pozostawił wniosek skarżącej bez rozpoznania. Od tej uchwały skarżąca wniosła zażalenie do Odwoławczego Sądu Dyscyplinarnego dla Prokuratorów przy Prokuratorze Generalnym (dalej: Odwoławczy Sąd Dyscyplinarny), który zmienił zaskarżoną uchwałę w ten sposób, że odmówił wyrażenia zgody na pociągnięcie do odpowiedzialności karnej prokuratora (uchwała z 10 grudnia 2009 r., sygn. akt PR-I-OSD 45/09). Skarżąca wniosła do Sądu Najwyższego kasację od tego orzeczenia. Przewodniczący Odwoławczego Sądu Dyscyplinarnego zarządzeniem z 2 marca 2010 r. odmówił jednak przyjęcia jej do rozpoznania jako niedopuszczalnej z mocy ustawy (sygn. akt PR-I-OSD 45/09). Na skutek złożonego zażalenia Sąd Najwyższy postanowieniem z 5 maja 2010 r. utrzymał zarządzenie w mocy (sygn. akt SDI 6/10, doręczone skarżącej 17 maja 2010 r.). Sąd Najwyższy stwierdził, że zgodnie z wykładnią systemową oraz językową art. 54 i art. 83 ustawy o prokuraturze, nie jest dopuszczalne zaskarżenie kasacją uchwały wydanej w drugiej instancji przez Odwoławczy Sąd Dyscyplinarny w sprawie uchylenia immunitetu prokuratorskiego.
Skarżąca podnosi, że kwestionowane przepisy doprowadziły do naruszenia przysługującego jej prawa do sądu (art. 45 ust. 1 i art. 77 ust. 2 Konstytucji) oraz prawa do równego traktowania i prawa do bycia niedyskryminowanym w życiu społecznym (art. 32 Konstytucji). Zdaniem skarżącej Sąd Dyscyplinarny jest sądem korporacyjnym, któremu nie można przypisać przymiotów sądu bezstronnego, niezależnego i niezawisłego. Pozbawiając skarżącą możliwości złożenia kasacji od uchwały Odwoławczego Sądu Dyscyplinarnego, ustawodawca uniemożliwił więc uruchomienie postępowania przed sądem powszechnym i tym samym zamknął jej drogę sądową (art. 77 ust. 2 Konstytucji). Skarżąca – powołując się na orzecznictwo TK – podkreśla, że kontrola sądowa postępowań dyscyplinarnych nie tylko zapewnia swobodę i niezależność w wykonywaniu zawodu, ale również stanowi instrument nadzoru państwa nad samorządami zawodowymi. Kwestionowane przepisy – w ocenie skarżącej – wyłączają tę kontrolę, co jest sprzeczne z konstytucyjną gwarancją prawa do sądu (art. 45 ust. 1 i art. 77 ust. 2 Konstytucji).

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Skarga konstytucyjna stanowi – zgodnie z art. 79 ust. 1 Konstytucji – szczególny środek ochrony konstytucyjnych wolności lub praw, które zostały naruszone przez wydanie w sprawie skarżącego orzeczenia opartego na zaskarżonej normie. Powołany przepis Konstytucji wyznacza przesłanki dopuszczalności skargi konstytucyjnej, które zostały uszczegółowione w ustawie z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK). Skarga winna zatem spełniać wymogi formalne ujęte w art. 46-48 ustawy o TK, a zarzuty w niej zawarte nie mogą cechować się oczywistą bezzasadnością (art. 36 ust. 3 w zw. z art. 49 ustawy o TK).
Zdaniem Trybunału Konstytucyjnego złożona skarga nie spełnia powyższych wymogów, co uniemożliwia nadanie jej dalszego biegu.
Skarżąca domaga się kontroli konstytucyjnej art. 54 ust. 113 i art. 83 ust. 16 ustawy o prokuraturze. Pierwszy z nich dotyczy immunitetu prokuratora i możliwości jego uchylenia (m.in. zezwolenia sądu dyscyplinarnego na pociągnięcie prokuratora do odpowiedzialności karnej). Drugi natomiast dotyczy środków zaskarżenia od orzeczeń wydanych w postępowaniu dyscyplinarnym (w tym m.in. kasacji do Sądu Najwyższego).
Trybunał przypomina, że w świetle jego jednolitego orzecznictwa naruszenie konstytucyjnych praw lub wolności powinno istnieć w chwili rozpatrywania skargi, tj. musi być aktualne i realne (zob. postanowienia TK z 20 lutego 2008 r., SK 44/07, OTK ZU nr 1/A/2008, poz. 23 oraz 29 listopada 2010 r., SK 8/10, OTK ZU nr 9/A/2010, poz. 117). Jeżeli w sprawie występuje brak naruszenia praw skarżącego lub nie potrafi on uprawdopodobnić takiego naruszenia, merytoryczne rozpoznanie skargi konstytucyjnej jest niedopuszczalne. Skarga podlega bowiem rozpatrzeniu, o ile skarżący nie może uzyskać ochrony swych praw za pomocą innych przysługujących mu środków (zob. postanowienie TK z 13 lutego 2008 r., SK 5/07, OTK ZU nr 1/A/2008, poz. 19).
Skarżąca złożyła wniosek o wydanie zezwolenia na pociągnięcie do odpowiedzialności karnej prokuratora za popełnienie przestępstwa z art. 231 § 1 w zw. z art. 234 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny (Dz. U. Nr 88, poz. 553, ze zm.). Jak trafnie jednak zauważył Sąd Dyscyplinarny, przestępstwa te ścigane są z oskarżenia publicznego, a nie prywatnego. Uprawnionym do wniesienia i popierania oskarżenia był zatem wyłącznie oskarżyciel publiczny – prokurator (zob. art. 45 § 1 w zw. z art. 10 § 1 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks postępowania karnego, Dz. U. Nr 89, poz. 555, ze zm.; dalej: k.p.k.]). Co więcej, Sąd Dyscyplinarny ustalił, że skarżącej nie przysługiwało uprawnienie do skierowania subsydiarnego aktu oskarżenia (zob. art. 55 w zw. z art. 330 k.p.k.). Wobec powyższego, w ocenie Trybunału, sądy dyscyplinarne obu instancji prawidłowo ustaliły, że skarżąca nie była legitymowana do złożenia wniosku, o którym stanowi art. 54 ustawy o prokuraturze (zob. art. 13 k.p.k.). Okoliczność ta wpływa bezpośrednio na ocenę zarzutów złożonej skargi konstytucyjnej. Skoro skarżąca nie była uprawniona do złożenia wniosku o zezwolenie na pociągnięcie prokuratora do odpowiedzialności karnej, to kwestionowane przez nią przepisy nie mogły ukształtować jej sytuacji prawnej w zakresie wskazanym we wniesionej skardze. Tym samym, zdaniem Trybunału, skarżąca nie uprawdopodobniła naruszenia przysługujących jej konstytucyjnych praw podmiotowych, a zatem jej skargę konstytucyjną należy uznać za przedwczesną.

W świetle przedstawionych okoliczności Trybunał Konstytucyjny, na podstawie art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy o TK w zw. z art. 79 ust. 1 Konstytucji, orzekł jak w sentencji.