Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 17 stycznia 2013 r.

Sąd Apelacyjny w Szczecinie - Wydział III Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 17 stycznia 2013 r. w Szczecinie

sprawy E. R.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S.

o prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy na dalszy okres

na skutek apelacji organu rentowego

od wyroku Sądu Okręgowego w Szczecinie VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

z dnia 12 czerwca 2012 r. sygn. akt VII U 147/11

1.  oddala apelację,

2.  zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w S. na rzecz ubezpieczonej E. R. kwotę 120 zł (sto dwadzieścia złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu odwoławczym.

Sygn. akt III AUa 659/12

UZASADNIENIE

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. decyzją z dnia 31 grudnia 2010 roku odmówił E. R. prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy. W uzasadnieniu decyzji wskazał, że przyznanie przedmiotowego świadczenia było niemożliwe, bowiem Komisja Lekarska ZUS w orzeczeniu z dnia 28 grudnia 2010 roku nie stwierdziła u ubezpieczonej niezdolności do pracy.

Odwołanie od decyzji złożyła ubezpieczona w dniu 13 stycznia 2011 roku, wnosząc o powołanie biegłych sądowych z zakresu neurologii i ortopedii, celem przeprowadzenia rzetelnej oceny stanu jej zdrowia i zmianę zaskarżonej decyzji. W uzasadnieniu wskazała, że występujące u niej schorzenia wykluczają podjęcie pracy zarobkowej w wyuczonym zawodzie fryzjerki.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania w całości, podtrzymując argumentację jak w zaskarżonej decyzji i dodatkowo wskazał, że zgodnie z art. 14 ust 3 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2009 roku, Nr 153, poz. 1227 ze zm.) orzeczenie komisji lekarskiej jest wiążące dla organu rentowego i stanowi podstawę do wydania decyzji w sprawie konkretnego świadczenia. Wobec uznania ubezpieczonej za osobę zdolną do pracy przez lekarza orzecznika ZUS, a następnie komisję lekarską ZUS, organ rentowy nie stwierdził podstaw prawnych do wydania innej decyzji niż zaskarżona.

Sąd Okręgowy w Szczecinie VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych wyrokiem z dnia 12 czerwca 2012 roku zmienił zaskarżoną decyzję organu rentowego w ten sposób, że przyznał ubezpieczonej E. R. prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy od 1 listopada 2010 roku do 31 grudnia 2011 roku.

Sąd Okręgowy swoje rozstrzygnięcie oparł na następujących ustaleniach faktycznych i rozważaniach prawnych.

Wnioskodawczyni E. R. urodziła się (...). Decyzją z dnia 6 sierpnia 2001 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. przyznał E. R. prawo do renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy, na okres od 1 czerwca 2001 roku do 30 września 2002 roku. Następnie kolejnymi decyzjami prawo do świadczenia rentowego przyznane zostało na dalsze okresy i przysługiwało ubezpieczonej do 31 października 2010 roku.

W dniu 13 listopada 2010 roku E. R. złożyła w organie rentowym wniosek o ponowne ustalenie prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy.

Aktualnie u wnioskodawczyni rozpoznaje się następujące schorzenia:

- zmiany zwyrodnieniowe odcinka szyjnego i lędźwiowego kręgosłupa z nawrotową dyskopatią L5/S1 - prawostronna i zaostrzonym zespołem bólowym korzeniowym prawostronnym.

Stan zdrowia ubezpieczonej czyni ją po dniu 31 października 2010 roku nadal częściowo niezdolną do pracy z ogólnego stanu zdrowia. Niezdolność jest okresowa do końca 2011 roku.

W oparciu o tak poczynione ustalenia faktyczne Sąd Okręgowy rozważał zasadność odwołania ubezpieczonej w oparciu o przepisy ustawy o emeryturach i rentach.

Odwołanie ubezpieczonej w ocenie Sądu I instancji stanowiące przedmiot niniejszego rozpoznania zasługiwało na uwzględnienie.

Zgodnie z treścią art. 57 i 58 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych - renta z tytułu niezdolności do pracy przysługuje ubezpieczonemu, który spełnia następujące warunki:

1)  jest niezdolny do pracy,

2)  ma wymagany okres składkowy i nieskładkowy – tj. 5 lat, jeżeli niezdolność powstała w wieku powyżej 30 lat,

3)  niezdolność do pracy powstała w czasie trwania ubezpieczenia lub w ciągu 18 miesięcy od jego ustania.

Sąd pierwszej instancji w swoich rozważaniach prawnych wskazał, że przez osobę niezdolną do pracy należy rozumieć osobę, która całkowicie lub częściowo utraciła zdolność do pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu i nie rokuje odzyskania zdolności do pracy po przekwalifikowaniu. Przy czym całkowicie niezdolną do pracy jest osoba, która utraciła zdolność do wykonywania jakiejkolwiek pracy, zaś częściowo niezdolną do pracy jest osoba, która w znacznym stopniu utraciła zdolność do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji (art. 12 ustawy). Przy ocenie stopnia i trwałości niezdolności do pracy oraz rokowania, co do odzyskania zdolności do pracy należy uwzględnić stopień naruszenia sprawności organizmu oraz możliwości przywrócenia niezbędnej sprawności w drodze leczenia i rehabilitacji oraz możliwość wykonywania dotychczasowej pracy lub podjęcia innej pracy oraz celowość przekwalifikowania zawodowego, biorąc pod uwagę rodzaj i charakter dotychczas wykonywanej pracy, poziom wykształcenia, wiek i predyspozycje psychofizyczne (art. 13 ustawy).

Dalej Sąd Okręgowy podniósł, że podstawową przesłanką dla uzyskania (a także kontynuowania) prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy jest częściowa bądź całkowita niezdolność do pracy osoby starającej się o świadczenie, przy czym musi to być niezdolność w rozumieniu cytowanych przez sąd przepisów. W tej sytuacji dla rozstrzygnięcia sporu koniecznym było ustalenie czy stan zdrowia ubezpieczonej powoduje niezdolność do pracy – częściową bądź całkowitą.

Ustalenia w tym przedmiocie zostały poczynione przez Sąd Okręgowy w oparciu o analizę dokumentacji rentowej , w szczególności dokumentacji z leczenia pozostającej w dyspozycji organu rentowego oraz przedłożonej przez wnioskodawczynię, a przede wszystkim na podstawie przeprowadzonego w toku postępowania sądowego dowodu z opinii biegłych sądowych lekarzy specjalistów z zakresu ortopedii, neurologii, neurochirurgii, rehabilitacji i medycyny pracy.

Zdaniem zespołu biegłych E. R. jest nadal po dniu 28 grudnia 2010 roku częściowo niezdolna do pracy, na okres do końca grudnia 2011 roku. Biegli opiniujący w sprawie zapoznali się z aktualnym badaniem NMR odcinka lędźwiowo - krzyżowego i po przeprowadzonym badaniu lekarskim stwierdzili zaostrzenie objawów korzeniowych prawostronne z zakresu korzenia S1, dodatni objaw rozciągowy po prawej strony. Zmiany kliniczne w opinii biegłych korespondują z dostarczonym badaniem rezonansu magnetycznego. Wnioskodawczyni wymaga dalszego leczenia, w tym także leczenia operacyjnego.

W opinii uzupełniającej – wydanej w dniu 18 października 2011 roku w następstwie zarządzenia Sądu – biegli podali, że przyjęty przez nich termin dalszej niezdolności do pracy- 18.12.2010 r. – odnosi się do daty badania wnioskodawczyni przez KIZ, a także odnosi się do daty – 31.10.2011 r. tj. terminu prawa do renty.

W kolejnej opinii uzupełniającej z dnia 29 listopada 2011 roku biegli wyjaśnili, że wnioskodawczyni jest niezdolna do pracy po dniu 31 października 2010 roku, a niezdolność jest okresowa do 31 grudnia 2011 roku. Przyczyną niezdolności jest zaostrzenie objawów korzeniowych z zakresu korzeniu S1 po stronie prawej i dodatni objaw rozciągowy po stronie prawej.

Zastrzeżenia do niniejszej opinii wniósł organ rentowy podnosząc, że w dniu badania przez Komisję Lekarską ZUS, tj. w dniu 28 grudnia 2010 roku nie stwierdzono u badanej objawów korzeniowych ani innych, które uzasadniałyby u niej długotrwałą niezdolność do pracy.

W tym stanie rzeczy Sąd I Instancji zobowiązał biegłych do ustosunkowania się do zgłoszonych zarzutów. Wydając w dniu 10 stycznia 2012 roku opinię uzupełniającą, biegli podtrzymali zakwestionowaną opinię. Podali, że na dzień badania ubezpieczona reprezentowała ostry zespół korzeniowy, trwający od wielu miesięcy. Potwierdzony badaniem NMR, które wykonała dnia 5 kwietnia 2011 roku. Nie było to nowe rozpoznanie, bowiem podobne dolegliwości E. R. zgłaszała w trakcie badania przez Lekarzy Orzeczników ZUS. Prawdopodobnie, nie mając potwierdzenia radiologicznego, lekarze orzecznicy ZUS nie uwzględnili w pełni objawów neurologicznych, które wystąpiły u badanej. Biegli sądowi dysponując natomiast nowymi dowodami, mogli dokładniej orzec o stanie ubezpieczonej. Stąd też orzeczenie o niezdolności do pracy nadal po dniu 28 grudnia 2010 roku jest niezgodne z orzeczeniem lekarzy orzeczników ZUS.

Do powyższej opinii uzupełniającej również zostały wniesione przez ZUS zastrzeżenia, ubezpieczona przedłożyła natomiast wynik badania rezonansu magnetycznego z dnia 21 lutego 2012 roku. Celem wyjaśnienia zgłaszanych wątpliwości, Sąd ponownie zobowiązał biegłych do wydania opinii uzupełniającej. Wykonując nałożone zobowiązanie biegli po raz kolejny uznali, że brak jest podstaw do zmiany wydanych wcześniej opinii. Jak podkreślili w opinii z dnia 6 marca 2012 roku, reprezentowany zespół bólowy odcinka lędźwiowo - krzyżowego w ocenie biegłych powodował u wnioskodawczyni konieczność dalszego, długotrwałego leczenia, stąd orzeczenie o niezdolności do pracy nadal po 28 grudnia 2010 roku do końca 2011 roku. Nowy dowód w sprawie(wynik badania rezonansu magnetycznego) potwierdza ucisk korzenia w odcinku lędźwiowo- krzyżowym, co daje podstawę do podtrzymania dotychczasowej opinii. Przewodnicząca Komisji Lekarskich ZUS w piśmie z dnia 7 lutego 2012 roku podniosła, że nie stwierdzono przez Orzecznika ZUS i Komisję Lekarską odchyleń w stanie neurologicznym. W badaniu Orzecznik ZUS w dniu 9 listopada 2010 roku stwierdziła znaczne objawy rozciągowe, a Komisja Lekarska w dniu 28 grudnia 2010 roku słabszy prawy odruch skokowy, co świadczy o bólowym zespole korzeniowym, potwierdzonym następnie badaniem NMR kręgosłupa L-S.

W kolejnych opiniach uzupełniających, w tym ustnej opinii wydanej na rozprawie w dniu 12 czerwca 2012 roku biegli podtrzymali poprzednie stanowisko w zakresie stanu zdrowia ubezpieczonej.

Według biegłej z zakresu neurologii E. R. jest niezdolna do pracy od 1 listopada 2010 roku do 31 grudnia 2011 roku. W ocenie tej biegłej jest to wystarczający czas, w którym ubezpieczona miała przejść zarówno operację oraz rehabilitację pooperacyjną. Po przeanalizowaniu dokumentacji lekarskiej ZUS, która była bez rezonansu biegli sądowi stwierdzili, że orzecznik i komisja lekarska ZUS stwierdzili objawy korzeniowe, orzecznik - w postaci objawów rozciągowych, a komisja lekarska – w postaci słabszego odruchu skokowego. Natomiast biegli podczas badania ubezpieczonej stwierdzili u E. R. objawy podrażnienia korzenia S1 po prawej stronie, i dysponowali badaniem rezonansu magnetycznego, który potwierdził przez uwypuklone jądro miażdżycowe ucisk na ten korzeń, co świadczyło o tym, że ubezpieczona jest niezdolna do pracy częściowo, okresowo do grudnia 2011 roku.

Według ustnej opinii biegłego z zakresu neurochirurgii, który podtrzymał swoje poprzednie opinie o niezdolności ubezpieczonej do pracy po 31 października 2010 roku do końca 2011 roku u ubezpieczonej podczas badania i oceny rezonansu magnetycznego były wskazania do leczenia operacyjnego. Podkreślił, że ubezpieczona jest po dniu 31 października 2010 roku do grudnia 2011 roku częściowo niezdolna do pracy. W ocenie tego biegłego, opartej o dokumentację lekarską i badanie przedmiotowe, były przesłanki do orzeczenia wobec niej częściowej niezdolności do pracy, dlatego też nie zgodził się ze stanowiskiem przewodniczącej PKL, że ubezpieczona mogła być leczona w ramach czasowej niezdolności do pracy, a po leczeniu operacyjnym powinna przejść dodatkową rehabilitację. W ocenie biegłego przesłanki do operacji istniały już na czas badania przez lekarza orzecznika ZUS i komisję lekarską ZUS, a świadczą o tym dodatnie objawy korzeniowe i brak odruchu skokowego po prawej stronie, co świadczy o ucisku korzenia S1 po prawej stronie. W trakcie badania biegli dysponowali wynikiem rezonansu magnetycznego, który potwierdzał u ubezpieczonej powyższe objawy.

Według biegłego neurologa progresja objawów klinicznych nastąpiła u badanej po 28 grudnia 2010 roku, o czym świadczyło dodatkowe badanie rezonansu magnetycznego. Pomimo takiego rozpoznania przez komisję lekarską ZUS w dniu 28 grudnia 2010 roku, były już kliniczne objawy ucisku korzenia S1 po stronie prawej i dawały one przesłanki do orzeczenia u ubezpieczonej częściowej niezdolności do pracy. W ocenie biegłego brak w rozpoznaniu komisji lekarskiej ZUS objawów ucisku S1 po stronie prawej, wynikał z nieposiadania przez komisję aktualnego badania rezonansem magnetycznym.

Biegły ortopeda podał z kolei, że w jego ocenie ubezpieczona jest niezdolna do pracy po dniu 31 października 210 roku do grudnia 2011 roku, jednakże jego rozpoznanie stanu zdrowia pod względem ortopedycznym jest jedynie pomocnicze do stanu neurologicznego i neurochirurgicznego –jednakże zgadza się z rozpoznaniem postawionym przez ww. biegłych.

W ocenie biegłego ortopedy ubezpieczona ze względów neurologicznych i neurochirurgicznych jest częściowo niezdolna do pracy.

Dalej biegły ortopeda podał - biorąc pod uwagę rozpoznanie przez niego u E. R. dodatniego objawu szczytowego, który świadczy o niestabilności kręgów –co świadczy o dyskopatii kręgosłupa. Biorąc pod uwagę jedynie względy ortopedyczne, wnioskodawczyni mogła być leczona w ramach okresowych zwolnień lekarskich.

Sąd Okręgowy po analizie zebranego w sprawie materiału dowodowego doszedł do przekonania, że ocena stanu zdrowia ubezpieczonej dokonana przez biegłych powołanych przez Sąd spełnia wszystkie wymagania stawiane opiniom biegłych i uwzględnia również wymogi prawne stawiane przez ustawodawcę przy orzekaniu o niezdolności do pracy. Została wydana przez biegłych specjalistów posiadających wieloletnią praktykę zawodową, cieszących się dużym autorytetem. Sporządzone opinie cechują się jasnością i spójnością, a wnioski z nich wypływające są logiczne i przekonywująco uzasadnione, dlatego też rzetelność i fachowość opinii nie budzi żadnych wątpliwości. Ponadto biegli pięciokrotnie szczegółowo odnieśli się do zgłoszonych przez organ rentowy zarzutów i za każdym razem podtrzymywali opinię dotyczącą stanu zdrowia ubezpieczonej.

Rozpoznając kwestię sporną Sąd I instancji oparł się na opinii biegłych z zakresu ortopedii, neurologii, neurochirurgii rehabilitacji i medycyny pracy, zgodnie z którymi E. R. po dniu 31 października 2010 roku jest nadal częściowo niezdolna do pracy do 31 grudnia 2011 roku.

Sąd Okręgowy orzekając miał na uwadze okoliczność, że biegły ortopeda wskazał, iż ze względów ortopedycznych wnioskodawczyni mogła być leczona w ramach okresowych zwolnień lekarskich i jego badanie – jak sam podkreślił - miało charakter jedynie pomocniczy w stosunku do badania neurologa i neurochirurga. Biegły ten zaznaczył również, że zgadza się z orzeczeniem pozostałych biegłych co do orzeczonej wobec wnioskodawczyni niezdolności do pracy.

Sąd Okręgowy wskazał, że do uznania danej osoby za częściowo niezdolną do pracy wystarcza wystąpienie choćby jednego schorzenia skutkującego powstaniem niezdolności do pracy. Wobec czego w zakresie objętym innymi specjalnościami medycznymi, ubezpieczona wcale nie musiała zostać uznana za osobę niezdolną do pracy.

Kierując się opinią biegłych, popartą orzeczeniem biegłego ortopedy - Sąd uznał, iż stan zdrowia E. R. czynił ją po dniu 31 października 2010 roku osobą częściowo niezdolną do pracy na okres do 31 grudnia 2011 roku.

Sąd Okręgowy tak argumentując uznał zaskarżoną decyzję organu rentowego za błędną i na podstawie art. 477 ¹⁴ k.p.c. zmienił ją w ten sposób, że przyznał E. R. prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy od 1 listopada 2010 roku do 31 grudnia 2011 roku.

Z rozstrzygnięciem Sądu Okręgowego nie zgodził się organ rentowy. Zaskarżył wyrok w całości. W złożonej apelacji wyrokowi zarzucił błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia mający wpływ na jego treść, a polegający na przyjęciu, że ubezpieczona jest częściowo okresowo niezdolna pracy w związku ze stwierdzonymi schorzeniami, zgodnie z poziomem swoich kwalifikacji w sytuacji kiedy stwierdzone schorzenia nie czynią jej niezdolną częściowo do pracy .

Wskazując na powyższe, wniósł o:

1.  zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie odwołania

2.  ewentualnie uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji,

3.  zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego za II instancję

Apelujący w uzasadnieniu apelacji podniósł, że wydany wyrok przez Sąd Okręgowy nie odpowiada prawu.

Bezsporne są w sprawie ustalenia dotyczące rozpoznanych u ubezpieczonej schorzeń. Natomiast wątpliwości apelującego budzi ocena tych schorzeń, dokonana przez biegłych w płaszczyźnie możliwości wykonywania pracy przez ubezpieczoną zgodnie z poziomem posiadanych kwalifikacji.

Zdaniem apelującego częściowa utrata zdolności do pracy zarobkowej, nie jest identyfikowana z ograniczeniem w wykonywaniu dotychczasowego zatrudnienia, przy zachowani zdolności do innego zatrudnienia. Dopiero przewidywany brak możliwości odzyskania zdolności do pracy, mimo zmiany zawodu w ramach posiadanych kwalifikacji lub po przekwalifikowaniu, stanowi podstawę do przyznania prawa do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy. W toku postępowania sądowego okoliczności przebiegu pracy zawodowej ubezpieczonej, nie zostały należycie wyjaśnione do stanowczego rozstrzygnięcia.

Wydając zaskarżone orzeczenie, Sąd oparł się w całości na samym fakcie występowania schorzeń występujących u wnioskodawczyni, bez pogłębienia oceny czy i w jakim stopniu wpływają one na utratę zdolności do pracy zgodnie z posiadanymi kwalifikacjami, czy z posiadanym wykształceniem oraz możliwościami podjęcia pracy na otwartym rynku pracy. Wymaga to zdaniem skarżącego dokonania łącznej oceny elementu medycznego i zawodowego. Brak takiej oceny czyni wydane orzeczenie niezgodne z obowiązującym prawem.

W odpowiedzi na apelację ubezpieczona wniosła o oddalenie apelacji i zasądzenie od organu rentowego zwrotu kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa adwokackiego. Ubezpieczona podniosła, że rozstrzygnięcie o całkowitej bądź częściowej niezdolności do pracy, w zakresie dotyczącym naruszenia sprawności organizmu i wynikających stąd ograniczeń możliwości wykonywania pracy ze swej istoty wymaga wiadomości specjalnych (opinii biegłego z zakresu medycyny) i w tej sytuacji sąd nie może orzekać wbrew opinii biegłych sądowych. Tak wydana opinia stanowić powinna podstawę ustalenia stanu faktycznego sprawy, który należy ocenić zgodnie z treścią art. 233 § 1 k.p.c. W niniejszej sprawie Sąd I Instancji kilkukrotnie zwracał się do biegłych, aby uzyskać od nich precyzyjne informacje. Biegli sądowi sporządzając opinię przeprowadzili wywiad i kompleksowe badanie przedmiotowe ubezpieczonej, jak również szczegółową analizę związku rozpoznanych u ubezpieczonej schorzeń z możliwością podjęcia zatrudnienia, w kontekście posiadanych kwalifikacji zawodowych i doświadczenia zawodowego. Jednoznacznie ocenili, że ubezpieczona jest częściowo niezdolna do pracy, okresowo od 1.11.2010 roku do 31.12.2011 roku. Opinia ta jest jasna i spójna, a wnioski w niej zawarte logiczne i przekonywająco uzasadnione. Zdaniem ubezpieczonej rzetelność ustaleń i ocena zawarta w opiniach nie budzi wątpliwości oraz pozwala na uznanie ich za wiarygodne. Sąd Okręgowy korzystając z opinii biegłych lekarzy specjalistów z zakresu neurologii i ortopedii oraz neurochirurgii, rehabilitacji i medycyny pracy, a zatem osób reprezentujących różne specjalności medyczne, właściwe do rodzaju schorzeń i dolegliwości zgłaszanych przez ubezpieczoną - wywiódł trafne wnioski. Uwzględniając specyfikę oceny dowodu z opinii biegłego, odwołanie się przez sąd I instancji do kryteriów zgodności z zasadami logicznego myślenia, doświadczenia życiowego i wiedzy powszechnej, stanowiło wystarczające i należyte uzasadnienie przyczyn uznania opinii biegłych za przekonujące.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje.

Apelacja pozwanego nie zasługuje na uwzględnienie.

Ponowna analiza zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, a także zarzutów podniesionych w apelacji, prowadzi, zdaniem Sądu Apelacyjnego, do wniosku, że wyrok Sądu Okręgowego odpowiada prawu. Sąd pierwszej instancji dokonał prawidłowych ustaleń faktycznych. Wskazał w pisemnych motywach uzasadnienia wyroku jaki stan faktyczny stał się podstawą jego rozpoznania oraz podał na jakich dowodach oparł się przy jego ustalaniu, dokonując przy tym trafnej interpretacji przepisów mających zastosowanie w niniejszej sprawie. Wnioski, które wywiódł Sąd Okręgowy z opinii biegłych sądowych były uzasadnione treścią wydanych opinii i wniosków końcowych w nich zawartych. Sąd Apelacyjny przyjął za własne ustalenia Sądu pierwszej instancji w zakresie stanu faktycznego, jak również podzielił ocenę zebranego w sprawie materiału dowodowego. Powyższe czyni zbytecznym ponowne przytaczanie ustaleń oraz szczegółowych rozważań zawartych w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku (tak też Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 5 listopada 1998 roku, sygn. I PKN 339/98, OSNAPiUS z 1999 roku, nr 24, poz. 776).

Sąd Apelacyjny dokonując oceny zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego miał na uwadze, że w niniejszej sprawie przedmiotem sporu pozostało ustalenie stanu zdrowia ubezpieczonej w pryzmacie jej zdolności do pracy zgodnie z posiadanym wykształceniem zawodowym, w zawodzie fryzjer i rzeczywistymi kwalifikacjami w zawodzie fryzjera, według stanu po dniu 31.10.2010 roku (jako kontynuacja przyznanego do tej daty świadczenia rentowego), lecz nie później niż na dzień wydania zaskarżonej decyzji, tj. na dzień 31.12.2010 roku, w związku ze stwierdzonymi u ubezpieczonej zmianami zwyrodnieniowymi odcinka szyjnego i lędźwiowego kręgosłupa z nawrotową dyskopatią L5/S1 prawostronną oraz zaostrzonym zespołem bólowym korzeniowym prawostronnym. Należy podnieść, że przyczyną przyznania uprzednio prawa do renty z tytułu częściowej niezdolności, okresowo do dnia 31.10.2010r. były schorzenia narządu ruchu (lekarz orzecznik zalecał wtedy także rehabilitację leczniczą w warunkach stacjonarnych). Rozpoznane wówczas zmiany w obrębie kręgosłupa lędźwiowego były podstawą do przyznania ubezpieczonej prawa do renty na dalszy okres. Analiza opinii zespołu biegłych sądowych, sporządzona wraz uzupełnieniami na potrzeby niniejszego procesu, w konfrontacji z dokumentacją medyczną, w tym zgromadzoną w aktach medycznych, doprowadziła w ocenie Sądu Apelacyjnego do wniosku, że po 31.10.2010r. nie doszło u ubezpieczonej do poprawy stanu zdrowia w obrębie kręgosłupa. Występujący w niniejszej sprawie biegli sądowi, po zbadaniu ubezpieczonej i analizie dokumentacji medycznej, w przekonywujący i logiczny sposób wyjaśnili , dlaczego ocena lekarzy orzeczników ZUS nie była w pełni prawidłowa. Biegli wyjaśnili, że lekarze orzecznicy, w przeciwieństwie do biegłych, nie dysponowali wynikami badań MR, a badania te potwierdziły występowanie objawów chorobowych, widocznych już podczas badania orzeczniczego pod postacią niewielkiego osłabienia odruchu skokowego prawego (lekarz orzecznik ZUS), co świadczyło o ucisku korzenia S1 po prawej stronie, bez przerwania nerwu (gdyż nie doszło do zaniku mięśniowego), a także pod postacią słabszego odruchu skokowego (komisja lekarska ZUS).

Biegli stwierdzili u ubezpieczonej objawy podrażnienia korzenia S 1 po prawej stronie i dysponując badaniem rezonansu magnetycznego rozpoznali uwypuklone jądro miażdżycowe uciskające na ten korzeń, co świadczyło o tym, że ubezpieczona jest niezdolna do pracy częściowo na dalszy okres. Biegli sądowi obszernie ustosunkowali się do zarzutów organu rentowego na rozprawie z dnia 12.06.2012r. podając, że choć istnieją przy dyskopatii okresy poprawy, to jednak nie zmieniają one zasadniczego stanu długotrwałej niezdolności do pracy, której okres z kolei jest związany z operacją oraz czasem potrzebnym do przejścia rehabilitacji pooperacyjnej. Dodatnie objawy korzeniowe i brak odruchu skokowego po prawej stronie świadczą o ucisku korzenia S 1 po prawej stronie co potwierdził wynik rezonansu magnetycznego, stanowisko zespołu biegłych sądowych było zgodne, ale względy neurologiczne przesądziły o uznaniu ubezpieczonej przez biegłych za częściowo, okresowo, niezdolną do pracy. Przyjęcie tej oceny medycznej przez Sąd Okręgowy było trafne. Mimo braku uwypuklenia w postępowaniu przed Sądem pierwszej instancji kwestii wykształcenia i rzeczywistych kwalifikacji zawodowych ubezpieczonej, nie ulega wątpliwości, że E. R. była oceniana w pryzmacie przeprowadzonego wywiadu zawodowego i pozostałych dokumentów, znajdujących się w aktach rentowych jednoznacznie przesadzających, że wykonywała ona zawód wyuczony fryzjera, po szkole zawodowej. Zawód ten niewątpliwie wymaga sprawności fizycznej i wykonywania czynności przez wiele godzin w pozycji stojącej i siedzącej. Wskazane operacja i zabiegi rehabilitacyjne, niezbędne w celu odzyskania sprawności, uniemożliwiają zaś wykonywanie ubezpieczonej zawodu. Odnosząc się do zarzutów apelacji należy zauważyć, że pozwany zakwestionował prawidłowość opinii sporządzonych przez biegłych lekarzy specjalistów, nie podając przy tym żadnych rzeczowych argumentów na poparcie formułowanych twierdzeń, wskazując jedynie własne, subiektywne stanowisko kwestionując twierdzenia ubezpieczonej odnośnie złego stanu zdrowia i związanych z tym możliwości podjęcia pracy. Biegli sądowi sporządzając opinię w sprawie na zlecenie Sądu Okręgowego przeprowadzili kompleksowe badania stanu zdrowia ubezpieczonej i szczegółową analizę związku rozpoznanych u niej schorzeń z możliwością podjęcia zatrudnienia, w kontekście posiadanych kwalifikacji zawodowych. Zdaniem Sądu Apelacyjnego, Sąd pierwszej instancji oceniając zebrany w sprawie materiał dowodowy, w tym opinie biegłych sądowych, nie przekroczył granic zakreślonych przez art. 233 § 1 k.p.c. Ocena ta była swobodna, a nie dowolna. Należy przy tym wyjaśnić, że swobodna ocena dowodów dokonywana jest przez pryzmat własnych przekonań Sądu, jego wiedzy oraz posiadanego zasobu doświadczeń życiowych. Zarzucając przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów, strona nie może poprzestać na przedstawieniu alternatywnego stanu faktycznego, gdyż skutecznym podważeniem podstaw tej oceny jest wykazanie, że jest ona rażąco wadliwa lub oczywiście błędna, co w okolicznościach niniejszej sprawy nie miało miejsca. Wnioski opinii biegłych okazały się kategoryczne, zostały logicznie uzasadnione. Biegli sądowi poprzedzili wydaną opinię gruntowną analizą zebranej dokumentacji medycznej oraz odnieśli się do wszystkich zarzutów organu rentowego. Udzielili wyczerpujących wyjaśnień i ustosunkowali się do zgłoszonych zastrzeżeń. W ocenie Sądu Apelacyjnego opinie poddają się kontroli sądowej.

Reasumując, Sąd Okręgowy dokonał prawidłowych ustaleń faktycznych i w oparciu o posiadany materiał wyprowadził z niego należycie uzasadnione wnioski, które stały się podstawą do wydania orzeczenia bez potrzeby uzupełniania zebranego w sprawie materiału dowodowego. W ocenie Sądu Apelacyjnego, Sąd pierwszej instancji wyjaśnił w toku procesu wszystkie istotne okoliczności będące podstawą rozstrzygnięcia. Dla porządku Sąd Apelacyjny podaje, że obok przepisów art. 12 i 57 ustawy o emeryturach i rentach z FUS istotne znaczenie dla rozstrzygnięcie w tej sprawie miała prawidłowa interpretacja art. 107 ustawy o emeryturach i rentach. Zebrany w sprawie materiał dowodowy nie wskazuje na poprawę stanu zdrowia ubezpieczonej, a to dopiero dawałoby podstawy do odmowy przyznania ubezpieczonej prawa do renty na dalszy okres.

Mając na uwadze przedstawioną argumentację Sąd Apelacyjny na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił apelację, o czym orzekł w pkt 1 sentencji. Rozstrzygnięcie o kosztach zastępstwa procesowego oparte zostało o treść wyrażoną w art. 98 § 1 k.p.c. Koszty zastępstwa procesowego w kwocie 120 zł zostały przyznane na podstawie § 2 ust. 1 – 2 w zw. z § 13 ust. 1 pkt 2 w zw. z § 12 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U z 2002r., Nr 163, poz. 1348, ze zm.).

SSA Romana Mrotek SSA Anna Polak SSA Zofia Rybicka - Szkibiel