Pełny tekst orzeczenia

238/2/B/2012




POSTANOWIENIE

z dnia 25 stycznia 2012 r.
Sygn. akt Ts 283/11

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Maria Gintowt-Jankowicz

po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej Wioletty K. w sprawie zgodności:
art. 523 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks postępowania karnego (Dz. U. Nr 89, poz. 555, ze zm.) z art. 4, art. 10, art. 30, art. 31 ust. 1, art. 32, art. 41 ust. 1, art. 42 ust. 1-3, art. 45, art. 178 ust. 2, art. 182 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,

p o s t a n a w i a:

odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.

UZASADNIENIE

W skardze konstytucyjnej złożonej do Trybunału Konstytucyjnego 27 września 2011 r. skarżąca zarzuciła art. 523 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks postępowania karnego (Dz. U. Nr 89, poz. 555, ze zm.; dalej: k.p.k.) sprzeczność z art. 4, art. 10, art. 30, art. 31 ust. 1, art. 32, art. 41 ust. 1, art. 42 ust. 1-3, art. 45, art. 178 ust. 2, art. 182 Konstytucji w zw. z art. 115 § 1 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny (Dz. U. Nr 88, poz. 553, ze zm.; dalej: k.k.) oraz z art. 284 § 2 k.k. w zw. z art. 270 § 1 k.k. w zw. z art. 12 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k.
Wyrokiem Sądu Rejonowego w Świnoujściu – II Wydział Karny z dnia 10 lutego 2011 r. (sygn. akt II K 325/10) uznano skarżącą za winną popełnienia przestępstwa określonego w art. 284 § 2 k.k. w zw. z art. 270 § 1 k.k. w zw. z art. 12 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. Sąd Okręgowy w Szczecinie – IV Wydział Karny Odwoławczy wyrokiem z 6 maja 2011 r. (sygn. akt IV Ka 318/11) utrzymał w mocy zaskarżone orzeczenie. Zarządzeniem z 15 lipca 2011 r. (sygn. akt IV WKK 38/11) Sąd Okręgowy w Szczecinie – IV Wydział Karny Odwoławczy odmówił przyjęcia kasacji do rozpoznania, gdyż wykonanie wymierzonej skarżącej kary zostało warunkowo zawieszone. Postanowieniem z 30 sierpnia 2011 r. (sygn. akt V KZ 48/11) Sąd Najwyższy utrzymał w mocy zaskarżone zarządzenie.
Z odmową rozpoznania kasacji wiąże skarżąca naruszenie prawa do obrony, o którym mowa przede wszystkim w art. 42 ust. 2 i 3 Konstytucji. W ocenie skarżącej kasacja nie stanowi „stadium postępowania karnego”, skoro z wydanych w sprawie orzeczeń wynika, że odmówiono jej prawa do obrony ze względu na warunkowe zawieszenie orzeczonej kary. Skarżąca nie zgadza się jednak z przypisaniem jej winy i – jak twierdzi – „ma gwarancje ustawy zasadniczej wedle prawa karnego materialnego i prawa karnego procesowego do obrony we wszystkich stadiach postępowania”. Z powyższych okoliczności skarżąca wywodzi, że postępowanie przed Sądem Najwyższym „nie jest stadium postępowania, (…) bo odmawia się skazanej prawa do sądu i do obrony, a więc byt instytucjonalny Sądu Najwyższego jest zbędny”.
W dalszej części skarżąca wskazuje, że niemożność zaskarżania orzeczeń w trybie kasacji oznacza naruszenie zasady godności, prawa do sądu i innych wskazanych przepisów Konstytucji. W uzasadnieniu tych twierdzeń przedstawia własne stanowisko na temat relacji władzy sądowniczej do władzy ustawodawczej i wykonawczej, a także na temat osobistych przymiotów tych władz.
W drugiej części uzasadnienia wniesionej skargi skarżąca zwraca uwagę, że pomimo brzmienia art. 182 Konstytucji udział obywateli w rozprawie głównej przeprowadzanej w ramach postępowania I instancji jest – ze względu na brzmienie art. 28 § 1 k.p.k. – de facto wykluczony. Następnie wskazuje na wpływ, jaki taka sytuacja wywiera na wymiar sprawiedliwości, a także opisuje stan polskiego sądownictwa, a w dalszej części – korporacji prawniczych, policji i prokuratury.
Skarżąca wystąpiła z wnioskiem o wstrzymanie wykonania postanowienia Sądu Rejonowego w Świnoujściu – II Wydział Karny z 10 lutego 2011 r. (sygn. akt II K 325/10) oraz wyroku z 6 maja 2011 r. Sądu Okręgowego w Szczecinie – IV Wydział Karny Odwoławczy (sygn. akt IV Ka 318/11).

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:


Przesłanki skargi konstytucyjnej zostały unormowane w ustawie z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK). W ustawie tej wskazano także przypadki, w których Trybunał zobligowany jest odmówić nadania dalszego biegu wniesionej skardze konstytucyjnej. Oczywista bezzasadność wysuniętych w niej zarzutów stanowi – zgodnie z art. 36 ust. 3 ustawy o TK – podstawę do wydania takiego rozstrzygnięcia.
Skarżąca z wydaniem wskazanych w skardze jako ostateczne rozstrzygnięć łączy naruszenie prawa do obrony (art. 42 ust. 2 Konstytucji). W jej ocenie kasacja nie stanowi „stadium postępowania karnego”, skoro z zapadłych w sprawie orzeczeń wynika, że odmówiono jej prawa do obrony tylko dlatego, że kara została warunkowo zawieszona. Nie budzi zatem wątpliwości, że tak sformułowany zarzut jest oczywiście bezzasadny.
Jak stanowi art. 42 ust. 2 Konstytucji: „Każdy, przeciw komu prowadzone jest postępowanie karne, ma prawo do obrony we wszystkich stadiach postępowania. Może on w szczególności wybrać obrońcę lub na zasadach określonych w ustawie korzystać z obrońcy z urzędu”. Z brzmienia powyższego przepisu wynika, że prawo do obrony przysługuje we wszystkich stadiach postępowania karnego, jednakże chodzi tutaj o konkretny etap postępowania karnego, toczący się (mogący się toczyć) w konkretnej sprawie. Z art. 42 ust. 2 Konstytucji nie wynika nakaz takiego ukształtowania procedury, aby umożliwiała ona jak najszerszy dostęp oskarżonego/skazanego do wszystkich znanych procedurze karnej postępowań, w tym toczących się już po uprawomocnieniu orzeczenia. Kasacja stanowi jedno ze stadiów postępowania karnego (o którym mowa w art. 42 ust. 2 Konstytucji), o czym przesądza nawet pobieżna analiza przepisów k.p.k., co jednak jeszcze nie oznacza, że możliwość wystąpienia z tym środkiem odwoławczym musi przysługiwać każdemu skazanemu. Innymi słowy: nie ma podstaw do przyjęcia tezy, że przesłanki warunkujące dopuszczalność wystąpienia z tym nadzwyczajnym środkiem zaskarżenia należy rozpatrywać przez pryzmat prawa do obrony i w ich zbyt restrykcyjnym ujęciu upatrywać naruszenie tego konstytucyjnego prawa. Należy także przypomnieć, że sprawa skarżącej była dwukrotnie przedmiotem rozpoznania przez sądy powszechne, które stwierdziły, że dopuściła się ona czynu zabronionego i uznały ją za winną popełnionego czynu. Na tych etapach postępowania – jak i na etapie postępowania przygotowawczego – skarżącej przysługiwało prawo do obrony i mogła z niego korzystać. Oczywiście bezzasadny jest zatem zarzut, że odmowa przyjęcia do rozpoznania wniesionej przez nią kasacji – inicjującej kolejny etap postępowania – stanowi naruszenie prawa do obrony.
Skarżąca we wniesionej skardze wskazała także na naruszenie innych praw konstytucyjnych, jednakże w uzasadnieniu ich naruszenia przedstawiła swoje poglądy dotyczące m.in. kondycji władzy ustawodawczej, wykonawczej i sądowniczej. Polemika z poglądami i ocenami skarżącej – wykraczającymi poza płaszczyznę normatywną – znajduje się poza zakresem kompetencji Trybunału Konstytucyjnego.

W drugiej części uzasadnienia wniesionej skargi skarżąca wskazuje na marginalny udział obywateli w rozprawie głównej przeprowadzanej w ramach postępowania I instancji, co – w jej ocenie – jest konsekwencją brzmienia art. 28 § 1 k.p.k. Przepis ten nie stanowił przedmiotu skargi konstytucyjnej, a zatem ustosunkowanie się do wysuniętych przeciwko niemu zarzutów jest niemożliwe. Należy także zaznaczyć, że niedopuszczalność ich rozpatrzenia wynika ponadto z przekroczenia terminu do wniesienia skargi konstytucyjnej. Artykuł 28 § 1 k.p.k. stanowił podstawę rozstrzygnięcia sądu I instancji. Do wyczerpania drogi prawnej, o której mowa w art. 46 ust. 1 ustawy o TK, doszło w momencie uzyskania rozstrzygnięcia organu II instancji. Zgodnie z ugruntowanym orzecznictwem TK, od daty doręczenia tego orzeczenia (w niniejszej sprawie: wyroku Sądu Okręgowego w Szczecinie – IV Wydział Karny Odwoławczy z 6 maja 2011 r., sygn. akt IV Ka 318/11) rozpoczął bieg termin do wniesienia skargi konstytucyjnej. Wszelkie próby wzruszenia prawomocnego rozstrzygnięcia są irrelewantne z punktu widzenia biegu tego terminu.

Biorąc powyższe pod uwagę, Trybunał Konstytucyjny odmówił nadania dalszego biegu wniesionej skardze konstytucyjnej na podstawie art. 49 w zw. z art. 36 ust. 3 ustawy o TK.
Ze względu na odmowę nadania dalszego biegu wniesionej skardze konstytucyjnej należy stwierdzić, że dołączony do niej wniosek o wstrzymanie wykonania postanowienia sądu rejonowego nie może zostać rozpoznany pozytywnie.