Pełny tekst orzeczenia

530/6/B/2012

POSTANOWIENIE
z dnia 17 maja 2012 r.
Sygn. akt Ts 342/11

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Stanisław Rymar,

po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej Remigiusza B. w sprawie zgodności:
art. 417 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks postępowania karnego (Dz. U. Nr 89, poz. 555, ze zm.) z art. 32 ust. 1 i 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,

p o s t a n a w i a:

odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.

UZASADNIENIE

W skardze konstytucyjnej złożonej do Trybunału Konstytucyjnego 7 grudnia 2011 r. skarżący zarzucił art. 417 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks postępowania karnego (Dz. U. Nr 89, poz. 555, ze zm.: dalej: k.p.k.) sprzeczność z art. 32 ust. 1 i 2 Konstytucji.
W wyroku z 14 października 2005 r. (sygn. akt II K 699/05) Sąd Rejonowy Gdańsk Północ w Gdańsku – II Wydział Karny uznał skarżącego za winnego popełnienia przestępstwa z art. 279 § 1 k.k. i skazał go m.in. na karę 2 lat pozbawienia wolności. 25 października 2005 r. skarżący złożył do sądu, który wydał powyższy wyrok, wniosek o zaliczenie na poczet orzeczonej kary okresu niesłusznego tymczasowego aresztowania w sprawie o sygnaturze akt II K 32/01 Sądu Okręgowego w Słupsku oraz o sygnaturze akt III K 141/98 Sądu Okręgowego w Bydgoszczy. Sąd Rejonowy Gdańsk Północ w Gdańsku – II Wydział Karny w postanowieniu z 6 grudnia 2005 r (II K 699/05) nie uwzględnił wniosku skarżącego, stwierdzając w uzasadnieniu, że sprawy, w których zastosowano tymczasowe aresztowanie, nie toczyły się równocześnie z postępowaniem zakończonym orzeczeniem skazującym. Ponowny wniosek o zaliczenie okresu tymczasowego aresztowania na poczet orzeczonej kary skarżący złożył 16 kwietnia 2007 r. Sąd Rejonowy Gdańsk Północ w Gdańsku – II Wydział Karny postanowieniem z 20 czerwca 2007 r. (sygn. akt II K 699/05) odmówił ponownie zaliczenia na poczet orzeczonej kary pozbawienia wolności okresu tymczasowego aresztowania, ze względu na niespełnienie wynikającego z zaskarżonego przepisu wymogu równoczesności prowadzenia postępowań zakończonych wyrokiem skazującym i tych, w ramach których zastosowano środek zapobiegawczy, jakim jest tymczasowe aresztowanie. Po rozpatrzeniu zażalenia złożonego na powyższe postanowienie Sąd Okręgowy w Gdańsku – XIII Wydział Karny w postanowieniu z 25 września 2007 r. (sygn. akt XIII Kz 582/07) utrzymał w mocy zaskarżone orzeczenie.
Z wydaniem wskazanych rozstrzygnięć skarżący wiąże naruszenie zasady równości. Jego zdaniem zaskarżony art. 417 k.p.k. stanowi dobrodziejstwo tylko dla określonej grupy osób niesłusznie tymczasowo aresztowanych, tj. tych, którzy popełnili czyn zabroniony przed uprawomocnieniem się wyroku uniewinniającego. Tymczasem, o tym czy postępowanie zakończone wyrokiem uniewinniającym, w ramach którego zastosowano tymczasowe aresztowanie, i postępowanie zakończone wyrokiem skazującym „zazębią” się ze sobą (co dopiero umożliwiałoby zaliczenie okresu tymczasowego aresztowania na poczet orzeczonej kary pozbawienia wolności) decyduje niekiedy efektywność aparatu sądowo–administracyjnego. Zaskarżony przepis narusza zatem zasadę równości przez faworyzowanie grupy osób niesłusznie tymczasowo aresztowanych, których postępowania prawomocnie zakończone wyrokiem skazującym „zazębiły” się z postępowaniem zakończonym wyrokiem uniewinniającym. Skarżący zwraca uwagę, że dolegliwości poniesione na skutek niesłusznego tymczasowego aresztowania są identyczne, niezależnie od tego, czy w tym samym czasie toczyło się postępowanie zakończone wyrokiem skazującym, czy też nie; osoby tymczasowo aresztowane w równym stopniu doznają szkody i krzywdy na skutek błędnych działań organów sądowo-administracyjnych.
Zarządzeniem sędziego Trybunału Konstytucyjnego z 16 stycznia 2012 r. wezwano pełnomocnika skarżącego do uzupełnienia w terminie 7 dni braków skargi konstytucyjnej, m.in. przez określenie, jakie konstytucyjne prawa lub wolności zostały naruszone poprzez wydanie rozstrzygnięcia na podstawie kwestionowanego przepisu oraz określenie sposobu tego naruszenia, wskazanie rozstrzygnięcia, z którego wydaniem wiąże skarżący naruszenie praw lub wolności oraz wskazanie orzeczeń wydanych w ramach wyczerpania drogi prawnej.

W piśmie procesowym nadesłanym w celu wykonania zarządzenia skarżący stwierdził, że zakwestionowany przepis narusza prawo do równego traktowania przez władze publiczne. Uzasadniając ten zarzut powtórzył argumenty przedstawione już w skardze konstytucyjnej. Ponadto skarżący wskazał, że ostatecznym rozstrzygnięciem jest postanowienie Sądu Rejonowego Gdańsk Północ w Gdańsku – II Wydział Karny z 20 czerwca 2007 r. (sygn. akt II K 699/05), zaś rozstrzygnięciem wyczerpującym drogę prawną, jest postanowienie Sądu Okręgowego w Gdańsku – XIII Wydział Karny z 25 września 2007 r. (sygn. akt XIII Kz 582/07), które zostało skarżącemu doręczone 4 października 2007 r.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:


Skarga konstytucyjna stanowi środek ochrony konstytucyjnych praw i wolności, którego wniesienie zostało uzależnione od spełnienia licznych przesłanek wynikających bezpośrednio z art. 79 ust. 1 Konstytucji, a doprecyzowanych w przepisach ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK). Jedną z przesłanek formalnych – wynikającą z art. 46 ust. 1 ustawy o TK – jest wymóg wniesienia skargi konstytucyjnej w terminie 3 miesięcy od daty doręczenia skarżącemu rozstrzygnięcia decydującego o wyczerpaniu drogi prawnej od orzeczenia, z którego wydaniem wiąże on naruszenie przysługujących mu konstytucyjnych praw lub wolności. Przesłanka ta nie została w niniejszej sprawie spełniona.
Rozstrzygnięciem kończącym drogę prawną w sprawie, w związku z którą wniesiono skargę konstytucyjną, jest postanowienie Sądu Okręgowego w Gdańsku – XIII Wydział Karny z 25 września 2007 r. (sygn. akt XIII Kz 582/07). Zostało ono doręczone skarżącemu 4 października 2007 r., zaś ze skargą konstytucyjną skarżący wystąpił 7 grudnia 2011 r. Mając powyższe ustalenie na względzie, Trybunał Konstytucyjny stwierdza, że doszło do znacznego przekroczenia 3-miesiecznego terminu do wystąpienia ze skargą konstytucyjną, co uniemożliwia merytoryczne rozpoznanie wniesionego środka prawnego.
Niezależnie od powyższego należy wskazać na kolejną przesłankę odmowy nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu. Zgodnie z art. 79 ust. 1 Konstytucji wymogiem, którego spełnienie warunkuje merytoryczne rozpatrzenie skargi konstytucyjnej, jest naruszenie konstytucyjnego prawa podmiotowego lub konstytucyjnej wolności wskutek wydania rozstrzygnięcia na podstawie kwestionowanej regulacji. W orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego podkreśla się – wskazując na art. 47 ust. 1 pkt 2 ustawy o TK – że to na skarżącym ciąży obowiązek nie tylko wskazania, jakie konstytucyjne prawa i wolności zostały naruszone, lecz także określenia, w jaki sposób prawa te lub wolności doznały uszczerbku w związku z wydaniem ostatecznego rozstrzygnięcia na podstawie kwestionowanych przepisów.

Ze wskazanym w skardze jako ostateczne orzeczeniem skarżący wiąże naruszenie zasady równości.
Na temat możliwości dochodzenia ochrony powyższej zasady, naruszonej przez rozstrzygnięcie wydane na podstawie przepisów, których konstytucyjność skarżący kwestionuje, Trybunał Konstytucyjny wypowiadał się wielokrotnie. Najbardziej wyczerpująco w postanowieniu wydanym w pełnym składzie w sprawie o sygnaturze SK 10/01 (postanowienie z 24 października 2001 r., OTK ZU nr 7/2001, poz. 225).
Uzasadniając niedopuszczalność ujmowania zasady równości jako źródła konstytucyjnych praw lub wolności, których naruszenie legitymuje do wniesienia skargi konstytucyjnej, Trybunał Konstytucyjny stwierdził, że wynikająca z art. 32 Konstytucji zasada równości stanowi samodzielnie jedynie zasadę ogólną, mającą charakter niejako prawa „drugiego stopnia”, tzn. przysługującego w związku z konkretnymi normami prawnymi, a nie w oderwaniu od nich – „samoistnie”. Teza ta – jak podkreślał Trybunał – znajduje swoje uzasadnienie w specyfice przyjmowanego na gruncie Konstytucji rozumienia „równości”, która nie ma charakteru abstrakcyjnego i absolutnego, ale „funkcjonuje zawsze w pewnym kontekście sytuacyjnym, odniesiona musi być do zakazów lub nakazów albo nadania uprawnień określonym jednostkom (grupom jednostek) w porównaniu ze statusem innych jednostek (grup)”. W związku z powyższym dopuszczalność powołania się w skardze konstytucyjnej na naruszenie zasady równości winna zostać ograniczona wyłącznie do przypadków, w których zostanie wskazane konkretne podmiotowe prawo, wolność lub obowiązek o charakterze konstytucyjnym, w zakresie których zasada ta została naruszona.
Skarżący, mimo wezwania zarządzeniem sędziego TK do określenia konstytucyjnego prawa podmiotowego lub konstytucyjnej wolności naruszonej przez wydanie ostatecznego rozstrzygnięcia, nie wskazał w piśmie uzupełniającym braki skargi konstytucyjnej ani prawa, ani wolności, które doznały uszczerbku na skutek naruszenia zasady równości.

Mając powyższe na względzie, Trybunał Konstytucyjny odmówił nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu na podstawie art. 49 w zw. z art. 36 ust. 3 oraz art. 46 ust. 1 i art. 47 ust. 1 pkt 2 ustawy o TK.