Pełny tekst orzeczenia

543/5/B/2013

POSTANOWIENIE
z dnia 22 października 2013 r.
Sygn. akt Ts 310/12

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Teresa Liszcz – przewodnicząca
Stanisław Rymar – sprawozdawca
Leon Kieres,

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 17 czerwca 2013 r. o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej Kościańskiego Towarzystwa Budownictwa Społecznego Sp. z o.o.,

p o s t a n a w i a:

nie uwzględnić zażalenia.

UZASADNIENIE

W skardze konstytucyjnej wniesionej do Trybunału Konstytucyjnego 14 grudnia 2012 r. (data nadania) Kościańskie Towarzystwo Budownictwa Społecznego Sp. z o.o. (dalej: skarżąca) wystąpiła o zbadanie zgodności art. 118 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93, ze zm.; dalej: k.c.) z art. 2, art. 32 i art. 64 ust. 2 Konstytucji.
Postanowieniem z 17 czerwca 2013 r. Trybunał Konstytucyjny odmówił nadania dalszego biegu wniesionej skardze. Jako podstawę odmowy wskazał przekroczenie terminu, o którym stanowi art. 46 ust. 1 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK). Termin ten – jak ustalił Trybunał – rozpoczął bieg 1 lutego 2012 r., w dniu doręczenia skarżącej wyroku Sądu Apelacyjnego w Poznaniu – Wydział I Cywilny z 18 stycznia 2012 r. (sygn. akt I ACa 1098/11), a upłynął – 2 maja 2012 r. Trybunał stwierdził tym samym, że skarżąca błędnie powiązała początek biegu wspomnianego terminu z doręczeniem jej postanowienia Sądu Najwyższego z 25 września 2012 r. (sygn. akt II CSK 195/12) o odmowie przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania.
Na powyższe postanowienie skarżąca złożyła zażalenie, w którym podniosła, że art. 46 ust. 1 ustawy o TK, który był podstawą odmowy nadania jej skardze dalszego biegu, jest niezgodny z art. 2, art. 27, art. 45 ust. 1, art. 79 ust. 1, art. 87 ust. 1 i art. 176 ust. 1 Konstytucji. Jednocześnie skarżąca wniosła o: uwzględnienie argumentacji przedstawionej w skardze konstytucyjnej z 29 maja 2013 r. (sygn. Ts 153/13), wniesionej przez Benevita Sp. z o.o., z którą jest powiązana; wystąpienie na podstawie art. 193 Konstytucji do pełnego składu Trybunału Konstytucyjnego z pytaniem prawnym o zgodność art. 46 ust. 1 ustawy o TK z przywołanymi powyżej wzorcami; (ewentualnie) zawieszenie postępowania do czasu rozpoznania przez Trybunał skargi konstytucyjnej Benevita Sp. z o.o. oraz uchylenie zaskarżonego postanowienia i skierowanie sprawy do rozpoznania na rozprawie. Zdaniem skarżącej art. 46 ust. 1 ustawy o TK jest przepisem wewnętrznie sprzecznym, a wyczerpanie drogi prawnej – w świetle tego przepisu – „wymaga wniesienia skargi kasacyjnej lub skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem doręczonego wyroku (jeśli jest przewidziana)”.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 36 ust. 4 w zw. z art. 49 ustawy o TK skarżącemu przysługuje prawo wniesienia zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego o odmowie nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu. Trybunał, w składzie trzech sędziów, rozpatruje zażalenie na posiedzeniu niejawnym (art. 25 ust. 1 pkt 3 lit. b in fine w zw. z art. 36 ust. 6 i 7 ustawy o TK). Na etapie rozpoznania zażalenia Trybunał bada przede wszystkim, czy w zaskarżonym postanowieniu prawidłowo stwierdził istnienie przesłanek odmowy nadania skardze dalszego biegu.
Zdaniem Trybunału Konstytucyjnego kwestionowane postanowienie jest prawidłowe, a argumenty przytoczone w zażaleniu, które dotyczą wyłącznie niekonstytucyjności art. 46 ust. 1 ustawy o TK, nie podważają ustaleń przedstawionych w tym orzeczeniu i dlatego nie zasługują na uwzględnienie.
Jeśli skarżący wiąże naruszenie swoich konstytucyjnych praw lub wolności z art. 46 ust. 1 ustawy o TK, to może skorzystać z ochrony przewidzianej w art. 79 ust. 1 Konstytucji, jednak nie wcześniej niż po wyczerpaniu drogi prawnej (w rozumieniu art. 46 ust. 1 ustawy o TK), co w rozpatrywanej sprawie oznacza doręczenie skarżącej niniejszego postanowienia. Skarga konstytucyjna, której Trybunał odmówił nadania dalszego biegu, nie dotyczyła bowiem art. 46 ust. 1 ustawy o TK, lecz art. 118 k.c. Skarżąca nie może zaś zmieniać przedmiotu skargi konstytucyjnej na etapie zażalenia. Oznacza to, że w odniesieniu do art. 46 ust. 1 ustawy o TK zarzuty zawarte w zażaleniu są przedwczesne i – co zostało już zasygnalizowane – będzie je można sformułować dopiero w odrębnej skardze konstytucyjnej, chyba że skarżąca zrezygnuje z bezpośredniej ochrony swoich konstytucyjnych praw i zaczeka na rozstrzygnięcie w sprawie skargi wniesionej przez Benevita Sp. z o.o. (sygn. Ts 153/13), z którą to spółką – jak twierdzi – jest powiązana.
Niezależnie od powyższego Trybunał zwraca uwagę na to, że wykładnia art. 46 ust. 1 ustawy o TK nie budzi wątpliwości i potwierdza ją jednolite orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego (zob. postanowienie TK z 13 grudnia 2011 r., Ts 125/2010, OTK ZU nr 6/B/2011, poz. 440). Zmiana przepisów procedury cywilnej polegająca na zniesieniu kasacji (zwyczajnego środka odwoławczego) i wprowadzeniu skargi kasacyjnej oraz skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia (nadzwyczajnych środków odwoławczych), dokonana przez ustawę z dnia 22 grudnia 2004 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz ustawy – Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz. U. Nr 13, poz. 98, ze zm.), wpłynęła na wykładnię pojęcia „wyczerpanie drogi prawnej”, o którym stanowi art. 46 ust. 1 ustawy o TK. Przywołana nowelizacja weszła w życie już 8 lat temu – 6 lutego 2005 r. Skarżąca miała więc możliwość zapoznania się z dotychczasowym orzecznictwem Trybunału Konstytucyjnego, jeśli napotkała trudności z interpretacją przesłanek formalnych wniesienia skargi konstytucyjnej.
Trybunał podkreśla, że aby wyczerpać drogę prawną, skarżący musi skorzystać ze zwyczajnych środków odwoławczych (skarga kasacyjna, która zastąpiła kasację, do nich nie należy). Rozwiązanie to jest korzystne dla skarżącego, zwłaszcza zaś wtedy, gdy jest on przekonany, że w jego sprawie nie występują przesłanki uzasadniające złożenie skargi kasacyjnej (zob. opinia Dyrektora Zespołu Wstępnej Kontroli Skarg Konstytucyjnych i Wniosków pt. Dopuszczalność złożenia skargi konstytucyjnej po nowelizacji przepisów kodeksu postępowania cywilnego dotyczących skargi kasacyjnej, dostępna na stronach internetowych Trybunału Konstytucyjnego).
Jeśli „wyczerpanie drogi prawnej” rozumie się jako skorzystanie przez skarżącego z przysługujących mu zwyczajnych środków zaskarżenia, to nie zachodzi wtedy sprzeczność, którą skarżąca zarzuca art. 46 ust. 1 ustawy o TK. Skoro skarżąca wniosła apelację od wyroku sądu pierwszej instancji, to w ten sposób wyczerpała przysługującą jej drogę prawną w ramach zwyczajnych środków odwoławczych. W dniu, w którym uzyskała prawomocne orzeczenie sądu drugiej instancji, rozpoczął zatem bieg trzymiesięczny termin do złożenia skargi konstytucyjnej. Tym samym – jak słusznie orzekł Trybunał w zaskarżonym postanowieniu – skarga konstytucyjna została wniesiona po terminie, co uzasadniało odmowę nadania jej dalszego biegu.

Wobec powyższego Trybunał Konstytucyjny nie uwzględnił zażalenia.