Pełny tekst orzeczenia

100/1/B/2013

POSTANOWIENIE
z dnia 22 stycznia 2013 r.
Sygn. akt Ts 332/11

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Andrzej Rzepliński – przewodniczący
Stanisław Rymar – sprawozdawca
Sławomira Wronkowska-Jaśkiewicz,

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 9 maja 2012 r. o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej Joanny P.-K.,

p o s t a n a w i a:

nie uwzględnić zażalenia.

UZASADNIENIE

W skardze konstytucyjnej z 28 listopada 2011 r. Joanna P.-K. (dalej: skarżąca) zakwestionowała zgodność z Konstytucją następujących aktów normatywnych:
1) art. 4 pkt 1 lit. a ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (Dz. U. z 2005 r. Nr 244, poz. 2080, ze zm.; dalej: ustawa o ochronie konkurencji) w związku z art. 4 ust. 1 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz. U. z 2010 r. Nr 220, poz. 1447, ze zm.; dalej: ustawa o swobodzie działalności gospodarczej) oraz w związku z art. 26 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 10 lipca 2007 r. o nawozach i nawożeniu (Dz. U. Nr 147, poz. 1033, ze zm.; dalej: ustawa o nawozach) z art. 22, art. 31 ust. 3 oraz art. 76 Konstytucji,
2) art. 8 ust. 2 pkt 1 w związku z art. 4 pkt 7 ustawy o ochronie konkurencji w związku z art. 28 ust. 2 ustawy o nawozach z art. 31 ust. 3 i art. 32 ust. 1 i 2 Konstytucji,
3) art. 28 ust. 2 i 5 ustawy o nawozach w związku z art. 15 ust. 6 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2011 r. Nr 77, poz. 1054, ze zm.; dalej: ustawa podatkowa) oraz w związku z załącznikiem do rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 30 stycznia 2008 r. w sprawie wysokości i sposobu uiszczania opłat za zadania wykonywane przez okręgowe stacje chemiczno-rolnicze (Dz. U. Nr 29, poz. 174; dalej: rozporządzenie) z art. 2, art. 32 ust. 1 i 2 w związku z art. 84 Konstytucji,
4) § 1 rozporządzenia w związku z załącznikiem do tego rozporządzenia z art. 2, art. 32 ust. 1 i 2 oraz art. 92 ust. 1 Konstytucji.

Skarżąca pod adresem zakwestionowanych przepisów sformułowała zarzuty zakresowe. Jej zdaniem niezgodne z art. 22, art. 31 ust. 3 oraz art. 76 Konstytucji jest takie rozumienie art. 4 pkt 1 lit. a ustawy o ochronie konkurencji w związku z art. 4 ust. 1 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej oraz w związku z art. 26 ust. 1 i 2 ustawy o nawozach, które „wyłącza Krajową Stację Chemiczno-Rolniczą z kategorii przedsiębiorców (…), a w rezultacie pozbawia skarżącą prawa do wszczynania w przyszłości postępowań antymonopolowych w sprawach praktyk naruszających konkurencję wobec Krajowej Stacji Chemiczno-Rolniczej”. Nadto, w ocenie skarżącej, te same przepisy prowadzą do „ograniczenia wolności działalności gospodarczej skarżącej”, gdyż nie istnieje przesłanka „ważnego interesu publicznego w wyłączeniu Krajowej Stacji Chemiczno-Rolniczej z kategorii przedsiębiorców (…) w zakresie wykonywania takich samych zadań związanych z obsługą agrochemiczną rolnictwa, które są wykonywane przez skarżącą”.
Artykuł 8 ust. 2 pkt 1 w związku z art. 4 pkt 7 ustawy o ochronie konkurencji w związku z art. 28 ust. 2 ustawy o nawozach skutkują – wywodzi skarżąca – naruszeniem „zasady wolności, zasady równego traktowania i zakazu stosowania dyskryminacji”. Niekonstytucyjne jest takie rozumienie tych przepisów, zgodnie z którym „ustalenie cen za świadczone przez okręgowe stacje chemiczno-rolnicze w drodze powszechnie obowiązujących przepisów prawa uniemożliwia Prezesowi Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów dokonywanie oceny działań Krajowej Stacji Chemiczno-Rolniczej (…) co narusza prawo do równego traktowania przez władze publiczne zarówno Krajowej Stacji Chemiczno-Rolniczej, jak i skarżącej, a także stanowi przejaw dyskryminacji w życiu gospodarczym”. Skarżąca uważa także, że niezgodne z Konstytucją jest takie rozumienie tego samego przepisu, które „wyklucza dokonywanie przez Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów oceny działań Krajowej Stacji Chemiczno-Rolniczej (…), a tym samym pozbawia skarżącą prawa do wszczynania w przyszłości postępowań antymonopolowych w sprawach praktyk naruszających konkurencję wobec Krajowej Stacji Chemiczno-Rolniczej”.
Kolejne z zaskarżonych przepisów, tj. art. 28 ust. 2 i 5 ustawy o nawozach w związku z art. 15 ust. 6 ustawy podatkowej oraz w związku z załącznikiem do rozporządzenia, są – zdaniem skarżącej – niezgodne z art. 2, art. 32 ust. 1 i 2 w związku z art. 84 Konstytucji, gdyż mają prowadzić do uznania za prawidłową praktyki polegającej „na nieuwzględnieniu podatku od towarów i usług w opłatach pobieranych przez okręgowe stacje chemiczno-rolnicze, podczas gdy skarżąca (…) jest podatnikiem podatku od towarów i usług (…)”.
Zarzut sformułowany wobec § 1 rozporządzenia dotyczy naruszenia art. 2, art. 32 ust. 1 i 2 oraz art. 92 ust. 1 Konstytucji. Przepis ten zaniża bowiem wysokość „opłat pobieranych przez okręgowe stacje chemiczno-rolnicze” i nie uwzględnia „rzeczywistych kosztów świadczenia” usług przez te stacje.
W zarządzeniu sędziego Trybunału Konstytucyjnego z 5 stycznia 2012 r. skarżąca została wezwana do uzupełnienia braków formalnych rozpatrywanej skargi konstytucyjnej przez: dokładne sformułowanie jej zarzutów; wyjaśnienie, w jaki sposób zakwestionowane przepisy stanowiły podstawę ostatecznego – w rozumieniu art. 79 ust. 1 Konstytucji – orzeczenia, z wydaniem którego skarżąca łączy zarzut naruszenia przysługujących jej konstytucyjnych praw podmiotowych; wskazanie naruszonych praw podmiotowych wynikających z art. 2, art. 22, art. 31 ust. 3, art. 32 ust. 1 i 2, art. 76, art. 84 oraz art. 92 ust. 1 Konstytucji oraz sposobu ich naruszenia.
W piśmie procesowym z 23 stycznia 2012 r. skarżąca ustosunkowała się do braków formalnych skargi.
Postanowieniem z 9 maja 2012 r. Trybunał Konstytucyjny umorzył postępowanie w zakresie dotyczącym zgodności: po pierwsze, art. 4 pkt 1 lit. a ustawy o ochronie konkurencji w związku z art. 4 ust. 1 o swobodzie działalności gospodarczej oraz w związku z art. 26 ust. 1 i 2 ustawy o nawozach; po drugie, art. 8 ust. 2 pkt 1 w związku z art. 4 pkt 7 ustawy o ochronie konkurencji w związku z art. 28 ust. 2 ustawy o nawozach z art. 31 ust. 3 Konstytucji z uwagi na cofnięcie zarzutów skargi. W pozostałym zakresie Trybunał Konstytucyjny odmówił nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu. W ocenie Trybunału skarżąca uczyniła przedmiotem skargi przepisy, które nie stanowiły podstawy orzeczenia organu władzy publicznej o jej wolnościach i prawach. Część zarzutów skargi – w ocenie TK – miała charakter potencjalny, a nadto w skardze zostały powołane niesamoistne bądź nieadekwatne wzorce kontroli.
W ustawowym terminie pełnomocnik skarżącej wniósł zażalenie na postanowienie Trybunału o odmowie nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu. Skarżąca zakwestionowała postanowienie TK jedynie w części dotyczącej zarzutu niezgodności art. 28 ust. 2 i 5 ustawy o nawozach w związku z art. 15 ust. 6 ustawy podatkowej oraz w związku z załącznikiem do rozporządzenia z art. 2, art. 32 ust. 1 i 2 w związku z art. 84 Konstytucji. Uzasadniając zażalenie skarżąca wskazała, że art. 28 ust. 2 i 5 ustawy o nawozach w związku z art. 15 ust. 6 ustawy podatkowej oraz w związku z załącznikiem do rozporządzenia były podstawą ostatecznego orzeczenia w rozumieniu art. 79 ust. 1 Konstytucji i podkreśliła, że zostały one powołane (choć nie wprost) przez orzekający w jej sprawie Sąd Apelacyjny w Warszawie. Ponadto, zdanie skarżącej, nie można zgodzić się z Trybunałem Konstytucyjnym, że art. 84 Konstytucji nie jest samodzielnym wzorcem kontroli, gdyż – jak wynika z orzecznictwa sądów administracyjnych – jest on źródłem zasady równości opodatkowania.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 49 w związku z art. 36 ust. 4 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK) skarżącemu przysługuje prawo wniesienia zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej. Trybunał, w składzie trzech sędziów, rozpatruje zażalenie na posiedzeniu niejawnym (art. 25 ust. 1 pkt 3 lit. b w związku z art. 36 ust. 6-7 i z art. 49 ustawy o TK). Trybunał Konstytucyjny bada w szczególności, czy wydając zaskarżone postanowienie, prawidłowo stwierdził istnienie przesłanek odmowy nadania skardze dalszego biegu. Znaczy to, że na etapie rozpoznania zażalenia Trybunał analizuje przede wszystkim te zarzuty, które mogą podważyć trafność ustaleń przyjętych za podstawę zaskarżonego rozstrzygnięcia.

Trybunał Konstytucyjny stwierdza, że postanowienie o odmowie nadania rozpatrywanej skardze konstytucyjnej dalszego biegu jest prawidłowe, a zarzuty podniesione w zażaleniu nie zasługują na uwzględnienie.
W pierwszej kolejności Trybunał Konstytucyjny przypomina, że zażalenie na postanowienie o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej powinno dotyczyć podstaw, na których odmowa była oparta. Przedmiotem postępowania zażaleniowego jest bowiem ustalenie prawidłowości tej odmowy. Rozpatrywane zażalenie zmierza do podważenia postanowienia TK jedynie w ściśle określonym przez skarżącą zakresie, tj. względem art. 28 ust. 2 i 5 ustawy o nawozach w związku z art. 15 ust. 6 ustawy podatkowej oraz w związku z załącznikiem do rozporządzenia. Brak ustosunkowania się do innych motywów podjętego postanowienia znaczy, że skarżąca podziela stanowisko Trybunału Konstytucyjnego w tej części.
Odnosząc się do podniesionych zarzutów, Trybunał stwierdza, że – wbrew stanowisku skarżącej – art. 28 ust. 2 i 5 ustawy o nawozach w związku z art. 15 ust. 6 ustawy podatkowej nie stanowiły podstawy prawnej orzeczenia o jej wolnościach i prawach. Przemawiają za tym dwa względy.
Po pierwsze, regulacje te nie zostały powołane przez Sąd Apelacyjny w Warszawie jako własne. Sąd odwołał się do nich wyłącznie dlatego, że referował stanowisko sądu I instancji.
Po drugie, w postępowaniu sądowym w sprawie skarżącej spór dotyczył zakresu przedmiotowego ustawy o ochronie konkurencji, a w szczególności tego, czy znajduje ona zastosowanie do działalności władczej państwa. Sąd Apelacyjny w Warszawie doszedł do wniosku, że Krajowa Stacja Chemiczno-Rolnicza jest organem władzy publicznej, działa w ramach imperium państwowego i dlatego jej działalność nie może być oceniana na podstawie przepisów tej ustawy. Powołane w postępowaniu sądowym art. 28 ust. 2 i 5 ustawy o nawozach w związku z art. 15 ust. 6 ustawy podatkowej służyły wyłącznie uzasadnieniu tezy o publicznoprawnym statusie Krajowej Stacji Chemiczno-Rolniczej i stanowiły element ustalania stanu faktycznego sprawy. W oparciu o ich treść nie nastąpiło jednak ukształtowanie sytuacji prawnej skarżącej i dlatego nie można uznać, że przepisy te stanowiły podstawę orzeczenia, w o którym mowa w art. 79 ust. 1 Konstytucji.
Przechodząc do oceny ostatniego zarzutu rozpatrywanego zażalenia, Trybunał w niniejszym składzie podtrzymuje w całości ocenę wyrażoną w postanowieniu z 9 maja 2012 r. i pozostaje przy stanowisku, że powołanie w skardze konstytucyjnej art. 32 i art. 84 Konstytucji wymaga jednoczesnego wskazania przez skarżącą konkretnego prawa lub wolności konstytucyjnej mającego normatywną postać konstytucyjnego prawa podmiotowego. Pogląd taki został wyrażony w postanowieniu pełnego składu Trybunału z 16 lutego 2009 r. (Ts 202/06, OTK ZU nr 1/B/2009, poz. 23). Należy podkreślić, że – zgodnie z art. 25 ust. 1 pkt 1 lit. e ustawy o TK – odstąpienie od poglądu prawnego wyrażonego w orzeczeniu wydanym w pełnym składzie wymaga wydania orzeczenia w takim samym składzie. Okoliczność taka nie miała miejsca i tym samym argumentację skarżącej w tym zakresie należało uznać za nietrafną

Mając na uwadze powyższe, na podstawie art. 49 w związku z art. 36 ust. 7 ustawy o TK, Trybunał Konstytucyjny nie uwzględnił zażalenia.