Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 22 stycznia 2013 r.

Sąd Apelacyjny w Szczecinie - Wydział III Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 22 stycznia 2013 r. w Szczecinie

sprawy M. W.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S.

o prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy

na skutek apelacji ubezpieczonego

od wyroku Sądu Okręgowego w Szczecinie VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

z dnia 8 lutego 2012 r. sygn. akt VII U 394/11

oddala apelację.

SSA Urszula Iwanowska SSA Zofia Rybicka - Szkibiel SSA Jolanta Hawryszko

III A Ua 518/12

Uzasadnienie :

Decyzją z dnia 7 lutego 2011 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. odmówił M. W. prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy wskazując, że ubezpieczony nie jest osobą niezdolną do pracy, a nadto w ostatnim 10-leciu przed dniem złożenia wniosku nie udowodnił 5 letniego okresu ubezpieczeniowego.

W odwołaniu od powyższej decyzji M. W. wniósł o badanie przez biegłych z zakresu ortopedii, neurologii, reumatologii i okulistyki, bowiem ma chory kręgosłup i ślepotę oka.

Organ rentowy w odpowiedzi na odwołanie wniósł o jego oddalenie podtrzymując argumentację zawartą w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji.

Wyrokiem z dnia 8 lutego 2012 r. Sąd Okręgowy w Szczecinie VII Wydział Pracy
i Ubezpieczeń Społecznych oddalił odwołanie.

Powyższe orzeczenie Sąd Okręgowy oparł o następujące ustalenia faktyczne i rozważania prawne:

M. W., urodzony dnia (...), złożył w dniu 20 grudnia 2010 r. wniosek o rentę z tytułu niezdolności do pracy. Ubezpieczony udowodnił łącznie 24 lata i 9 dni okresów składkowych i nieskładkowych, w tym 4 lata i 10 miesięcy okresów ubezpieczenia w ostatnim dziesięcioleciu przed dniem złożenia wniosku o rentę.

Orzeczeniem lekarza orzecznika ZUS z dnia 19 stycznia 2011 r. uznano ubezpieczonego za osobę zdolną do pracy. Od tego orzeczenia wnioskodawca wniósł sprzeciw, po rozpatrzeniu którego komisja lekarska ZUS również uznała, że ubezpieczony nie jest niezdolny do pracy.

Obecnie u wnioskodawcy rozpoznaje się:

- stan po urazie gałki ocznej, jednooczność, bez widzenia obuocznego,

- dyskopatię L5/S1, bez ostrego zespołu bólowego i bez ubytkowych objawów neurologicznych.

Ze względu na stan narządu wzroku wnioskodawca jest trwale częściowo niezdolny do pracy. Pozostałe schorzenia nie czynią odwołującego ani częściowo, ani całkowicie niezdolnym do pracy.

Na podstawie ustalonego stanu faktycznego oraz art. 57 i art. 58 ust. 1 i 2 w związku z art. 12 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (j. t. Dz. U. z 2009 r., nr 153, poz. 1227 ze zm.; powoływana dalej jako: ustawa emerytalno-rentowa) Sąd Okręgowy uznał, że odwołanie nie zasługuje na uwzględnienie.

Sąd pierwszej instancji wskazał, że wszystkie warunki określone przez wyżej przytoczone przepisy przyznania prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy muszą być spełnione łącznie.

Oceniając stan zdrowia ubezpieczonego Sąd Okręgowy dokonał ustaleń na podstawie opinii biegłych sądowych lekarzy z zakresu ortopedii, neurologii, reumatologii i okulistyki. Sąd miał na uwadze, że biegła z zakresu okulistyki uznała, że ubezpieczony jest trwale częściowo niezdolnym do pracy, a niezdolność ta powstała w chwili urazu gałki ocznej, tj. 16 października 2002 r. Wówczas ubezpieczony utracił widzenie obuoczne, widzenie okiem lewym, a więc i zdolność do wykonywania pracy na wysokości nawet do 3 metrów, co wyklucza wykonywanie przez niego prac w zawodzie malarza, murarza czy tynkarza. Natomiast wykonywanie przez ubezpieczonego pracy w innym zawodzie potwierdza jedynie, że nie jest on niezdolny do pracy całkowicie, a jedynie częściowo.

Z kolei, sąd pierwszej instancji podniósł, że w opinii biegłych z zakresu reumatologii, ortopedii i neurologii występująca u ubezpieczonego dyskopatia bez zespołu bólowego i bez objawów neurologicznych nie powodują takiego naruszenia sprawności organizmu, które czyniłyby badanego niezdolnym do pracy całkowicie bądź częściowo.

Jednocześnie Sąd Okręgowy zaznaczył, że opinie zostały wydane po szczegółowej analizie dokumentacji medycznej oraz przeprowadzonych badaniach, przez biegłych posiadających wieloletnie doświadczenie zawodowe specjalistów, ciszących się dużym autorytetem. W ocenie tego sądu opinie są spójne i logiczne, a wnioski z nich płynące przekonywująco uzasadnione. W tym stanie sąd meriti uznał je za pełnowartościowy materiał dowody i na ich podstawie dokonał ustaleń faktycznych w sprawie.

Reasumując, sąd pierwszej instancji podkreślił, że w ślad za opinią biegłego okulisty przyjął, iż ubezpieczony jest częściowo trwale niezdolny do pracy od 16 października 2002 r.

Dalej Sąd Okręgowy wskazał, że powyższe ustalenie skutkowało stwierdzeniem, iż zaskarżona decyzja jest prawidłowa, bowiem ubezpieczony nie legitymuje się w ostatnim dziesięcioleciu przed dniem powstania niezdolności do pracy ani tym bardziej w ostatnim dziesięcioleciu przez dniem złożenia wniosku o rentę, wymaganym ustawą pięcioletnim okresem ubezpieczenia.

Sąd meriti podkreślił, że z samej treści art. 57 ust. 1 ustawy emerytalno-rentowej jak i z aktualnego orzecznictwa wynika, iż wszystkie przesłanki wymienione w przywołanym przepisie muszą zostać spełnione kumulatywnie, aby ubezpieczony mógł uzyskać prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy (tak też Sąd Apelacyjny w Katowicach w wyroku z dnia 25 listopada 2005 r., III AUa 1703/04). Renta z tytułu niezdolności do pracy nie jest bowiem świadczeniem socjalnym, przysługującym każdej osobie o całkowitej, czy częściowej niezdolności do pracy, ale jest świadczeniem związanym z posiadaniem wymaganego okresu zatrudnienia (w przypadku ubezpieczonego 5 lat ubezpieczenia w ostatnim dziesięcioleciu przed powstaniem niezdolności do pracy względnie w ostatnim dziesięcioleciu przed dniem złożenia wniosku) oraz powstaniem niezdolności do pracy w okresie, o którym mowa w art. 57 ust. 1 pkt 3 ustawy (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 19 września 2000 r., III AUa 1405/99).

Powyższe wskazuje zatem, że wszystkie przesłanki warunkujące przyznanie prawa do renty nie zostały przez ubezpieczonego łącznie spełnione.

Nadto Sąd Okręgowy zaznaczył, że w przypadku ubezpieczonego nie znajduje zastosowania regulacja z art. 58 ust. 4 ustawy emerytalno-rentowej, wyłączająca zastosowanie art. 58 ust. 2 ustawy (tj. wymóg legitymowania się pięcioletnim okresem składkowym i nieskładkowym w ostatnim dziesięcioleciu przed zgłoszeniem wniosku o rentę lub przed dniem powstania niezdolności do pracy), ponieważ ubezpieczony ani nie jest osobą całkowicie niezdolną do pracy, ani nie udowodnił okresu składkowego, o którym mowa w art. 6, wynoszącym dla mężczyzny co najmniej 30 lat.

Z przedstawionych względów, sąd pierwszej instancji na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. oddalił odwołanie jako nieuzasadnione.

Z powyższym wyrokiem Sądu Okręgowego w Szczecinie nie zgodził się M. W., który w wywiedzionej apelacji zarzucił mu:

1)  błędną wykładnię oraz wadliwą ocenę zgromadzonego materiału dowodowego, dokonaną z przekroczeniem granic swobodnej oceny dowodów,

2)  wadliwe uzasadnienie wyroku,

3)  pominięcie w stażu ubezpieczeniowym 9 miesięcy pobierania zasiłku chorobowego oraz okresu pobierania zasiłku dla bezrobotnych.

Apelujący podniósł, że w sprawie bezspornie ustalono, iż jest osobą częściowo niezdolną do pracy, chociaż nie dopuszczono dowodu z opinii biegłego z zakresu medycyny pracy. Nadto pominięto okresy zasiłków chorobowych oraz zasiłku dla bezrobotnych, które pobierał skarżący.

Wskazując na powyższe zarzuty apelujący wniósł o zmianę wyroku i przyznanie mu prawa do renty.

Na rozprawie apelacyjnej M. W. uzupełniająco podniósł, że ma udokumentowane dodatkowe 6 miesięcy pracy wykonywanej po wydaniu zaskarżonej decyzji, i że dokumenty w tym zakresie przesłał miesiąc albo dwa miesiące temu do organu rentowego. Nadto po dacie wydania decyzji przez okres 6 miesięcy w latach 2011-2012 przebywał na zwolnieniu lekarskim. Ubezpieczony wskazał również, że jest schorowany w 85%, nie widzi na jedno oko i żaden zakład pracy nie chce przyjąć go do pracy.

W odpowiedzi na apelację Zakład Ubezpieczeń Społecznych wniósł o jej oddalenie wskazując, że zarzuty apelacji nie są uzasadnione, a Sąd Okręgowy prawidłowo przeprowadził postępowanie, w wyniku którego wydał trafny wyrok.

Sąd Apelacyjny rozważył, co następuje:

Apelacja ubezpieczonego okazała się nieuzasadniona.

Na wstępie należy wskazać, że przeprowadzone postępowanie przez Sąd Apelacyjny na skutek zaskarżenia przez M. W. wyroku Sądu Okręgowego z dnia 8 lutego 2012 r. prowadzi do wniosku, że w przedmiotowej sprawie sąd pierwszej instancji przeprowadził postępowanie dowodowe w sposób określony przepisami procesowymi, a następnie dokonał wszechstronnej oceny zebranego w sprawie materiału dowodowego. Orzeczenie zaś znalazło oparcie w przepisach prawa materialnego adekwatnych do poczynionych ustaleń faktycznych. Sąd Okręgowy w pisemnych motywach wyroku wskazał, jaki stan faktyczny stał się podstawą jego rozstrzygnięcia oraz podał na jakich dowodach oprał się przy jego ustalaniu. W związku z akceptacją w całości ustaleń faktycznych sądu pierwszej instancji, Sąd Apelacyjny, traktując je jako własne, nie widzi konieczność ich ponownego szczegółowego przytaczania (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 listopada 1998 r., I PKN 339/98, OSNAP 1999/24/776 oraz z dnia 22 lutego 2010 r., I UK 233/09, LEX nr 585720 i z dnia 24 września 2009 r., II PK 58/09, LEX nr 558303).

Prawidłowo sąd pierwszej instancji zaznaczył, że prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy przysługuje, zgodnie z art. 57 i 58 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t. j. Dz. U. z 2009 r., nr 153, poz. 1227 ze zm.), ubezpieczonemu, który łącznie spełnił następujące warunki:

1)  jest niezdolny do pracy,

2)  ma wymagany okres składkowy i nieskładkowy - tj. 5 lat pracy w ciągu ostatniego dziesięciolecia przed zgłoszeniem wniosku o rentę lub przed dniem powstania niezdolności do pracy,

3)  niezdolność do pracy powstała w czasie ubezpieczenia lub w okresie równorzędnym z okresem ubezpieczenia albo nie później niż w ciągu 18 miesięcy od daty ustania tych okresów.

Przy czym, warunku określonego w pkt 2) nie stosuje się do ubezpieczonego, który udowodnił okres składkowy wynoszący co najmniej 25 lat dla kobiety lub 30 lat dla mężczyzny oraz jest całkowicie niezdolny do pracy.

Jednocześnie, ponownie za sądem pierwszej instancji, podkreślić należy, że wymienione przesłanki muszą być spełnione łącznie przez osobę starającą się o przyznanie prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy.

W sprawie Sąd Okręgowy ustalił, że ubezpieczony jest osobą częściowo trwale niezdolną do pracy od dnia 16 października 2002 r. i tego ustalenia apelujący nie kwestionuje podnosząc jedynie, iż również schorzenia ze strony kręgosłupa czynią go niezdolnym do pracy.

W odpowiedzi na powyższe trzeba podnieść, że oceny stanu zdrowia M. W., sąd pierwszej instancji dokonał w oparciu o dowód z opinii biegłych o specjalnościach odpowiednich do jego schorzeń. Ustalenie stopnia i zaawansowania chorób oraz ocena ich wpływu na stan czynnościowy organizmu wymaga bowiem wiadomości specjalnych, a zatem okoliczności tych można dowodzić tylko przez dowód z opinii biegłych (art. 278 k.p.c.). Opinia biegłych ma na celu ułatwienie sądowi należytą ocenę zebranego materiału dowodowego wtedy, gdy potrzebne są do tego wiadomości specjalne (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 7 listopada 2000 r., I CKN 1170/98, OSNC 2001/4/64). Specyfika tego dowodu wyraża się w tym, że sfera merytoryczna opinii kontrolowana jest przez sąd, który nie ma wiadomości specjalnych, w istocie tylko w zakresie zgodności z zasadami logicznego myślenia i wiedzy powszechnej. Przy czym, pierwszorzędne znaczenie nadaje, przy tej ocenie, kryterium poziomu wiedzy biegłego (por. orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 27 września 2002 r., II CKN 1354/00, LEX nr 77046).

Powołana w tej sprawie biegła z zakresu okulistyki - D. P. w opinii z dnia 27 kwietnia 2011 r. i opinii uzupełniającej z dnia 13 listopada 2011 r., jednoznacznie i kategorycznie uznał, że M. W. na skutek doznanego w dniu 16 października 2002 r. urazu gałki ocznej lewej jest od tej daty osobą częściowo trwale niezdolną do pracy. Z kolei, biegli z zakresu reumatologii – A. Z., neurologii – T. P. i ortopedii – W. S. sporządzający w toku postępowania pierwszoinstancyjnego opinie, jednolicie i kategorycznie uznali, że ubezpieczony, mimo stwierdzonych schorzeń, jest zdolny do pracy zgodnie z posiadanymi kwalifikacjami. Zespół biegłych w opinii z dnia 8 sierpnia 2011 r. jednoznacznie wskazał, że występujące u M. W. schorzenia wymagają odpowiedniego leczenia, jednak spowodowany przez nie stopień upośledzenia sprawności organizmu nie jest na tyle nasilony, by wyczerpywał podstawę do stwierdzenia niezdolności do pracy. Opinia zespołu biegłych sądowych potwierdziła stanowisko zajęte przez komisję lekarską ZUS w dniu 1 lutego 2011 r.

Uwzględniając sposób sporządzenia wskazanych wyżej opinii – szczegółowo przeprowadzone wywiady i badania M. W. przez poszczególnych specjalistów, zapoznanie się z całą dokumentacją medyczną zgromadzoną w aktach sprawy, przedstawienie wpływu stanu zdrowia ubezpieczonego na zdolność do wykonywania pracy przez poszczególnych specjalistów oraz ich stanowisko łączne - Sąd Apelacyjny uznał je za w pełni rzetelne i wiarygodne podzielając ustalenie sądu pierwszej instancji, że z przyczyn okulistycznych ubezpieczony jest osobą częściowo i trwale niezdolną do pracy od dnia 16 października 2002 r.

Natomiast celem ustalenia istnienia prawa do renty należało także zbadać czy M. W. spełnia pozostałe dwa warunki, tj. czy legitymuje się okresem składkowym i nieskładkowym w wymiarze 5 lat w ciągu ostatniego dziesięciolecia przed zgłoszeniem wniosku o rentę lub przed dniem powstania niezdolności do pracy oraz czy niezdolność ta powstała w czasie ubezpieczenia lub w okresie równorzędnym z okresem ubezpieczenia albo nie później niż w ciągu 18 miesięcy od daty ustania tych okresów. Przy czym, ubezpieczony twierdzi, że doznał urazu oka lewego w czasie zatrudnienia, ale w aktach rentowych brak dokumentu potwierdzającego pozostawanie w tym czasie przez M. W. w zatrudnieniu. Zatem, okoliczność spełnienia przez ubezpieczonego drugiego ze wskazanych nie została w żaden sposób udowodniona.

Odnośnie wykazania okresu ubezpieczenia w wymiarze co najmniej 5 lat w ostatnim dziesięcioleciu przed dniem zgłoszenia wniosku (20 grudnia 2010 r.), a także w ostatnim dziesięcioleciu przed dniem powstania niezdolności do pracy (16 października 2002 r.) podkreślić należy, że M. W. ostatecznie nie kwestionuje, iż na dzień złożenia wniosku w organie rentowym i wydania zaskarżonej decyzji takim okresem się nie legitymował. Natomiast apelujący podnosi, że organ rentowy a także sąd nie uwzględnili okresów pobierania zasiłku chorobowego, zasiłku dla bezrobotnych, czy też okresu zatrudnienia po dniu wydania zaskarżonej decyzji.

W odpowiedzi na powyższy zarzut trzeba podkreślić, że w sprawie o prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy sąd bada prawidłowość decyzji organu rentowego; badane jest spełnienie warunków uprawniających do przyznania renty na dzień złożenia wniosku i do dnia wydania decyzji czyli w niniejszej sprawie sąd badał spełnienie warunków na dzień 20 grudnia 2010 r. i 7 lutego 2011 r. Powstanie nowych okoliczności po dacie wydania zaskarżonej decyzji w zakresie posiadania przez ubezpieczonego kolejnych okresów ubezpieczenia nie mogło mieć wpływu na ocenę prawidłowości tej decyzji. W ocenie Sąd Apelacyjnego w sprawie nie budzi wątpliwości okoliczność, że ani w okresie od 20 grudnia 2000 r. do 19 grudnia 2010 r., ani w okresie od 16 października 1992 r. do 15 października 2002 r. ubezpieczony nie legitymował się okresem co najmniej 5 lat okresów składkowych i nieskładkowych. Z dokumentacji przedłożonej przez ubezpieczonego ubiegającego się o przyznanie prawa do renty jednoznacznie wynika, że w pierwszym okresie M. W. udokumentował jedynie okres ubezpieczenia – 4 lat i 10 miesięcy, a w drugim okresie – jedynie 2 lata, 2 miesiące i 8 dni. Jednocześnie zaznaczyć należy, że organ rentowy uwzględnił okresy pobierania przez ubezpieczonego zasiłków dla bezrobotnych wykazanych przez P. U. P. w G. w pismach z dnia 16 grudnia 2010 r. (k. 51, 61 i 91 akt ZUS). Natomiast skarżący nie wskazał innych okresów pobierania zasiłku dla bezrobotnych, które nie zostałyby uwzględnione przez organ rentowy.

Z kolei, okresy pobierania zasiłku chorobowego i ubezpieczenia po dniu wydania zaskarżonej decyzji – jak wskazano wyżej – nie mogły być uwzględnione w niniejszej sprawie.

Mając na uwadze powyższe, Sąd Apelacyjny na podstawie art. 385 k.p.c. apelację ubezpieczonego jako nieuzasadnioną oddalił w całości.

SSA Urszula Iwanowska SSA Zofia Rybicka-Szkibiel SSA Anna Polak