Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 21 maja 2013 roku

Sąd Okręgowy w Białymstoku VIII Wydział Karny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący – Sędzia SO Marzanna Chojnowska

Sędziowie: SO Krzysztof Kamiński – spr.

Del. SR Beata Maria Wołosik

Protokolant: Agnieszka Malewska

w obecności prokuratora Ewy Minor-Olszewskiej, po rozpoznaniu w dniu 21 maja 2013 r. sprawy J. P. oskarżonego o czyn z art. 286§3 k.k. w zw. z art. 286§1 k.k. na skutek apelacji wniesionej przez obrońcę oskarżonego od wyroku Sądu Rejonowego w Białymstoku z dnia 23 stycznia 2013 r. (sygn. akt XV K 600/12):

I.  Zaskarżony wyrok zmienia w ten sposób, że uniewinnia oskarżonego od popełnienia przypisanego mu czynu.

II.  W pozostałej części zaskarżony wyrok utrzymuje w mocy.

III. Zasądza od Skarbu Państwa na rzecz adw. A. G. kwotę 516,60-zł (pięćset szesnaście złotych sześćdziesiąt groszy) tytułem kosztów obrony z urzędu za postępowanie odwoławcze, w tym 96,60-zł (dziewięćdziesiąt sześć złotych sześćdziesiąt groszy) tytułem podatku VAT.

IV. Kosztami procesu za obie instancje obciąża Skarb Państwa.

UZASADNIENIE

J. P.został oskarżony o to, że w dniu 22 maja 2010 r. w (...)przy ul. (...)w celu osiągnięcia korzyści majątkowej doprowadził do niekorzystnego rozporządzenia mieniem (...) sp. z o.o.wprowadzając ją w błąd co do zamiaru zapłaty za zamówiony towar w ten sposób, że podając się za Prezesa (...)w (...), zamówił w dniu 22 maja 2010 r. w (...) sp. z o.o.maskotki w postaci 20 sztuk maskotek (...)oraz 20 sztuk lalek o łącznej wartości 2.269,20 zł, które to następnie zostały dostarczone w miejsce przez niego wskazane, tj. lokalu (...)mieszczącego się w (...)przy ul. (...), po czym nie uregulował w wyznaczonym terminie należności za zakupiony towar, czym spowodował stratę w kwocie 2.269,20 zł na szkodę (...) sp. z o.o.z siedzibą w (...), to jest o czyn z art. 286§1 k.k.

Sąd Rejonowy w Białymstoku wyrokiem z dnia 23 stycznia 2013 r. w sprawie o sygn. akt XV K 600/12 przyjmując, że oskarżony J. P.w dniu 22 maja 2010 r. w (...)przy ul. (...)w celu osiągnięcia korzyści majątkowej doprowadził do niekorzystnego rozporządzenia mieniem J. K.prowadzącego działalność gospodarczą pod firmą (...)wprowadzając go w błąd co do możliwości płatniczych oraz co do zamiaru zapłaty za zamówiony towar w ten sposób, że jako Prezes (...)w (...), zamówił w dniu 22 maja 2010 r. w (...)maskotki w postaci 20 sztuk maskotek (...)oraz 20 sztuk lalek o łącznej wartości 2.269,20 zł, które to następnie zostały dostarczone w miejsce przez niego wskazane, tj. lokalu (...)mieszczącego się w (...)przy ul. (...), po czym nie uregulował w wyznaczonym terminie należności za zakupiony towar, czym spowodował stratę w kwocie 2.269,20 zł na szkodę J. K.prowadzącego działalność gospodarczą pod firmą (...), przy czym jego zachowanie stanowiło wypadek mniejszej wagi i wypełniło znamiona czynu z art. 286§3 k.k. w zw. z art. 286§1 k.k. – na mocy art. 17§1 pkt 3 k.p.k. w zw. z art. 1§2 k.k. postępowanie w sprawie umorzył.

Zasądził od Skarbu Państwa na rzecz adwokata A. G. tytułem zwrotu kosztów obrony z urzędu kwotę 732,24 zł (siedemset trzydzieści dwa złote dwadzieścia cztery grosze), w tym 135,24 zł (sto trzydzieści pięć złotych dwadzieścia cztery grosze) tytułem podatku VAT.

Zwolnił oskarżonego od obowiązku zwrotu na rzecz Skarbu Państwa kosztów sądowych.

Powyższy wyrok w punkcie I, na podstawie art. 425§1 i 2 k.p.k. i art. 444 k.p.k. zaskarżyła obrońca oskarżonego. Na mocy art. 427§1 i 2 k.p.k. i art. 438 pkt 2 k.p.k. wyrokowi temu zarzuciła:

- art. 7 k.p.k. polegającą na dowolnej ocenie dowodu z zeznań świadka H. T. (1) poprzez uznanie na podstawie jej twierdzeń, iż fakt, że oskarżony zaprzestał kontaktowania się z pokrzywdzonym po otrzymaniu towaru świadczy jednoznacznie o tym, że oskarżony od początku nie miał zamiaru zapłacenia za zamówiony towar w sytuacji gdy w świetle zasad prawidłowego rozumowania okoliczność ta mogła wynikać z szeregu innych okoliczności, a w szczególności z faktu wyjazdów zagranicznych oskarżonego, który ostatecznie z własnej inicjatywy nawiązał kontakt z pokrzywdzonym,

- art. 7 k.p.k. polegającą na dowolnej ocenie dowodu - dokumentacji podatkowej fundacji oskarżonego poprzez uznanie, iż z uwagi na brak posiadania środków finansowych przez podmiot, oskarżony nie miał i wiedział, iż nie będzie miał możliwości zapłacenia pokrzywdzonemu za zamówiony towar w sytuacji gdy pieniądze na ten cel miały pochodzić od sponsora, a ponadto w ujęciu obiektywnym spłata kwoty 2.269,20 złotych z uwagi na jej wysokość jawiła się jako realna bez względu na stan finansowy fundacji,

- art. 6 k.p.k. w zw. z art. 74§1 k.p.k. poprzez uznanie, iż odmowa ujawnienia przez oskarżonego danych sponsora, który wycofał się z obietnicy sfinansowania zakupu zabawek pluszowych przez (...), stanowi okoliczność świadczącą na niekorzyść oskarżonego w sytuacji gdy oskarżony nie ma obowiązku dowodzenia swej niewinności i odmowa udzielenia odpowiedzi na konkretne pytanie nie może stanowić okoliczności obciążających dla oskarżonego.

Wskazując na powyższe, na podstawie art. 437§1 i 2 k.p.k. wniosła o:

-zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uniewinnienie oskarżonego od zarzucanego mu czynu,

-zasądzenie na rzecz Kancelarii Adwokackiej (...) kosztów obrony z urzędu za II instancję.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja obrońcy oskarżonego jest zasadna o tyle, o ile zmierza do uniewinnienia J. P. od popełnienia przypisanego mu czynu.

Należy zgodzić się z apelującą, że Sąd I instancji dokonał dowolnej oceny zgromadzonych w sprawie dowodów (obraza art. 7 k.p.k.) pod kątem realizacji przez oskarżonego znamienia strony podmiotowej, interpretując jednostronnie – z naruszeniem zasady obiektywizmu (art. 4 k.p.k.) – wszystkie istotne okoliczności na niekorzyść J. P.. W swoich rozważaniach nie uwzględnił też specyfiki działalności (...)w (...). Konsekwencją tego były ustalenia faktyczne, których nie sposób zaaprobować.

Przestępstwo oszustwa, o którym mowa w art. 286§1 k.k., może być popełnione wyłącznie z zamiarem bezpośrednim, kierunkowym, obejmującym cel i sposób działania. Sprawca musi chcieć uzyskać korzyść majątkową i świadomie użyć w tym celu określonego sposobu działania (w realiach niniejszej sprawy chodzi o wprowadzenie w błąd kontrahenta i przysporzenie korzyści majątkowej dzieciom z (...)Samo godzenie się sprawcy, iż zaciągniętego zobowiązania może nie wykonać w przyszłości, nie jest wystarczającą okolicznością do uznania, iż dokonano oszustwa.

Zgromadzone w sprawie dowody nie dawały podstaw do przyjęcia, iż J. P.zamawiając maskotki oraz lalki w firmie (...)należącej do J. K., które następnie rozdał dzieciom z (...)z okazji Dnia Dziecka w dniu 1 czerwca 2010 r. (m.in. w Kawiarni (...) (...)w (...)), działał w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, a zwłaszcza świadomie (z pełną premedytacją) wprowadził w błąd przedstawicielkę w/w firmy (...)(dyrektor d/s handlu (...)) co do możliwości realizacji przez (...)zawieranego kontraktu. Dowody te – co najwyżej – dają podstawy do przyjęcia, że godził się on na to, iż może nie być w stanie zrealizować zobowiązania. Przy czym zamiar ewentualny nie wystarczy do uznania sprawcy za winnego popełnienia czynu z art. 286§1 k.k. W takiej sytuacji można mówić jedynie o odpowiedzialności cywilnoprawnej.

Przede wszystkim ma rację apelująca, iż odmowa ujawnienia przez oskarżonego personaliów sponsora, który – jak konsekwentnie twierdził oskarżony – zgodził się na sfinansowanie zakupu zabawek, a następnie wycofał się z danej oskarżonemu obietnicy, nie może być jednoznacznie interpretowana na niekorzyść oskarżonego. Stanowisko Sądu I instancji nie uwzględnia bowiem specyfiki działalności charytatywnej, której zasadą jest zaufanie przy pozyskiwaniu funduszy. Zważywszy, że sponsorem tym miał być dyrektor jednego z największych banków w Polsce (twierdził, że kwota rzędu 2.000-3.000-zł. nie stanowi problemu), nie wydaje się pozbawionym logiki twierdzenie oskarżonego, że nie chce się sam kompromitować, a nadto wciągać go do tak błahej sprawy.

Wbrew stanowisku Sądu I instancji, z punktu widzenia oceny winy oskarżonego nie ma istotnego znaczenia, że kierowania przez niego fundacja nie dysponowała pieniędzmi oraz jakimkolwiek funduszem. Istotą prowadzonej przez nią działalności było pozyskiwanie sponsorów, którzy pokrywali koszty tego rodzaju imprez. Podobnie jak to, że już od 2008 r. nie składała sprawozdań finansowych. Okoliczność ta nie stała na przeszkodzie m.in. temu, że w roku 2009 zorganizowała identyczną imprezę dla dzieci w (...) (...)i wywiązała się z zobowiązania względem pokrzywdzonego.

Na marginesie, za noszący cechy dowolności uznać należy pogląd Sądu I instancji, że J. P. świadomie wykorzystał fakt, iż między stronami doszło do zawarcia podobnej umowy w 2009 r. i została ona zrealizowana. Zważywszy choćby na niewielką wartość przedmiotowej umowy.

Okolicznościami, które uzasadniałaby zamiar wyłudzenia towaru, nie są też – jak przyjął Sąd I instancji – fakt zaprzestania przez oskarżonego kontaktów z H. T. (2) po upływie terminu płatności za fakturę oraz nienależytego dbania o sprawy urzędowe fundacji (m.in. nieodbieranie korespondencji sądowej). Według ugruntowanej linii orzecznictwa droga „pochodu” przestępstwa oszustwa kończy się z chwilą dokonania przez pokrzywdzonego rozporządzenia mieniem, a niekorzystność tego rozporządzenia należy oceniać tylko z punktu widzenia okoliczności istniejących w czasie rozporządzenia mieniem, a nie tych które, następują później ( vide: wyrok S.A. w Warszawie z 2012.10.08, II AKa 252/12, LEX nr 1238279, wyrok SN z 2002-08-21, III KK 230/02, LEX 55202; wyrok SA w Katowicach z 2011-04-28, II AKa 89/11 LEX nr 1001376; wyrok SN z 2010-01-13, II KK 150/09, LEX 564886).

Na marginesie, oskarżony twierdził, że w tym okresie przebywał w celach zarobkowych za granicą, chociaż – jak słusznie zauważył Sąd I instancji – nie był w stanie sprecyzować dat wyjazdów do Niemiec i Anglii.

Wątpliwości, czy zachowanie oskarżonego można potraktować, jako wprowadzenie w błąd H. T. (2), z którą bezpośrednio ustalał warunki transakcji, rodzą zeznania samej zainteresowanej. Podała ona, że oskarżony zamawiając towar mówił jej, że „ zapłaci po imprezie, jak zbierze pieniądze od sponsorów” (k. 28v).

Reasumując, zgromadzone w sprawie dowody, oceniane nadto przez pryzmat art. 5§2 k.p.k., nakazującego tłumaczyć nie dające się usunąć wątpliwości na korzyść oskarżonego, pozwalają jedynie na przypisanie mu zamiaru ewentualnego. Tym samym musiały doprowadzić do uniewinnienia J. P. od popełnienia przypisanego mu czynu.

Dlatego należało orzec, jak w pkt I sentencji niniejszego wyroku.

W pozostałym zakresie, tj. rozstrzygnięcia o kosztach obrony z urzędu za postępowanie pierwszoinstancyjne (pkt II części dyspozytywnej), zaskarżony wyrok należało utrzymać w mocy.

O kosztach obrony z urzędu za postępowanie odwoławcze orzeczono na mocy §14 ust. 2 pkt 4 w zw. z §2 ust. 3 rozporządzenia Min. Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. z 2002 r. Nr 163, poz. 1348 z późn. zm.).

O kosztach procesu za obie instancji orzeczono na mocy art. 632 pkt 2 k.p.k. w zw. z art. 634 k.p.k.