Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

(...) maja 2013r.

Sąd Okręgowy we Wrocławiu Wydział IV Karny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący SSO Agata Regulska (spr.)

Sędziowie SSO Ewa Kilczewska

SSO Robert Zdych

Protokolant Jowita Sierańska

przy udziale T. F. Prokuratora Prokuratury Okręgowej

po rozpoznaniu w dniu 7 maja 2013r.

sprawy T. R. (1)

oskarżonego z art. 286§1kk w zw. z art. 12 kk

na skutek apelacji wniesionej przez obrońcę oskarżonego

od wyroku Sądu Rejonowego w Oławie

z dnia 29 listopada 2012r. sygn. akt II K 572/11

I.  zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że uchyla orzeczenie zawarte w pkt III części dyspozytywnej wyroku;

II.  w pozostałej części zaskarżony wyrok utrzymuje w mocy;

III.  zasądza od oskarżonego na rzecz Skarbu Państwa koszty sądowe za postępowanie odwoławcze, w tym wymierza opłatę w kwocie 360 złotych za II instancję.

sygn. akt IV Ka 237/13

UZASADNIENIE

T. R. (1) został oskarżony o to, że:

W okresie od 1 kwietnia 2010 do 20 kwietnia 2010 w O. działając czynem ciągłym, w wykonaniu z góry powziętego zamiaru, w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, doprowadził J. T. (1) do niekorzystnego rozporządzenia mieniem w kwocie nie mniejszej niż 31.840 zł w ten sposób, że zawarł z wymienionym umowy przedwstępne na zakup samochodów ciężarowych oraz ciągnika siodłowego z naczepą nie stanowiących własności (...) sp. z o.o., w następstwie których pokrzywdzony wpłacił zaliczki lub kwoty stanowiące równowartość pojazdów a w tym :

-

w dniu l kwietnia 2010 r. z tytułu umowy przedwstępnej na zakup trzech samochodów ciężarowych marki K. (...), rok produkcji 2004 z terminem odbioru pojazdów w dniach: 20-22 kwietnia 2010 r. wpłacił kwotę 5.000 zł

-

w dniu 13 kwietnia 2010 r. z tytułu umowy przedwstępnej na zakup dwóch samochodów ciężarowych marki K. (...), rok produkcji 2005 i 2006 z terminem odbioru pojazdów w dniu 22 kwietnia 2010 wpłacił kwotę 10.000 zł

-

w dniu 15 kwietnia 2010 r z tytułu umowy przedwstępnej na zakup dwóch samochodów ciężarowych marki K. (...), rok produkcji 2005 i 2006 z terminem odbioru pojazdów w dniu 22 kwietnia 2010 wpłacił kwotę 2.200 zł

-

w dniu 20 kwietnia 2010r z tytułu umowy przedwstępnej na zakup ciągnika siodłowego (...) z naczepą z terminem odbioru zestawu w dniu 22.04.2010 wpłacił kwotę 14.640 zł,

wprowadzając pokrzywdzonego w błąd co do kwestii własności pojazdów i możliwości ich zakupu, przy czym nie miał zamiaru i możliwości wywiązania się ze zobowiązania

tj. o czyn z art. 286 § l kk w zw. z art. 12 kk

Wyrokiem z dnia 29 listopada 2012r. (w sprawie o sygn. akt II K 572/11) Sąd Rejonowy w Oławie w II Wydziale Karnym:

I.  uznał T. R. (1) za winnego popełnienia zarzucanego mu czynu opisanego w części wstępnej wyroku, tj. występku z art. 286§1kk w zw. z art. 12 kk i za to na podstawie art. 286§1kk wymierzył mu karę 1 ( jednego) roku pozbawienia wolności;

II.  na podstawie art. 69§1 i §2 k.k. i art. 70§1 pkt 1 k.k. wykonanie orzeczonej oskarżonemu kary pozbawienia wolności warunkowo zawiesił na okres próby 3 (trzech) lat;

III.  na podstawie art. 46§1 kk orzekł wobec oskarżonego obowiązek naprawienia szkody na rzecz pokrzywdzonego J. T. (1) poprzez zapłatę kwoty 31.840 złotych;

IV.  obciąża oskarżonego kosztami procesu.

Przedmiotowy wyrok zaskarżył oskarżony za pośrednictwem swojego obrońcy. W piśmie tym zarzucił zaskarżonemu orzeczeniu:

1. obrazę przepisów postępowania, która miała wpływ na jego treść tj.:

a) art. 2§2, art. 4, art. 7 oraz art. 410 w zw. z art. 424§1 pkt 1 kpk przejawiającą się w:

- zaniechaniu, na podstawie całokształtu okoliczności ujawnionych na rozprawie, ustaleń istotnych dla rozstrzygnięcia, a w konsekwencji pominięcie okoliczności odnoszących się do charakteru, w jakim występował oskarżony, zawierając przedwstępne umowy sprzedaży z pokrzywdzonym, pominięciu ustalenia rzeczywistej (wyższej) wartości pojazdów objętych tymi umowami, a tym samym faktycznych uzgodnień dokonanych między (...) Sp. z o.o. a pokrzywdzonym J. T. oraz ustaleń co do niepodjęcia przez J. T. próby dochodzenia zwrotu uiszczonych zaliczek od podmiotu faktycznie zobowiązanego względem pokrzywdzonego ( Spółka (...).O.B.), wreszcie pominięciu kwestii, że pojazdy będące podmiotem umów przedwstępnych nie mogły zostać wydane spółce (...) i zaniechanie ustalenia czy oskarżony w chwili zawierania umów przedwstępnych działał z zamiarem niezwrócenia uiszczonych zaliczek na rzecz J. T. przez spółkę (...);

- niewłaściwej, wewnętrznie sprzecznej ocenie zgromadzonego materiału dowodowego, w szczególności w zakresie: ustalenia, że oskarżony wprowadził J. T. w błąd co do kwestii własności pojazdów, posiadania przez oskarżonego wiedzy co do tego, że prace wykonywane przez (...) na rzecz (...) nie zakończą się w umówionym terminie, uznania, że wolą stron zawierających umowę przedwstępną było definitywne ukształtowanie łączącego ich stosunku prawnego, stwierdzenia, że fakt, iż (...) wypłacała wynagrodzenie na rzecz świadka M. W. ma znaczenie dla oceny zdolności spółki do zwrotu zaliczki uiszczonej przez J. T., bezpodstawnego uznania, że gdyby J. S. wiedział, kto jest właścicielem pojazdów, szukałby z tym podmiotem kontaktu i nie zawarłby umowy ze spółką zatrudniającą oskarżonego,

- nieuwzględnieniu przy orzekaniu części materiału dowodowego, w szczególności zeznań I. M. oraz M. W., a także wyjaśnień T. R., które przemawiały na korzyść oskarżonego oraz pominięciu w uzasadnieniu wyroku wskazania przyczyn pominięcia tych dowodów i kryteriów ich negatywnej oceny oraz oparciu się wyłącznie na obciążających zeznaniach J. T.,

- art. 49a kpk w zw. z art. 46§1 kk poprzez nałożenie na oskarżonego obowiązku naprawienia szkody wywołanej przestępstwem, pomimo złożenia wniosku w tym względzie po upływie terminu prekluzyjnego oraz pomimo braku podstaw do przyjęcia odpowiedzialności oskarżonego za szkodę;

2. obrazę prawa materialnego tj. art. 286§1 w zw. z art. 9§1 kk – poprzez uznanie przez Sąd I instancji, że oskarżony działał z zamiarem bezpośrednim kierunkowym wprowadzenia w błąd J. T. w zakresie kwestii własności pojazdów objętych umowami przedwstępnymi oraz możliwości ich sprzedaży w ściśle określonym terminie, podczas gdy zgromadzony materiał dowodowy, a zwłaszcza zeznania świadków I. M. i J. T. oraz wyjaśnienia oskarżonego nie pozwalają na przyjęcie takiej kwalifikacji prawnej i przypisanie oskarżonemu takiej formy zamiaru.

Podnosząc powyższe zarzuty obrońca oskarżonego wniósł o zmianę wyroku przez uniewinnienie oskarżonego od popełnienia zarzucanego mu czyny lub uchylenie zaskarżonego orzeczenia i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Apelacja dotycząca winy i sprawstwa T. R. (1) w odniesieniu do popełnienia zarzuconego mu czynu jest bezzasadna. Po zapoznaniu się i szczegółowym przeanalizowaniu akt sprawy należy uznać, iż Sąd Rejonowy przeprowadził postępowanie rozpoznawcze w sposób prawidłowy, gromadząc i ujawniając wszelki materiał dowodowy oraz dążąc do wyjaśnienia istotnych dla rozstrzygnięcia kwestii.

Zapoznawszy się z aktami postępowania oraz treścią uzasadnienia orzeczenia wydanego w sprawie, Sąd Odwoławczy z przekonaniem stwierdził, iż decyzja Sądu Rejonowego nie jest rezultatem niedokładnego i nieprecyzyjnego postępowania dowodowego ani też nieprawidłowej czy dowolnej oceny zgromadzonego materiału dowodowego. Zebrane w sprawie dowody Sąd I instancji dokładnie przeanalizował i ocenił, wskazując które z nich i dlaczego stały się podstawą dokonanych ustaleń faktycznych, a którym i z jakich powodów wiarygodności odmówił. Nie kwestionując samej poprawności przedstawionego przez Sąd I instancji rozumowania ani wniosków, które wyprowadził ów Sąd z ujawnionych w sprawie okoliczności, Sąd Odwoławczy stwierdza jednocześnie, iż uzasadnienie orzeczenia sporządzone przez Sąd Rejonowy razi niestarannością. Sąd I instancji zdaje się nie przyłożył właściwej wagi do tego, by zweryfikować poprawność (zmienianej zapewne również przez system komputerowy ) pisowni nazwisk, oraz użytych przez siebie form gramatycznych. Błędy w powyższym zakresie wskazują na dużą niedbałość Sądu i z pewnością nie powinny mieć miejsca w treści dokumentu o tak istotnym znaczeniu i randze. Powyższe nieprawidłowości dotyczące zasadniczo jedynie formy uzasadnienia, choć utrudniały jego lekturę, nie były istotne dla oceny jego merytorycznej zawartości.

Sąd Okręgowy uznał, iż twierdzenia obrońcy o tym, iż Sąd I instancji nie poczynił wszystkich istotnych ustaleń w sprawie, są bezzasadne. Ustalenia dokonane przez ów Sąd pozostawały niewątpliwie wystarczające ku temu, by wykazać oskarżonemu winę i sprawstwo w odniesieniu do zarzuconego mu aktem oskarżenia czynu. Sąd Rejonowy słusznie uznał, iż treść zeznań pokrzywdzonego J. T. (1), potwierdzona w niezbędnym zakresie dowodami z dokumentów pozwalała na pewne wnioskowanie o tym, że każdorazowym celem działania oskarżonego było doprowadzenie pokrzywdzonego do rozporządzenia swoim mieniem w sposób dlań niekorzystny. Oskarżony w czasie zawierania wskazanych w treści zarzutu aktu oskarżenia umów przedwstępnych na zakup samochodów ciężarowych oraz ciągnika siodłowego miał pełną świadomość tego, iż mienie to nie jest własnością spółki (...), jak również musiał wiedzieć, że do czasu nadejścia umówionej na wydanie pojazdów daty spółka ta nie nabędzie ich własności i nie będzie mógł nimi rozdysponować. Słusznie Sąd I instancji ocenił znaczenie umowy zawartej w dniu 2 marca 2010r. pomiędzy (...) Sp. z o.o. a Przedsiębiorstwem (...), której przedmiotem było przeniesienie własności pojazdów ciężarowych na rzecz (...). Mając na uwadze treść powyższej umowy, wskazującą na bezpośredni związek pomiędzy zakończeniem wykonywania usług transportowych przy użyciu wskazanego w niej sprzętu na budowie S. Miejskiego we W. oraz budowie obwodnicy W., a faktycznym przeniesieniem jego własności oraz okoliczności związane z przebiegiem prac na budowach, nie można było mieć wątpliwości odnośnie świadomości oskarżonego o tym, że wywiązanie się przez (...) ze zobowiązań względem pokrzywdzonego nie będzie faktycznie możliwym. Nie ulegało wątpliwości, i prawidłowo ustalił to Sąd orzekający, że pracami związanymi z wykonywaniem transportu na wskazanych wyżej budowach zajmował się oskarżony. Przekonuje o tym treść zeznań I. M. (2), która to wskazała jednocześnie, że mimo formalnego pełnienia przez nią funkcji prezesa zarządu spółki A. i podpisana umowy z (...) sp. z o.o. faktycznie oskarżony zarządzał spółką, a w każdym bądź razie czynnie w tym uczestniczył i miał znacznie większą od niej wiedzę w zakresie dotyczącym przedmiotu działalności przedsiębiorstwa. Wypowiedzi I. M. (2), w których odnosiła się ona do funkcjonowania spółki przekonywały o tym, że nie orientowała się ona należycie w sprawach (...). W świetle powyższego ustalenia dokonane przez Sąd I instancji odnośnie wiedzy oskarżonego co do postępu prac, których wykonanie uzależniało możliwość nabycia pojazdów zaoferowanych do sprzedaży J. T. (3), a tym samym przyjęcie świadomego wprowadzenia przez T. R. (3) w błąd kontrahenta, jawi się jako w pełni uzasadnione.

Sąd Rejonowy w toku postępowania wyjaśnił wnikliwie również kwestię związaną z samochodem marki K. (...), wyprodukowanym w 2004r., który to był przedmiotem umowy przedwstępnej z dnia 1 kwietnia 2010r. W chwili zawierania w/w umowy z pokrzywdzonym również ten pojazd nie stanowił własności spółki (...), lecz był jedynie przez nią leasingowany. Informacje uzyskane od przedsiębiorstwa leasingowego pozwoliły na wnioskowanie o tym, że w czasie zawierania umowy z pokrzywdzonym leasingobiorca pozostawał już w zwłoce z płatnością ostatniej raty czynszu z tytułu korzystania z pojazdu, której uiszczenie umożliwiłoby mu wykup przedmiotu leasingu. Po zawarciu umowy przedwstępnej z pokrzywdzonym spółka (...) nie uregulowała płatności, skutkiem czego umowa leasingu została rozwiązana (co pociągało za sobą konieczność zwrotu pojazdu leasingodawcy). Słusznie zauważa przy tym Sąd orzekający, że kwota, która pozostała spółce (...) do uregulowania wobec (...) nie była kwotą znaczną, a otrzymana od J. T. (3) zaliczka pozwalała na dokonanie spłaty zadłużenia, nabycie własności pojazdu i w efekcie wywiązanie się z umowy przedwstępnej względem pokrzywdzonego.

Reasumując powyższe, Sąd Odwoławczy stwierdza, iż uznanie oskarżonego winnym popełnienia zarzuconego mu aktem oskarżenia czynu ciągłego, wypełniającego znamiona przestępstwa z art. 286§1 kk było w pełni zasadne. Zdaniem Sądu Okręgowego, ustalenia poczynione przez Sąd Rejonowy, jako dokonane w wyniku prawidłowej oceny zgromadzonego, w sprawie materiału dowodowego nie zostały skutecznie zakwestionowane.

Sąd Okręgowy nie znalazł również podstaw do kwestionowania wymiaru kary. Sąd I instancji wydał prawidłowe rozstrzygnięcie i należycie uzasadnił swoje stanowisko. Wymierzona kara jest wynikiem wszechstronnej i wnikliwej analizy okoliczności przedmiotowych i podmiotowych czynu i jako spełniająca wymogi zakreślone dyrektywami przepisu art.53 k.k. uznana musi być za karę słuszną, adekwatną do stopnia winy i społecznej szkodliwości czynu popełnionego przez oskarżonego. Z pewnością wymierzona przez Sąd Rejonowy kara 1 roku pozbawienia wolności, mieszcząca się w dolnej granicy ustawowego zagrożenia sięgającego lat ośmiu, nie jest karą nadmiernie surową. Sąd Okręgowy podzielił stanowisko Sądu orzekającego odnośnie tego, iż dla osiągnięcia wobec sprawcy celów kary, a w szczególności zapobieżenia powrotowi do przestępstwa wystarczającym jest wymierzenie kary pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania na trzyletni okres próby.

Sąd Odwoławczy nie podzielił twierdzeń apelującego odnośnie tego, iż brak jest podstaw do przyjęcia odpowiedzialności oskarżonego za spowodowaną szkodę w mieniu pokrzywdzonego, uznając jednak za słuszne jego twierdzenie o tym, że orzeczenie obowiązku naprawienia szkody na postawie art. 46 §1 kk zapadło z naruszeniem przepisów. Przepis w art. 49a kpk. określa prekluzyjny termin dla złożenia wniosku o zasądzenie odszkodowania w trybie art. 46 § 1 k.k. do czasu zakończenia pierwszego przesłuchania pokrzywdzonego na rozprawie głównej lub odczytania jego zeznań złożonych w postępowaniu przygotowawczym podczas tej rozprawy. Jak słusznie wskazuje obrońca oskarżonego, skuteczny wniosek nie został przez pokrzywdzonego w sprawie złożony, a jedynie złożenie wniosku w tym przedmiocie mogło skutkować nałożeniem przez Sąd orzekający obowiązku naprawienia szkody w trybie art. 46§1 kk. Jakkolwiek obecnie, po zmianie brzmienia przepisu art. 46 kk ustawą z dnia 5 listopada 2009 r. o zmianie ustawy - Kodeks karny, ustawy - Kodeks postępowania karnego, ustawy - Kodeks karny wykonawczy, ustawy - Kodeks karny skarbowy oraz niektórych innych ustaw, która weszła w życie w dniu 8 czerwca 2010r., Sąd orzekający może nałożyć obowiązek naprawienia szkody z urzędu, to mając na uwadze fakt, iż czyn został popełniony przed tą datą, orzeczenie takie nie mogło zapaść bez naruszenia art. 4§1 kk. Mając na uwadze powyższe Sąd Odwoławczy zmienił zaskarżony wyrok w ten sposób, że uchylił orzeczenie zawarte w punkcie III części dyspozytywnej wyroku. Trzeba przy tym zauważyć, że orzeczenie wydane w postępowaniu karnym nie pozbawia osób uprawnionego możliwości dochodzenia swoich roszczeń w tym zakresie w drodze procesu cywilnego.

W pozostałym zakresie, przy braku podstaw do zastosowania unormowań zawartych w art.439 kpk i art.440 kpk, Sąd Okręgowy zaskarżony wyrok utrzymał w mocy.

Na mocy art. 627 §1 k.p.k. w zw. z art. 634 k.p.k. Sąd Okręgowy zasądził od oskarżonego na rzecz Skarbu Państwa koszty sądowe za postępowanie odwoławcze, w tym wymierzył mu opłatę za obie instancje w łącznej wysokości wynikającej z przepisów art. 2 ust. 1 pkt 3 i art. 8 ustawy z dnia 23 czerwca 1973r. o opłatach w sprawach karnych.

.