Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 28 maja 2013 r.

Sąd Apelacyjny w Lublinie III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 28 maja 2013 r. w Lublinie

sprawy H. W.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w S.

o wysokość emerytury

na skutek apelacji wnioskodawczyni H. W.

od wyroku Sądu Okręgowego w Siedlcach

z dnia 4 lutego 2013 r. sygn. akt IV U 356/12

uchyla zaskarżony wyrok i przekazuje sprawę Sądowi Okręgowemu
w Siedlcach do ponownego rozpoznania, pozostawiając temu Sądowi rozstrzygnięcie o kosztach postępowania apelacyjnego.

Sygn. akt III AUa 293/13

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 5 marca 2012 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. przeliczył emeryturę H. W. poczynając od dnia 1 grudnia 2011 roku, t.j. od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek. Podstawę wymiaru świadczenia ustalił w oparciu o wynagrodzenie z 10 lat kalendarzowych, t.j. z okresu od stycznia 1985 roku do grudnia 1994 roku. Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru wyniósł 8,37%. Do ustalenia wysokości emerytury uwzględniono 11 lat i 10 miesięcy okresów składkowych oraz 3 lata i 11 miesięcy okresów nieskładkowych.

Jednocześnie organ rentowy wskazał, że niniejszą decyzją uchylono decyzję z dnia 10 stycznia 2012 roku na podstawie art. 163 k.p.a. oraz, że nie uwzględniono w oparciu o zeznania świadków okresu pracy w gospodarstwie rolnym od 30 października 1959 roku do 30 października 1960 roku ponieważ okres ten przypada przed ukończeniem 16 – go roku życia przez wnioskodawczynię. Nadto Zakład poinformował H. W., że dołączone do wniosku w dniu 10 stycznia 2012 roku dokumenty nie mają wpływu na wysokość świadczenia ponieważ wskazany okres zatrudnienia w (...) Spółdzielni Pracy od 1 lutego 1974 roku do 30 czerwca 1993 roku został udokumentowanym przy wniosku z 2005 roku.

W odwołaniu złożonym od tej decyzji H. W. domagała się jej zmiany i przyznania wyższego świadczenia podnosząc, że decyzja jest dla niej krzywdząca albowiem 30 lat przepracowała w Zakładzie (...) w W. oraz w gospodarstwie rolnym.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. w odpowiedzi na odwołanie wniósł o jego oddalenie.

Wyrokiem z dnia 4 lutego 2013 roku Sąd Okręgowy w Siedlcach oddalił odwołanie. Sąd ustalił, że Zakład Ubezpieczeń Społecznych decyzją z dnia 15 marca 2005 roku przyznał H. W. prawo do emerytury. Wypłata świadczenia została zawieszona decyzją z dnia 1 sierpnia 2005 roku w uwzględnieniu wniosku ubezpieczonej, która ubiegała się o emeryturę rolniczą. W dniu 22 grudnia 2012 roku H. W. ponownie wystąpiła z wnioskiem o emeryturę. Decyzją z dnia 5 marca 2012 roku organ rentowy przeliczył emeryturę wnioskodawczyni i zawiesił jej wypłatę z uwagi na zbieg uprawnień do więcej niż jednego świadczenia. Sąd pierwszej instancji wskazał, że wnioskodawczyni podnosiła, że przez 10 lat miała umowę o pracę nakładczą, a ZUS nie zaliczył jej tego okresu. W ramach przedmiotowej umowy pracowała od 1964 roku do 1973 roku. Sąd podniósł, że poza samą umową o pracę nakładczą wnioskodawczyni nie przedstawiła innych dowodów potwierdzających wykonywanie tej pracy, nie zgłaszała także świadków. Sąd nadmienił nadto, że nie miał też możliwości przeprowadzenia dowodu z akt osobowych wnioskodawczyni.

Oceniając tak ustalony stan faktyczny, Sąd Okręgowy uznał, że odwołanie nie znajduje podstaw faktycznych i prawnych aby je uwzględnić. Cytując treść art. 111 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych Sąd stwierdził, że ubezpieczona nie przedłożyła żadnych dowodów, które miałyby wpływ na podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie. Nadto Sąd pierwszej instancji wskazał, że z pisma KRUS z dnia 24 lutego 2005 roku wynika, że do ustalenia emerytury rolniczej H. W. został uwzględniony okres pracy w gospodarstwie rolnym od 31 grudnia 1968 roku do 31 stycznia 1974 roku , od 1 stycznia 1977 roku do 31 grudnia 1989 roku, od 1 października 1992 roku do 31 grudnia 1993 roku oraz okres podlegania innemu ubezpieczeniu (w tym okres urlopu wychowawczego) od 1 lutego 1974 roku do 30 czerwca 1977 roku i od 1 stycznia 1990 roku do 30 września 1992 roku.

Reasumując powyższe, Sąd Okręgowy uznał, że organ rentowy prawidłowo ustalił wysokość świadczenia wnioskodawczyni i z tych względów na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. oddalił odwołanie.

Apelację od tego wyroku złożyła wnioskodawczyni H. W.. Zaskarżając wyrok w całości domagała się jego uchylenia i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi pierwszej instancji.

W uzasadnieniu apelacji podniosła, że istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy posiada ustalenie wykonywania przez nią pracy nakładczej w latach 1964 – 1973. Odnośnie przedmiotowego zatrudnienia nie zachowały się żadne dokumenty, które potwierdzałyby wykonywanie przez nią pracy nakładczej. Skarżąca zaznaczyła, że z uwagi na stan zdrowia nie była świadoma, iż fakt wykonywania pracy nakładczej może udowodnić świadkami. Z tego też powodu dowód z zeznań świadków zgłasza dopiero w postepowaniu apelacyjnym.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje;

Apelacja jest zasadna w sposób skutkujący uchyleniem zaskarżonego wyroku i przekazaniem sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi pierwszej instancji. Orzekając w sprawie Sąd Okręgowy nie dokonał ustaleń koniecznych dla rozstrzygnięcia sprawy i w efekcie wydanie wyroku wymaga przeprowadzenia w całości postepowania dowodowego.

Na wstępie rozważań przypomnieć należy, że zakres i przedmiot rozpoznania sądowego w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych wyznacza przedmiot decyzji organu rentowego i żądanie zgłoszone w odwołaniu wniesionym do sądu (vide: postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 2 marca 2011roku, II UZ 1/11 – LEX nr 844747).

W rozpoznawanej sprawie przedmiotem kontroli Sądu była decyzja Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. z dnia 5 marca 2012 roku ustalająca wysokość emerytury wnioskodawczyni. Nie zgadzając się z tą decyzją H. W. w złożonym odwołaniu wskazała, że świadczenie ustalone w kwocie 604,18 zł jest dla niej krzywdzące albowiem ponad 30 lat przepracowała w Zakładzie (...) w W. oraz w gospodarstwie rolnym.

Taka treść decyzji i odwołania nakładała na Sąd pierwszej instancji obowiązek dokonania ustaleń odnośnie sposobu wyliczenia wysokości emerytury, a w tym ustalenia, jakie okresy składkowe uwzględnione zostały przez organ rentowy, czy prawidłowo wyliczono podlegające uwzględnieniu okresy nieskładkowe, w jaki sposób potraktowano okresy pracy wnioskodawczyni w gospodarstwie rolnym po ukończeniu 16 roku życia. Zauważyć należy w tym miejscu, iż z informacji zawartej w zaskarżonej decyzji wynika, że organ rentowy nie uwzględnił okresu pracy w gospodarstwie rolnym od 30 października 1959 roku do 30 czerwca 1960 roku ponieważ przypada on przed 16 rokiem życia, brak jest natomiast informacji o uwzględnieniu jakiegokolwiek okresu pracy w gospodarstwie rolnym. Zważywszy na fakt, że z wyliczeń organu rentowego co do okresów składkowych i nieskładkowych wynika, że stanowią one łącznie 15 lat i 9 miesięcy. Należało zatem rozważyć możliwość uzupełnienia tego okresu okresem pracy w gospodarstwie rolnym dla potrzeb oceny spełnienia warunków do ustalenia wysokości emerytury na podstawie art. 27 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity: Dz.U. z 2009 roku, Nr 153, poz. 1227 ze zm.). Jednoznaczny pogląd w tej kwestii wyraził Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 11 stycznia 2011 roku, I UK 246/10 (LEX nr 738534) stwierdzając, że „art. 10 ust. 1 ustawy z 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS pozwala uzupełnić okresy składkowe i nieskładkowe okresami pracy w gospodarstwie rolnym do rozmiaru najbliższego (kolejnego) stażu okresów składkowych i nieskładkowych w zakresie wymaganym i koniecznym do nabycia określonych uprawnień emerytalnych. Oznacza to, że jeżeli okresy składkowe lub nieskładkowe nie przekraczają 15 lat, to możliwe jest ich uzupełnienie okresami wskazanymi w art. 10 ust. 1 ustawy jedynie w celu nabycia prawa do tzw. niepełnej emerytury na podstawie art. 28 ustawy z 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS. Dopiero w przypadku, gdy okresy składkowe i nieskładkowe przekraczają 15 lat, to możliwe jest ich uzupełnienie okresami, o jakich mowa w art. 10 ust. 1 ustawy, dla nabycia pełnych uprawnień emerytalnych”.

Nadto oceny Sądu wymagała także treść zaświadczenia z dnia 25 stycznia 2005 roku wystawionego przez (...) Spółdzielnię Pracy w W. o wysokości wynagrodzenia osiąganego przez wnioskodawczynię w okresie od 7 kwietnia 1964 roku do 31 maja 1969 roku w charakterze siatkarki-chałupniczki (zaświadczenie – k.17-18 a.r. t. I). Wskazane tam kwoty wynagrodzenia za poszczególne miesiące należało odnieść do wysokości obowiązującego w tym czasie najniższego wynagrodzenia. Jest bowiem oczywiste, że okresy (miesiące), w których wynagrodzenie wnioskodawczyni odpowiadało, co najmniej połowie najniższego wynagrodzenia podlegały uwzględnieniu jako okresy składkowe.

Podniesione okoliczności znalazły się poza sferą ustaleń i rozważań Sądu Okręgowego, co czyni koniecznym uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania. Rozpoznając sprawę ponownie Sąd pierwszej instancji dokona ustaleń w podniesionych kwestiach zobowiązując w pierwszej kolejności organ rentowy do sporządzenia czytelnego zestawienia uwzględnionych okresów. W dalszej kolejności podejmie stosowne czynności zmierzające do dokonania koniecznych dla rozstrzygnięcia sprawy ustaleń. Sąd będzie miał na uwadze fakt, iż wnioskodawczyni jest uprawniona do emerytury rolniczej. Z tego też powodu dla dokonania ustaleń odnośnie okresów uwzględnionych do tego świadczenia zażąda akt GE 310824/10. W miarę potrzeby przeprowadzi także inne dowody, w tym rozpozna wniosek dowodowy zawarty w apelacji. W przypadku konieczności sporządzenia uzasadnienia wyroku wydanego w wyniku ponownego rozpoznania sprawy, Sąd będzie miał na uwadze zasady określone w art. 328 § 2 k.p.c.

Na marginesie tylko zauważyć należy, iż cytowany przez Sąd pierwszej instancji przepis art. 111 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych nie miał zastosowania w sprawie albowiem spór nie dotyczył podstawy wymiaru świadczenia.

Mając te wszystkie względy na uwadze i z mocy art. 386 § 4 k.p.c. Sąd Apelacyjny orzekł jak w wyroku.